The Role of Self-Leadership and Psychological Capital in The Flow Experiences of Public Secondary School Teachers

Yıl 2024, Sayı: 61, 1881 - 1904, 27.09.2024

Çimen Öner , Fatma Uslu Gülşen

https://doi.org/10.53444/deubefd.1394557

Öz

This study aims to examine the role of self-leadership and positive psychological capital perceptions on the flow experiences of teachers working in public secondary schools in the central districts of Mersin. For this purpose, the correlational survey model was used in the study, which was designed in a quantitative research design. The study sample consists of a total of 636 (361 female, 275 male) teachers working in public secondary schools. The cluster sampling method was used in the research considering the difficulty of reaching the universe and the financial difficulties. The data were collected by the “Flow Experience Scale”, “Positive Psychological Capital Scale”, and “Self-Leadership Scale”. The data were analyzed through the SPSS 22.0 program. Findings for the total sample showed that the variables of self-leadership and positive psychological capital perception together explain 25% of the total variance in teachers' flow experience. For the total sample, self-leadership was found to be the strongest variable explaining the flow experience of teachers. As a result of the multiple and stepwise regression analysis for the female and male sample groups, it was determined that self-leadership and positive psychological capital perception were significant contributors to the flow experience for the female sample group. For the male sample group, while self-leadership was a significant predictor, positive psychological capital perception did not significantly predict flow experience. The findings were discussed by considering the literature. Understanding the differences in the factors influencing the flow experiences of teachers based on gender can enable educational administrators and policymakers to better respond to the needs of teachers. School administrators and the Ministry of National Education can organize tailored training programs and support services to increase teachers' self-leadership and positive psychological capital, taking gender differences into account. Taking these differences into account can facilitate the development of more effective strategies to support teachers' professional development and enhance the quality of education. Thus, by increasing teachers' flow experiences, a more effective educational process can be ensured, leading to student success and satisfaction.

Anahtar Kelimeler

Flow, positive psychological capital, self-leadership, teachers.

Kamu Ortaokullarında Görevli Öğretmenlerin Akış Deneyimlerinde Öz-Liderlik ve Pozitif Psikolojik Sermayenin Rolü

Öz

Mersin ili merkez ilçeleri kamu ortaokullarında görevli öğretmenlerin akış deneyimleri üzerinde öz liderlikleri ile pozitif psikolojik sermaye algılarının rolünü incelemeyi amaçlayan bu araştırmada ilişkisel tarama deseni kullanılmıştır. Küme örnekleme yönteminin kullanıldığı araştırmanın örneklemini 2021-2022 eğitim öğretim yılında Mersin ili merkez ilçelerindeki kamu ortaokullarında görev yapmakta olan toplam 636 (361 kadın, 275 erkek) öğretmen oluşturmaktadır. Bu araştırmanın verileri, “Çalışmada Akış Deneyimi Ölçeği”; “Pozitif Psikolojik Sermaye Ölçeği” ve “Öz Liderlik Ölçeği” aracılığıyla elde edilmiştir. Veriler SPSS 22.0 paket programında analiz edilmiştir. Toplam örneklem için elde edilen bulgular öz liderlik ve pozitif psikolojik sermaye algısının birlikte öğretmenlerin akış deneyiminde toplam varyansın % 25’ini açıkladığını göstermektedir. Toplam örneklem grubu için öz liderlik, öğretmenlerin akış deneyimini açıklayan en güçlü değişkendir. Kadın ve erkek örneklem grubuna yönelik yapılan çoklu ve adımsal regresyon analizinin sonucunda kadın örneklem grubu için öz liderlik ve pozitif psikolojik sermaye algısının akış deneyiminin anlamlı yordayıcıları olduğu belirlenmiştir. Erkek örneklem grubu için ise öz liderlik anlamlı bir yordayıcıyken, pozitif psikolojik sermaye algısının akış deneyimini anlamlı düzeyde yordamadığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular kapsamında okul yöneticilerinin, öğretmenlerin, öğrencilerin ve veli de dahil tüm ögelerin pozitif psikolojik sermaye seviyelerini arttırmaya yönelik çeşitli gelişimsel ve önleyici çalışmalar düzenlemeleri gerektiği belirtilebilir.

