Özel Eğitim Öğretmenlerinde Sabır ve İş Doyumu İlişkisi

Yıl 2024, Sayı: 59, 27 - 50, 29.03.2024

Mustafa Erdem , Erdal Meriç , Deniz İren Bayat

https://doi.org/10.53444/deubefd.1318027

Öz

Bu araştırma özel eğitim öğretmenlerinin sabır ve iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişkiyi tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeline göre yapılandırılan araştırmanın çalışma grubu Malatya ilinin Yeşilyurt ilçesinde basit seçkisiz yöntemle belirlenen özel eğitim okullarında görev yapan toplam 135 özel eğitim öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Öğretmen Sabır Ölçeği” ve “İş Doyumu Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda özel eğitim öğretmenlerinin genel sabır ve öğretim boyutundaki sabır düzeylerinin “çok yüksek”, etkileşim boyutundaki sabır düzeylerinin ise “yüksek” olduğu; genel iş doyumu ve dışsal doyum boyutundaki iş doyumlarının “orta” düzeyde, içsel doyum boyutundaki iş doyumlarının ise “yüksek” düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada ayrıca öğretmenlerin sabır ve iş doyumu düzeyleri arasında orta düzeyde pozitif yönlü bir ilişki olduğu ve öğretmenlerin sabır düzeyleri arttıkça iş doyumlarının da arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda öğretmenlerin sabır ve iş doyumlarını artırmaya yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sabır, iş doyumu, özel eğitim öğretmeni

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum yoktur.

The Relationship between Patience and Job Satisfaction in Special Education Teachers

Öz

This study was conducted to determine the relationship between patience and job satisfaction levels among special education teachers. The study group of the research, which was structured according to the relational survey model, one of the quantitative research methods, consists of a total of 135 special education teachers working in special education schools determined by a simple random method in Yeşilyurt district of Malatya province. The "Teacher Patience Scale" and "Job Satisfaction Scale" were used as data collection tools. As a result of the study, it was determined that the patience levels of special education teachers in the general patience and teaching dimensions were "very high", while their patience levels in the interaction dimension were "high." Their job satisfaction in the general job satisfaction and extrinsic satisfaction dimensions was at a "medium" level, while their job satisfaction in the intrinsic satisfaction dimension was at a "high" level. In the study, it was also concluded that there was a moderately positive relationship between teachers' patience and job satisfaction levels and that as teachers' patience levels increased, their job satisfaction also increased. In line with the results obtained from the research, suggestions were made to increase teachers' patience and job satisfaction.

