The Examination of Teachers' Professional Autonomy

Yıl 2024, Sayı: 59, 325 - 349, 29.03.2024

Sezin Erbıyık , Fatma Köybaşı Şemin

https://doi.org/10.53444/deubefd.1364946

Öz

The purpose of this research is to determine the views and opinions of teachers regarding professional autonomy. This study is a qualitative research and it is conducted as a phenomenological study. Data was collected through face-to-face interviews using a semi-structured interview. The study group consists of 40 teachers who work in schools affiliated with the Ministry of National Education in Sivas province during the 2020-2021 academic year. Maximum diversity sampling was preferred in the research, and the collected data were analyzed through content analysis. Participants interpreted the concept of teacher autonomy as the ability to act independently and have authority at every stage of education. Most participants stated that they did not feel autonomous in the dimensions of "Curriculum Development," "Curriculum Implementation," and "Assessment and Evaluation," while they felt autonomous in the dimensions of "Classroom Management" and "Lesson Material Preparation." Participants believe that autonomous teaching would support students in acquiring independent learning skills, enable adjustments to be made based on students' readiness in the instructional process, and enhance effectiveness in problem-solving by participating in decision-making processes. The majority of participants stated that many "school administrations" restrict teacher autonomy and that "unions" do not have supportive efforts for teacher autonomy.

Anahtar Kelimeler

Autonomy in education, professional autonomy, teacher autonomy

Öğretmenlerin Mesleki Özerkliklerine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin, mesleki özerkliğe bakış açısı ve görüşlerini belirlemektir. Çalışma nitel araştırma yöntemi ile olgu bilim deseninde tasarlanmıştır. Veriler araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak yüz yüze görüşme yöntemiyle toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Sivas ili ve ilçelerinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda görev yapan 40 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada maksimum çeşitlilik örneklemesi tercih edilmiş, toplanan veriler içerik analizi yoluyla değerlendirilmiştir. Araştırmaya göre katılımcılar, öğretmen özerkliği kavramını eğitimin her safhasında bağımsız hareket edebilmek ve yetki sahibi olmak olarak yorumlamışlardır. Katılımcıların çoğu “Program Geliştirme”, “Öğretim Programını Uygulama”, “Ölçme ve Değerlendirme” boyutunda kendilerini özerk hissetmediğini; “Sınıf Yönetimi” ve “Ders Materyali Hazırlama” boyutunda ise özerk hissettiğini belirtmişlerdir. Katılımcılar özerk öğretmenin, öğrencinin bağımsız öğrenme yetisi kazanabilmesini destekleyeceğini, sınıf yönetiminin kolaylaşacağını, öğretim sürecinde öğrencinin hazırbulunuşluğuna yönelik düzenlemeler yapabileceğini, yönetimde alınan kararlara katılmasıyla sorunların çözümünde daha etkili olacağını düşünmektedir. Katılımcıların çoğunluğu birçok “okul yönetiminin” öğretmen özerkliğini kısıtladığını, “sendikaların” öğretmen özerkliğini destekleyici çalışmasının olmadığını belirtmişlerdir. Katılımcılar öğretmen özerkliğinin sağlanabilmesi için öğretmenlerin alan bilgilerini ve kişisel gelişimini artırmaları, aktif iletişim kurmaları gerektiğini, okul yönetimlerinin öğretmenlerin fikir ve görüşlerine değer vermeleri ve öğretmenleri özerklik konusunda desteklemeleri gerektiğini ifade etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eğitimde özerklik, mesleki özerklik, öğretmen özerkliği

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın tüm aşamalarında bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımızı; bu çalışma kapsamında her bir alıntı için kaynak gösterdiğimizi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimizi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımızı, çalışmanın etik olarak tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimizi beyan ederim.