Anahtar Kelimeler

Akış, öğretmen, öz liderlik, pozitif psikolojik sermaye

Kaynakça

• Akkuş, M. (2018). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin öz-liderlikleri ile sınıf yönetimi öz-yeterlik algıları arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Anık, S. (2018). Öğretmenlerin pozitif psikolojik sermaye algıları ile problem çözme becerilerinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Siirt Üniversitesi.
• Ailwood, J. (2007). Mothers, teachers, maternalism and early childhood education and care: Some historical connections. Contemporary Issues in Early Childhood, 8(2), 157-165.
• Arlı, Ö. (2011). Bazı öncül ve ardıllarıyla öz liderlik: İlköğretim öğretmenleri üzerine bir araştırma. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Milli Savunma Üniversitesi.
• Asakawa, K. (2010). Flow experience, culture and well-being: How do autotelic japanese college students feel, behave, and think in their daily lives?. Journal of Happiness Studies, 11(2), 205-223.
• Aslan, İ. (2017).Öğretmenlerin pozitif psikolojik sermaye algıları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Siirt Üniversitesi.
• Atış, D. (2020). Okul etkililiği ve pozitif psikolojik sermaye ilişkilerine ilişkin öğretmen görüşleri [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Aube, C., Brunelle, E. & Rousseau, V. (2014). Flow experience and team performance: the role of team goal commitment and information exchange. Motivation and Emotion, 38(1), 120-130.
• Avey, J. A., Reichard, R. J., Luthans, F., & Mhatre, K. H. (2011). Meta-analysis of the impact of positive psychological capital on employee attitudes, behaviors, and performance. Human Resource Development Quarterly, 22(2), 127- 152.
• Aydın, M. (2005). Eğitim yönetimi. Hatipoğlu Yayıncılık.
• Bakker, A. B. (2005). Behavior flow among music teachers and their students: The crossover of peak experiences. Journal of Vocation, 66, 26–44.
• Bakker, A.B. (2008). The work-related flow ınventory: Construction and ınitial validation of the wolf. Journal of Vocational Behavior, 72(3), 400-414.
• Balcı, A. (2014). Etkili okul, okul geliştirme kuram uygulama ve araştırma (7. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık. Başyiğit, S., Ö. (2022). Psikolojik sermayenin öğretmenlerin öz liderlik becerileriyle ilişkisi (Malatya Yeşilyurt örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Belce, Ö. (2019). Flow experiences of EFL instructors in Turkey. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Bilkent Üniversitesi.
• Bissessar, C. S. (2014). An exploration of the relationship between teachers’ psychological capital and their collective self-esteem. Australian Journal of Teacher Education, 39(9).
• Brownhill, S. & Oates, R. (2016). Who do you want me to be? An exploration of female and male perceptions of ‘imposed ’ gender roles in the early years. Education 3-13, 45(5), 658-670.
• Buyruk, H. (2014). Öğretmenlik mesleğinde kadınlar: Türkiye’de öğretmenliğin feminizasyonundan bahsetmek mümkün mü? Eğitim Bilim Toplum Dergisi. 12(47), 96-123.
• Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: the psychology of optimal experience. New York City: Harper Collins Modern Classics.
• Csikszentmihalyi, M. (1999). If we are so rich, why aren’t we happy?. American Psychologist, 54, 821–827.
• Csikszentmihalyi, M. (2014a). Learning, flow and happiness. Applications of flow in human development and education. Dordrecht: Springer.
• Csikszentmihalyi, M. (2014b). Play and intrinsic rewards. In flow and the foundations of positive psychology (s. 135-153). Springer: Dordrecht.
• Csikszentmihalyi, M. (2014c). Flow and education. Applications of flow in human development and education (s. 135-153).Dordrecht: Springer.
• Çetin, F. & Basım, H.N. (2012). Örgütsel psikolojik sermaye: Bir ölçek uyarlama çalışması. Amme İdaresi Dergisi, 45(1), 121-137.
• Dalton, A., Holoboff, J., Kaniisis, C. Kranenborg & S. Sliva, J. (2014). Going with the ‘flow’: Teachers’ perspectives about when things really work. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED545553.pdf.
• Demerouti, E. (2006). Job characteristics, flow, and performance: The moderating role of conscientiousness. Journal of Occupational Health Psychology, 11(3), 266-280.
• Demirgüneş, B., & Avcılar, M. Y. (2017). Tüketicilerin mobil reklamları kabullenmeleri üzerinde reklam içeriği, reklamda algılanan değer ve akış deneyiminin etkisi: üniversite öğrencileri üzerine bir uygulama. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 72(4).
• Diliello, T. C. & Houghton, J. D. (2008). Does organizational level influence self-leadership in the defense acquisition workforce? Defense Acquisition Review Journal, 48, 94-113.
• Doğan, M. M. & Düzel, B. (2020). Covid-19 Özelinde korku-kaygı düzeyleri. Electronic Turkish Studies, 15(4), 739-752.
• Ehrich, J. F., Woodcock, S. & West, C. (2020). The effect of gender on teaching dispositions: A Rasch measurement approach. International Journal of Educational Research.99, 1-9.