Anahtar Kelimeler

Patience, job satisfaction, special education teacher

Kaynakça

• Abujami, H. (2019). Zihinsel engelli öğrencilerin öğretmenlerinin iş doyumu: Gazze örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Acker, S. (1995). Gender and teachers’ work. Review of Research in Education, 21(1), 99-162. https://doi.org/10.3102/0091732X021001099
• Adams, E., & Bond, S. (2000). Hospital nurses’ job satisfaction, individual and organizational characteristics. Journal of Advanced Nursing, 32(3), 536-543. https://doi.org/10.1046/j.1365-2648.2000.01513.x
• Ahrari, S., Roslan, S., Zaremohzzabieh, Z., Rasdi, R. M., & Samah, A. A. (2021). Relationship between teacher empowerment and job satisfaction: A Meta-Analytic path analysis. Cogent Education, 8(1), 1-23. https://doi.org/10.1080/2331186X.2021.1898737
• Akkaş, S. (2017). Özel eğitim ve OÇEM sınıflarında çalışan öğretmenlerin iş doyumu. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 53-65.
• Akman, S. (2017). Özel eğitim ve rehabilitasyon kurum çalışanlarının örgütsel sinizm ile iş doyumuna yönelik görüşleri. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Altan, İ. (2015). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan eğitim personelinde iş doyumunun genel ruh sağlığı düzeyine etkisinin branş çerçevesinde karşılaştırılması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2012). Ortaöğretim okullarında değerlerle yönetim, örgütsel adalet ve iş doyumu arasındaki ilişki. Sakarya University Journal of Education, 2(2), 65-78.
• Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile iş doyumları arasındaki ilişki. Sakarya University Journal of Education, 4(2), 57-71. https://doi.org/10.19126/suje.46033
• Annakkaya, E. E. (2022). Lise öğretmenlerinin algılarına göre örgütsel destek ve psikolojik sermaye ile iş doyumu arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış doktora tezi]. İstanbul Okan Üniversitesi.
• Arı, G. (2021). Özel eğitim meslek okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık ve iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Arifin, H. M. (2015). The influence of competence, motivation, and organisational culture to high school teacher job satisfaction and performance. International Education Studies, 8(1), 38-45. http://dx.doi.org/10.5539/ies.v8n1p38
• Artıran, M., Er, A. C., & Artıran, H. M. (2019). Özel eğitim öğretmenlerinde negatif düşüncelerin tükenmişlik düzeyi ve iş doyumu ile ilişkisi. İlköğretim Online,18(4), 2027-2040. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.639401
• Avşaroğlu, S., Deniz, M. E., & Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu, iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 115-129.
• Avşaroğlu, S., & Mistan, B. (2018). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 10(37), 102-112.
• Bayındır-Koçak, A., & Gökler, R. (2018). Bursa ili özel eğitim merkezlerinde görev yapan uzmanların iş stresi ve iş doyumları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 793-808. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20185537250
• Billingsley, B. S., Pyecha, J. N, Smith-Davis, J., Murray, K., & Hendricks, M. B. (1995). Improving the retention of special education teachers: Final report. Research Triangle Institute. Prepared for Office of Special Education Programmes, Office of Special Education and Rehabilitative Services, US Department of Education under Cooperative Agreement H023Q10001. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED379860.pdf
• Bogler, R. (2001). The influence of leadership style on teacher job satisfaction. Educational Administration Quarterly, 37(5), 662-683. https://doi.org/10.1177/00131610121969460
• Büyükgöze, H., & Özdemir, M. (2017). Examining job satisfaction and teacher performance within Affective Events Theory. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 18(1), 311-325. https://doi.org/10.17679/inuefd.307041
• Caprara, G. V., Barbaranelli, C., Steca, P., & Malone, P. S. (2006). Teachers' self-efficacy beliefs as determinants of job satisfaction and students' academic achievement: A study at the school level. Journal of School Psychology, 44(6), 473-490. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2006.09.001
• Chamundeswari, S. (2013). Job satisfaction and performance of school teachers. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 3(5), 420-428.
