Eğitim Alanında Mesleki Etik Kavramını Ele Alan Çalışmaların Tematik Analizi

Yıl 2025, Sayı: 64, 1399 - 1423, 30.06.2025

Tunahan Karaarslan , Fatmagül Ergün

https://doi.org/10.53444/deubefd.1478519

Öz

Bu araştırmanın amacı eğitim alanında mesleki etik kavramına yönelik yapılan çalışmaların tematik analizini yapmak olarak belirlenmiştir. Araştırma kapsamında Google Akademik, DergiPark ve ULAKBİM veri tabanlarında yer alan tüm makaleler “mesleki etik” anahtar kelimesiyle taranmış ve eğitim alanında yapılan toplam 37 makale incelenmek için belirlenmiştir. Çalışmanın amacına uygun bir şekilde seçilen ilgili makalelerin yayınlanma yılları, anahtar kelimeleri, nedenleri, amaçları, yöntemleri, sonuçları ve önerileri analiz edilmiştir. Eğitim alanında mesleki etik kavramına yönelik araştırma yapılan çalışmaların tematik analizinden elde edilen bulgularına bakıldığında en çok 2018 yılında çalışma gerçekleştirildiği, öğretmen-etik-öğrenci kelimelerinin anahtar kelime olarak kullanıldığı, öğretmen ve öğretmen adayı örnekleminin kullanıldığı, mesleki etik kavramının eğitimdeki öneminin neden olarak gösterildiği, tarama araştırma desenine yer verildiği, genellikle ölçek kullanılarak verilerin toplandığı; en az eylem araştırma desenine yer verildiği, akademisyen ve okul yöneticileri örnekleminin kullanıldığı gibi sonuçlara ulaşılmıştır. Ayrıca bu tematik özelliklerin

Anahtar Kelimeler

Eğitim , mesleki etik , etik , tematik analiz

Etik Beyan

Bu çalışma derleme çalışması olduğundan etik beyan gerekmemektedir.

Thematic Analysis of Studies Addressing the Concept of Professional Ethics in the Field of Education

Öz

The aim of this study is to conduct a thematic analysis of studies on the concept of professional ethics in the field of education. Within the scope of the research, all articles in the Google Academic, DergiPark and ULAKBİM databases were scanned with the keyword "professional ethics" and a total of 37 articles in the field of education were selected for examination. The general characteristics, justifications, purposes, methods, results and recommendations of the relevant articles selected in accordance with the purpose of the study were analyzed. When the findings obtained from the thematic analysis of studies conducted on the concept of professional ethics in the field of education were investigated, it was found that the most studies were conducted in 2018, the keywords teacher-ethics-student were the most used, teacher and teacher candidate samples were used, the significance of the concept of professional ethics in education was shown as the justification, the scanning research design was used, data was generally collected using scales; e-action research design was used the least, and academician and school administrator samples were used. In addition, the reasons why these thematic

Anahtar Kelimeler

Education , professional ethics , ethics , thematic analysis.