• Ektirici, A. ( 2020). Beden eğitimi dersinde bireyselleştirilmiş öğretim modeli uygulamasının akış teorisi çerçevesinde incelenmesi: bir karma yöntem araştırması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Elloy, D. F. (2008). The relationship between self‐leadership behaviors and organization variables in a self‐managed work team environment. Management Research News, 31(11), 801-810.
• Erdoğan, M. (2019). Eğitim sektöründeki yöneticilerin değerleri, öz-liderlik nitelikleri ve iş tatminleri üzerine bir araştırma. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Ergül, F.H. (2020). Pozitif psikolojik sermaye ile öğretmen liderliği ilişkisi. Ekev Akademi Dergisi, 24 (84), 325-336.
• Erkuş, A. & Fındıklı, M. A. (2013). Psikolojik sermayenin iş tatmini, iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisine yönelik bir araştırma. Istanbul University Journal of the School of Business Administration, 42(2), 302-318.
• Ermiş, E. N. (2013). Üniversite öğrencilerinin akış deneyimlerini etkileyen faktörlerin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Haliç Üniversitesi.
• Eser, İ. (2018). Öğretmenlerin etik liderlik algısının işle bütünleşme ile olan ilişkisin-de pozitif psikolojik sermayenin aracılık etkisi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• EURYDICE (2010). Eğitim çıktılarında cinsiyet faklılıkları: Avrupa’da alınan tedbirler ve mevcut durum. Luxemburg: Publications Office of the European Union.
• Fagerlind, A., Gustavsson, M., Johansson, G. & Ekberg, K. (2013). Experience of work-related flow: does high decision latitude enhance benefits gained from job resources? Journal of Vocational Behavior, 83, 161- 170.
• Fidan, M. (2020). Öz liderlik ve mutluluk arasındaki ilişkinin öğretmen algılarına göre incelenmesi. İZÜ Eğitim Dergisi, 2(4) 222-235. doi: 10.46423/izujed.761595.
• Gayretli, Z. & Çelik, A. (2020). Spor yöneticiliği bölümünde öğrenim gören spor yöneticisi adaylarının öz liderlik davranışlarının incelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(1), 18-30.
• Göksoy, S., Emen, E. & Yenipınar, G. (2014). Öğretmenlerin öz liderlik rolleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 103-116.
• Gül, M. (2021). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin algılarına göre öz liderlik ve okul yönetişimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Güler, B.K. & Sarıipek, D. B. (2014). Psikolojik sermayenin çalışma hayatındaki etkileri. Kocaeli Üniversitesi Türk Metal Dergisi. 174, 26-31
• Harris D.J, Vine S.J & Wilson M. R. (2017). Is flow really effortless? The complex role of effortful attention sport, Exercise and Performance Psychology, (6)1, 103-114.
• Houghton, J. D. ve Neck, C. P. (2002). The revised self-leadership questionnaire: Testing a hierarchical factor structure for self-leadership. Journal of Managerial Psychology, 17(8), 672-691.
• Hsu, C. L., & Lu, H. P. (2004). Why do people play online games? An extended TAM with social influences and flow experience. Information & Management, 41(7), 853- 868.
• Inghilleri, P., Riva, G. & Riva. E. (2014). Enabling Positive Change: Flow and Complexity in Daily Experience. De Gruyter Open Ltd, Warsaw/Berlin.
• Jackson, S. A. & Eklund, R. C. (2004). The flow scales manual. Morgantown. WV: Fitness Information Technology.
• Kalay, A. (2013). Ritme dayalı müzik öğretim programının öğrencilerin akış deneyimleri müzik dersi başarıları ve müzik dersine yönelik tutumları üzerindeki etkileri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Konan, N. & Atik, S. (2015). Kendi kendine (öz) liderlik ölçeğinin eğitim örgütleri için Türkçeye uyarlanması, geçerlik ve güvenirlik çalışması. E-International Journal of Educational Research, 6(3), 101-115.
• Kuhlkamp, N. (2015). How to promote flow experiences at work: The ımpact of a mindfulness-based ıntervention and the role of trait mindfulness. [Unpublished Master's Thesis]. Maastricht University.
• Kurt, S., & Karaaziz, M. (2021). Covid-19 pandemisinin psikososyal alandaki etkileri. YDÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi. 3(2), 81-91.
• Liao, L. F. (2006). A flow theory perspective on learner motivation and behavior in distance education, Distance Education, 27(1), 45-62.
• Luthans, F. & Youssef, C. M. (2004). Human, social and now positive psychological capital management: ınvesting in people for competitive advantage. Organizational Dynamics, 33(2), 143-160.
• Luthans, K.W. & Jensen, S.M. (2005). The linkage between psychological capital and commitment to organizational mission: A study of nurses. Journal Of Nursing Administration, 35(6), 304-310.
• Luthans, F. & Youssef, C. M. (2007). Emerging positive organizational behavior. Journal of Management, 33(3), 321-349.
• Luthans, F., Morgan, C. M. Y. & Avolıo, B. J. (2015). Psychological capital and beyond. Oxford University Press.