• Comer, D. R., & Sekerka, L. E. (2014). Taking time for patience in organizations. Journal of Management Development, 33(1), 6-23. https://doi.org/10.1108/JMD-11-2013-0132
• Collie, R. J., Shapka, J. D., & Perry, N. E. (2012). School climate and social-emotional learning: Predicting teacher stress, job satisfaction, and teaching efficacy. Journal of Educational Psychology, 104(4), 1189-1204. https://doi.org/10.1037/a0029356
• Çağlar, Ç., & Demirtaş, H. (2011). Dershane öğretmenlerinde tükenmişlik ve iş doyumu. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 30-49.
• Çelik, S., & Erdem, M. (2022). Yönetici iletişim becerileri ile öğretmenlerin motivasyonu ve iş doyumu arasındaki ilişki. A. Akgün ve Ü. Duruk (Ed.), Eğitim araştırmaları ve değerlendirmeler içinde (s. 185-214). İksad Yayınları.
• Çokluk, Ö. (1999). Zihinsel ve işitme engelliler okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerde tükenmişliğin kestirilmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Çolak, İ., Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2017). Öğretmenlerin özerklik davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 189-208.
• Doğan, M. (2017). Karakter gücü olarak sabır ve psikolojik iyi oluş ilişkisi. The Journal of Happiness & Well-Being, 5(1), 134-153.
• Efilti, E., Demirci, B., & Karaduman, M. (2021). Özel eğitim öğretmenlerinin özel eğitime ve özel eğitim öğrencilerine yönelik metaforik algılarının incelenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(33), 221-251. https://doi.org/10.26466/opus.754317
• Fagell, P. L. (2022). Career Confidential: Teacher is losing patience with misbehaving students. Phi Delta Kappan, 104(3), 63-65. https://doi.org/10.1177/00317217221136604
• Farinde-Wu, A., & Fitchett, P. G. (2018). Searching for Satisfaction: Black Female Teachers’ Workplace Climate and Job Satisfaction. Urban Education, 53(1), 86-112. https://doi.org/10.1177/0042085916648745
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2009). How to design and evaluate research in education (7th Ed.). McGraw-Hill.
• Gafa, İ., & Dikmenli, Y. (2019). Sınıf öğretmenlerinin iş doyumu ve iş yaşamındaki yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 131-150. https://doi.org/10.31592/aeusbed.567562
• Girgin, G., & Baysal, A. (2005). Tükenmişlik sendromuna bir örnek: Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4), 172-187.
• Griva, E., Panitsidou, E., & Chostelidou, D. (2012). Identifying factors of job motivation and satisfaction of foreign language teachers: research project design. Procedia-Social and Behavioral Sciences 46, 543-547. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.05.157
• Günbayı, İ., & Toprak, D. (2010). A comparison of primary school teachers and special primary school teachers’ job satisfaction levels. İlköğretim Online, 9(1), 150-169.
• Haque, M. D., Liu, L., & TitiAmayah, A. (2017). The role of patience as a decision-making heuristic in leadership. Qualitative Research in Organizations and Management, 12(2), 111-129. https://doi.org/10.1108/QROM-01-2015-1263
• Hazan-Liran, B., & Karni-Vizer, N. (2023). Psychological capital as a mediator of job satisfaction and burnout among teachers in special and standard education. European Journal of Special Needs Education, 1(1), 1-15. https://doi.org/10.1080/08856257.2023.2215009
• Høigaard, R., Giske, R., & Sundsli, K. (2012). Newly qualified teachers’ work engagement and teacher efficacy influences on job satisfaction, burnout, and the intention to quit, European Journal of Teacher Education, 35(3), 347-357. https://doi.org/10.1080/02619768.2011.633993
• Ilyas, M., & Abdullah, T. (2016). The effect of leadership, organizational culture, emotional intellegence, and job satisfaction on performance. International Journal of Evaluation and Research in Education (IJERE), 5(1), 158-164.
• Karadirek, G. (2021). Öğretmenlerde iş stresi ve mesleki tükenmişliğin iş tatmini ve mesleki duygusal bağlılık üzerindeki etkisi. Cumhuriyet International Journal of Education, 10(1), 101-122. http://dx.doi.org/10.30703/cije.692020
• Karakaş, A. C. (2016). Belediye çalışanlarında sabır tutumunun yaşam kalitesi üzerine etkisi (Sakarya ili örneği). İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(8), 2742-2757. https://doi.org/10.15869/itobiad.266016
• Karslı, N. (2020). Üniversite öğrencilerinde sabır ve dindarlık İlişkisi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (17), 52-72. https://doi.org/10.32950/rteuifd.677871