Teşekkür

Değerlendirme sürecinde yer alan kişilere katkılarından dolayı çok teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Anderson, L. W. (1987). The decline of teacher autonomy: Tears or cheers? International Review of Education, 33(3), 357-373.
• Ayral, M., Özdemir, N., Türedi, A., Fındık, L. Y., Büyükgöze, H., Demirezen, S., Tahirbegi, Y. (2014). Öğretmen özerkliği ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki: PISA örneği, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 207-218.
• Bogotch I. & Shields C.M. (Ed.) (2014). International Handbook of Educational Leadership Social (in) Justice, Springer.
• Bümen, N. T., Ateş, A., Çakar, E., Ural, G. & Acar, V. (2012). Türkiye bağlamında öğretmenlerin mesleki gelişimi: Sorunlar ve öneriler. Milli Eğitim Dergisi, 42(194), 31-50.
• Bümen, N. T. (2019). Türkiye’de merkeziyetçiliğe karşı özerklik kıskacında eğitim programları: Sorunlar ve öneriler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), 175-185.
• Calp, Ş. & Bacanlı, H. (2016). Algılanan akademik yeterlik ve özerklik desteğinin özerk akademik motivasyon ve akademik başarıyla ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(40), 300-317.
• Canbolat, Y. (2020). Türkiye'de ortaöğretim öğretmenlerinin mesleki özerkliği: Var olan ve olası politikaların bir analizi. Eğitim ve Bilim, 45(202), 141-171.
• Connell, R. (2013) The neoliberal cascade and education: an essay on the market agenda and its consequences, Critical Studies in Education, 54(2), 99-112.
• Çetin, M. & Özalp, U. (2019). Meslek Lisesi Öğretmen Öğretmenliği ve Öğretmen Liderliğinin İlişkin Algılarının İncelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 193-213.
• Çolak, İ. (2016). Okul iklimi ile öğretmenlerin özerklik davranışları arasındaki ilişki.[Yayınlanmamış yüksek lisans tezi].Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
• Çolak, İ. & Altınkurt, Y. (2017). Okul iklimi ile öğretmenlerin özerklik davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(1), 33-71.
• Çolak, İ., Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2017). Öğretmenlerin özerklik davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 189-208.
• Eren Deniz, E. (2013). Summerhill Özgürlük okulunun kamusal eğitime sağlayacağı katkılar üzerine bir deneme. (der., Nejla Kurul, Tuğba Öztürk, İhsan Metinnam) Kamusal Eğitim, (s.241-252), Siyasal Kitabevi.
• Eroğlu, M., Özbek, R. & Şenol, C. (2016). Öğretmenlerin mesleki gelişimine ilişkin milli eğitim şurası kararlarının incelenmesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 6, 12.
• Fidan, T. (2007). Ankara ili ilköğretim okulu yöneticilerinin örgütsel özerkliğe ilişkin görüş ve önerileri. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi].Ankara Üniversitesi
• Friedman, I. A. (1999). Teacher-perceived work autonomy: The concept and its measurement. Educational and Psychological Measurement, 59 (1), 58-76.
• Güvenç, H. (2011). Sınıf öğretmenlerinin özerklik destekleri ve mesleki özyeterlik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(1), 99-116.
• Güvenç, E. & Güvenç, H. (2014). İlköğretim matematik ile fen ve teknoloji öğretmenlerinin sınıf yönetim biçemleri ve özerklik desteği algıları. Education Sciences, 9(3), 311-320.
• Ingersoll, R. M. (2007). Short on power long on responsibility. Educational Leadership, 65(1), 20-25.
• Karabacak, M. S. (2014). Ankara ili genel liselerinde görev yapan öğretmenlerin özerklik algıları ile öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış Doktora Tezi] Ankara Üniversitesi
• Kılınç, A. Ç., Bozkurt, E.& İlhan, H. (2018). Öğretmen özerkliğine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori Ve Uygulama, 9(18), 77-98.
• Little, D. (1995). Learning as dialogue: The dependence of learner autonomy on teacher autonomy. System, 23(2), 175–181.
• Maxwell, J. A. (2018). Nitel araştırma tasarımı, etkileşimli bir yaklaşım. (Ed. Çevikbaş, M.) Nobel yayınları.
• MEB [Milli Eğitim Bakanlığı] (2003). Eğitim ve öğretim çalışmalarının planlı yürütülmesine ilişkin yönerge. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/284.pdf
• Moomaw, W. E. (2005). Teacher-perceived autonomy: A construct validation of the teacher autonomy scale.[Unpublished master’s thesis], University of West Florida.
• Moomaw, W. & Pearson, C. (2006). Continuing validation of the teaching autonomy scale. The Journal of Educational Research, 100(1), 44-51
• Oğuz, A. (2013). Öğretmenlerin öğrenen özerkliğinin desteklenmesine ilişkin görüşleri. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1273-1297.
• Özaslan, G. (2015).Öğretmenlerin sahip oldukları mesleki özerklik düzeyine ilişkin algılar. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 25- 39
• Öztürk, İ. H. (2011). Öğretmen özerkliği üzerine kuramsal bir inceleme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 82-99.
• Öztürk, İ. H. (2012). Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretmenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 271-299.
• Pearson, L. C., ve Hall, B. W. (1993). Initial construct validation of the teaching autonomy scale. The Journal of Educational Research, 86(3), 172-178.
• Saban, A. ve Ersoy, A.(2019).Eğitimde nitel araştırma desenleri. Anı yayıncılık.
• Smith, R. C. (2003). Teacher education for teacher-learner autonomy. In Symposium for Language Teacher Educators: Papers from Three IALS Symposia (CD-ROM)., University of Edinburgh, Edinburgh: IALS
• Şentürken, C. (2018). Ortaöğretim öğretmenlerinin özerklik davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi
• Şentürken, C. & Oğuz, A. (2020). Ortaöğretim öğretmenlerinin özerklik davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(25), 3260-3283. Uğurlu, Z. & Qahramanova, K. (2016). Türkiye ve Azerbaycan eğitim sistemlerinde öğretmen özerkliğine ilişkin okul yöneticileri ve öğretmen görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2).
• Üzüm, P. & Karslı, M. D. (2013). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen özerkliğine ilişkin farkındalık düzeyleri (İzmir ili örneği). İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 79-94. Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yorulmaz, Y. İ., Çolak, İ. & Sağlam, A. Ç. (2018). Öğretmenlerin yapısal ve psikolojik güçlendirilmeleri ile özerklik davranışları arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(2), 97-112.
• Yüksel, S. (1998). Okula dayalı program geliştirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 16(16), 513-525.
• Webb, P. T. (2002). Teacher power: The exercise of professional autonomy in an era of strict accountability. Teacher Development. 6(1). 47-62.
• Zeichner, K. (2010). Competition, economic rationalization, increased surveillance, and attacks on diversity: Neo-liberalism and the transformation of teacher education in the US. Teaching and teacher education, 26(8), 1544-1552.