• Lovelace, K.J., Manz, CC. & Alves, J.C. (2007). Work stress and leadership development: the role of self-leadership, shared leadership, physical fitness and flow in managing demands and ıncreasing job control. Human Resource Management Review, 17, 374-387.
• Manz, C. C. (1986). Self-leadership: toward an expanded theory of self-ınfluence processes in organizations. The Academy of Management Review, 11(3), 585-600. doi: 10.2307/258312.
• Manz, C. C. (2015). Taking the self-leadership high road: smooth surface or potholes ahead? Academy of Management Perspectives, 29(1), 132-151.
• Nakamura, J. & Csikszentmihalyi, M. (2002). Flow theory and research.In S. J. Lopez& Synder C. R. (Eds.), Oxford Handbook of Positive Psychology (pp. 195-206).Oxford University Press.
• Neck, C. P. (1996). Thought self-leadership: a self-regulatory approach towards overcoming resistance to organizational change. The International Journal of Organizational Analysis, 4(2), 202-216. Öz, M. (2019). Konservatuvar müzik bölümünde okuyan üniversite öğrencilerinde sürekli kaygı ve anksiyete duyarlılığının akış deneyimleri ile ilişkisinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Özkara, B. Y. (2015). Tüketicilerin çevrimiçi bilgi aramaları bağlamında akış deneyiminin bilgiden tatmin üzerindeki etkisinin araştırılması. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Osmangazi Üniversitesi.
• Pearce, C. L. & Manz, C. C. (2005). The new silver bullets of leadership: The importance of self- and shared leadership in knowledge work. Organizational Dynamics, 34(2), 130-140.
• Peeters, MC., Montgomery, AJ., Bakker, AB. & Schaufeli, WB. (2005). Balancing work and home: how job and home demands are related to burnout. International Journal of Stress Management, 12(1), 43–61.
• Peterson, S. J., Luthans, F., Avolio, B. J., Walumbwa, F. O. & Zhang, Z. (2011). Psychological capital and employee performance: a latent growth modeling approach. Personnel Psychology, (64), 427-450.
• Rodríguez Sánchez, A.M. (2009). The story flows on: A multi‐study on the flow experience. Spanish Ministry of Science and Technology.
• Sahranç, Ü. (2008). Bir durumluk akış modeli: stres kontrolü, genel öz-yeterlik, durumluk kaygı, yaşam doyumu ve akış ilişkileri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 122-144.
• Sahoo, F. M., & Sahu, R. (2009). The role of flow experience in human happiness. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 35, 40-47.
• Sarı, C. (2021). Pozitif psikolojik sermayenin öz-liderlik becerileri üzerindeki rolü. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Medipol Üniversitesi.
• Schlechty, P. (2011). Okulu yeniden kurmak (Y. Özden, Çev.) (1. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım. Senger, K. (2014). Öğretmenlerin liderlik yönelim algılarının incelenmesi: Kars ili örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kafkas Üniversitesi.
• Sezen-Gültekin, G., & Algın, G. (2021). Öğretmenlerin gözünden covid-19 pandemisinin eğitim sistemine yansımaları. Education & Youth Research, 1(2), 62-81.
• Sünkür, M. (2014). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin olumlu psikolojik sermaye algılarının iş doyumları ve örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Şahin, G. (2020). Öğretmenlerin kişilik özellikleri ile atılganlıkları arasındaki ilişkide pozitif psikolojik sermayelerinin aracı rolü. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Şişman, M. (2020). Eğitimde mükemmellik arayışı- etkili okullar. (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Tandon, T. (2017). A study on the relationship between self-efficacy and flow at work among young adults. International Journal of Indian Psychology, 4(4), 88-100.
• Tse, D., Nakamura, J. & Csikszentmihalyi, M. (2020). Living well by flowing well: the ındirect effect of autotelic personality on well-being through flow experience. The Journal of Positive Psychology, 1-12.
• Turan, N. & Pala, O. (2021). Çalışmada akış deneyimi ölçeğinin (ÇADÖ) Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 76 (1), 387 – 404.
• Tösten, R. & Özgan, H. (2014). Pozitif psikolojik sermaye ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ekev Akademi Dergisi, 18 (59), 429-440.
• Uğurluoğlu, Ö. (2010). Kendi kendine liderlik stratejileri üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(1), 175-191.
• Uyma, A. N. (2020). Matematik öğretmen adaylarının deneyimlerinin akış teorisi çerçevesinde incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Yavuz, E. & Ayan, B. (2019). Kamu örgütlerinde öz liderlik düzeyinin belirlenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, (17), 1002-1029.
• Yazkan, Ö. (2020). Pozitif psikolojik sermaye ile örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişki, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Zeybek, Z., Bozkurt, Y., & Aşkın, R. (2020). COVİD-19 pandemisi: psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 304-318.