• Kim, I., & Loadman, W. E. (1994). Predicting teacher job satisfaction. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED383707.pdf
• Klassen, R. M., & Chiu, M. M. (2010). Effects on teachers' self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of Educational Psychology, 102(3), 741-756. https://doi.org/10.1037/a0019237
• Liu, J., Wang, K., Chen, Z., & Pan, Z. (2023). Exploring the contributions of job resources, job demands, and job self-efficacy to STEM teachers' job satisfaction: A commonality analysis. Psychology in the Schools, 60, 122-142. https://doi.org/10.1002/pits.22768
• Liu, S., Keeley, J. W., Sui, Y., & Sang, L. (2021). Impact of distributed leadership on teacher job satisfaction in China: The mediating roles of teacher autonomy and teacher collaboration. Studies in Educational Evaluation, 71, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.stueduc.2021.101099
• Lopes, J., & Oliveria, C. (2020). Teacher and school determinants of teacher job satisfaction: A multilevel analysis. School Effectiveness and School Improvement, 31(4), 641-659. https://doi.org/10.1080/09243453.2020.1764593
• Lu, M. H., Luo, J., Chen, W., & Wang, M. C. (2022). The influence of job satisfaction on the relationship between professional identity and burnout: A study of student teachers in Western China. Current Psychology, 41, 289-297. https://doi.org/10.1007/s12144-019-00565-7
• Meriç, E. (2022). Öğretmenlerde sabır ve tükenmişlik ilişkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi.
• Meriç, E. (2023). Patience as a predictor of teachers’ classroom management skills. International Online Journal of Education and Teaching (IOJET), 10(2), 959-982. https://iojet.org/index.php/IOJET/article/view/1884
• Meriç, E., & Erdem, M. (2022). Öğretmen sabır ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 710-726. https://doi.org/10.24315/tred.928310
• Meriç, E. & Erdem, M. (2023a). Öğretmenlerde sabır ve tükenmişliği etkileyen faktörlere yönelik nitel bir çözümleme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 21(3), 1605-1637. https://doi.org/10.37217/tebd.1208694
• Meriç, E., & Erdem, M. (2023b). Öğretmenlerde sabır ve tükenmişlik ilişkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 51-83. https://doi.org/10.17860/mersinefd.1204194
• Murphy, P. K., Delli, L. A. M., & Edwards, M. N. (2004). The good teacher and good teaching: Comparing beliefs of second-grade students, preservice teachers, and inservice teachers. The Journal of Experimental Education, 72(2), 69-92. https://doi.org/10.3200/JEXE.72.2.69-92
• Nieto, D. A., & López-Martín, E. (2015). Satisfacción laboral del profesorado de educación secundaria. Revista de Investigación Educativa, 33(2), 435-452. https://doi.org/10.6018/rie.33.2.202841
• Niyazibeyoğlu, T. ve Dağcı, A. (2023). Öğretmenlerin sabır değerine dair algıları: Metaforik bir araştırma. Trabzon İlahiyat Dergisi, 10(1), 235-253. https://doi.org/10.33718/tid.1281618
• Okoro, C. O., & Chukwudi, E. K. (2011). The ideal teacher and the motivated student in a changing environment. Journal of Educational and Social Research, 1(3), 107-112.
• Oshagbemi, T. (2000). Gender differences in the job satisfaction of university teachers. Women in Management Review, 15(7), 331-343. https://doi.org/10.1108/09649420010378133
• Raziq, A, Ilyas, R. M., & Talpur, M. G. H. (2019). An exploration of job satisfaction indices for teachers in Balochistan, Pakistan. International Transaction Journal of Engineering, Management, & Applied Sciences & Technologies, 10(14), 1-12. DOI: 10.14456/ITJEMAST.2019.180
• Sezer, Ş. (2016). Okul yöneticilerinin ideal öğretmen niteliklerine ilişkin bilişsel kurguları: Repertory grid tekniğine dayalı fenomenolojik bir çözümleme. Eğitim ve Bilim, 41(186), 37-51. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2016.6173
• Sezer, Ş. (2018). Öğretmenlerin sınıf yönetimi tutumlarının öğrencilerin gelişimi üzerindeki etkileri: Fenomenolojik bir çözümleme. Hacettepe University Journal of Faculty of Education, 33(2), 534-549. doi: 10.16986/HUJE.2017031319
• Shishavan, H. B., & Sadeghi, K. (2009). Characteristics of an effective english language teacher as perceived by Iranian teachers and learners of English. English Language Teaching, 2(4), 130-143.
• Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2011). Teacher job satisfaction and motivation to leave the teaching profession: Relations with school context, feeling of belonging, and emotional exhaustion. Teaching and Teacher Education, 27(6), 1029-1038. https://doi.org/10.1016/j.tate.2011.04.001
• Spector, P. E. (1997). Job satisfaction: Application, assessment, cause, and consequences. California: Sage.
• Şentürken, C., & Oğuz, A. (2020). Ortaöğretim öğretmenlerinin özerklik davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki. OPUS– Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(25), 3260-3283. https://doi.org/10.26466/opus.650115
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th Ed.). Pearson.
• Talabi, A. S. (2016). Job Satisfaction and Work Performance of Public Secondary School Teachers in Akoko North West Local Government Area of Ondo State. Journal of Arts & Humanities, 5(8), 39-49. https://doi.org/10.18533/journal.v5i8.959
• Terzi, S. (2017). Öğretmenlerin iş doyumları ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(17), 475-487.
• Tokur, B. (2011). Stres-dindarlık ilişkisi üzerine bir araştırma. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Toropova, A., Myrberg, E., & Johansson, S. (2021). Teacher job satisfaction: The importance of school workingconditions and teacher characteristics. Educational Review, 73(1), 71–97. https://doi.org/10.1080/00131911.2019.1705247
• Ulupınar, H. (2023). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin iş yaşam kalitesi ile sabır düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Tezsiz yüksek lisans projesi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Vigani, D. (2017). Is patience a virtue? The Journal of Value Inquiry, 51, 327-340. http://dx.doi.org/10.1007/s10790-016-9572-7
• Weber-Schwartz, N. (1987). Patience or understanding. Young Children, 42(3), 52-54. https://www.jstor.org/stable/42724654
• Weinstein, C. S. (1990) Prospective elementary teachers’ beliefs about teaching: ımplications for teacher education. Teaching and Teacher Education, 6(3), 279-290. https://doi.org/10.1016/0742-051X(90)90019-2
• Werang, B. R., & Agung, A. A. G. (2017), Teachers’ job satisfaction, organizational commitment, and performance in Indonesia: A Study from Merauke District, Papua. International Journal of Development and Sustainability, 6(8), 700-711.
• Willard-Holt, C. (2001). The impact of a short-term international experience for preservice teachers. Teaching and Teacher Education, 17(4), 505-517. https://doi.org/10.1016/S0742-051X(01)00009-9
• Wolomasi, A. K., Asaloei, S. I., & Werang, B. R. (2019). Job satisfaction and performance of elementary school teachers. International Journal of Evaluation and Research in Education (IJERE), 8(4), 575-580 DOI: 10.11591/ijere.v8i4.20264
• Yang, Y., & Ling, Q. (2023). The influence of existence–relatedness–growth need satisfaction and job burnout of young university teachers: The mediating role of job satisfaction. Frontiers in Psychology, 14, 1-9. doi: 10.3389/fpsyg.2023.1205742
• Yasan, D. (2017). Örgütsel iklimin iş doyumuna etkisine yönelik zihinsel engelliler öğretmenleri üzerine alan çalışması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Yıldız, İ. (2021). Özel eğitim kurumu yönetici ve öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile iş doyumu arasındaki ilişkide iş motivasyonunun aracılık rolü. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
• Yıldız, İ., & Bakioğlu, F. (2022). Özel eğitim kurumu yönetici ve öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile iş doyumu arasındaki ilişkide iş motivasyonunun aracılık rolü. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 10(2), 115-132.
• Yiğit, A. (2007). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin iş doyumu, tükenmişlik ve ruh sağlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Niğde Üniversitesi.
• Young, K. (2018). CO-CREATE: Teachers’ voices to inform special education teacher education. Issues in Educational Research, 28(1), 220-236. https://search.informit.org/doi/10.3316/ielapa.437979380430712
• Zembylas, M., & Papanastasiou, E. C. (2005). Modeling teacher empowerment: The role of job satisfaction, Educational Research and Evaluation, 11(5), 433-459. https://doi.org/10.1080/13803610500146152
• Zhang, X. (2022). The role of teacher patience in the implementation of assessment for learning (AfL): Vignettes from a writing classroom. Humanities and Social Sciences Communications, 9(1), 1-9. https://doi.org/10.1057/s41599-022-01398-9