Kaynakça

• Akçamete, G., Kayhan, N., Karasu, F. İ., Yıldırım, A. E. S., & Şen, M. (2016). Özel eğitim öğretmenleri için mesleki etik ilkeleri. Educational Studies, 3(1), 27-44.
• Akhan, N. E., & Öztürk, A. (2022). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının mesleki gelişimine bir katkı: öğretmenlik meslek etiği. Turkish Journal of Educational Studies, 9(1), 47-68. https://doi.org/10.33907/turkjes.773606
• Alacapınar, F. G. (2018). Öğretmen adaylarının bir öğretmende bulunması gereken mesleki etik değerler konusundaki görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 467-479.
• Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmenlerin mesleki etik dışı davranışlar ile ilgili görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(22), 113-128.
• Arslan Namlı, N. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mesleki etik ilkelerine uyma düzeyleri. Journal of International Social Research, 10(49), 389-395. https://doi.org/10.17719/jisr.2017.1590
• Au, W. (2007). High-stakes testing and curricular control: A qualitative metasynthesis. Educational Researcher, 36, 258-267. https://doi.org/10.3102/0013189X07306523
• Aydın, İ. (2012). Eğitim ve öğretimde etik. (3. Baskı).Pegem Akademi Yayınları.
• Aydın, İ. (2016). Yönetsel mesleki ve örgütsel etik. (7. Baskı). Pegem Akademi Yayınları.
• Aynal, Ş., Kumandaş, H., & Ersanlı, K. (2013). Okul öncesi öğretmenlerine yönelik mesleki etik ilkeleri ölçeği geliştirme çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 429-442.
• Aytaç, K. (1992). Avrupa eğitim tarihi: Antik çağdan 19. yüzyılın sonlarına kadar. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Berdibek, E., & Aküzüm, C. (2021). sınıf öğretmenlerinin mesleki etik ilkeleri kapsamındaki davranışlarının okul yöneticilerinin algılarına göre değerlendirilmesi. International Journal of Field Education, 7(2), 36-60. https://doi.org/10.32570/ijofe.1004002
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2021). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. (30. Baskı). Pegem Akademi Yayınları.
• Campbell, E. (1997). Connecting the Ethics of Teaching and Moral Education. Journal of Teacher Education, 48, 255 - 263. https://doi.org/10.1177/0022487197048004003
• Coşkun, B., & Çelikten, M. (2020). Öğretmenlik meslek etiği üzerine bir inceleme. OPUS International Journal of Society Researches, 15(21), 686-710. https://doi.org/10.26466/opus.666967
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim Araştırmaları: Nicel Ve Nitel Araştırmanın Planlanması, Yürütülmesi Ve Değerlendirilmesi (Çev. H. Ekşi). Temel Kitaplar.
• Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38. https://doi.org/10.15390/EB.2014.3412
• Çetinkaya, R. S. (2018). Meslek etiği eğitimine pozitif bir yaklaşım: Kültürleştirme modeli. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (45), 74-87. https://doi.org/10.21764/maeuefd.329778
• Dağlı, A. (2014). Ortaokul müdür ve öğretmenlerinin algılarına göre ortaokul müdürlerinin mesleki etik davranışları. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(6), 01-17. https://doi.org/10.12973/jesr.2014.36.1
• Decker, D., Wolfe, J., & Belcher, C. (2021). A 30-Year Systematic Review of Professional Ethics and Teacher Preparation. The Journal of Special Education, 55, 201 - 212. https://doi.org/10.1177/0022466921989303
• Doğaner, S., & Özbek, O. (2019). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının mesleki etik ilkelere ve öğretmenliğe yönelik tutumlarına ilişkin görüşleri. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(1), 197-208. https://doi.org/10.33689/spormetre.526089
• Erdem, A. R., & Altunsaray, M. (2016). Eğitimde niteliği belirleyen önemli bir etken: Eğitim etiği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23, 21-30. https://doi.org/10.16992/ASOS.1055
• Erdem, A. R., & Şimşek, S. (2013). Öğretmenlik meslek etiğinin irdelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 185-203. https://doi.org/10.14520/adyusbd.627
• Erdemli, Ö., & Demir, T. G. (2018). Öğretmenlik meslek etiği açısından hediye alma: örnek olay ekseninde değerlendirme. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 611-637.
• Erdirençelebi, M., & Filizöz, B. (2019). Meslek etiği ve akademisyenlerin etik değerleri üzerine nicel bir araştırma. OPUS International Journal of Society Researches, 14(20), 1228-1258.
• Gelmez-Burakgazi, S., & Can, İ. (2018). Development and validation of a professional ethics scale for pre-service teachers. [Ögretmen adaylarinin mesleki etik değerlerine yönelik bir ölçek geliştirme çalışması]. International Journal of Curriculum and Instructional Studies, 8(2), 275-298. https://doi.org/10.31704/ijocis.2018.013
• Gökçek, T. (2018). Pedagogic formation students’ views on ethics of teaching profession and their suggestions. Cukurova University Faculty of Education Journal, 47(2), 710-737.
• Guseynov, A. (2006). Этика. [Etik]. Gardariki Yayını.
• Gündüz, Y., & Coşkun, Z. S. (2011). İlköğretim öğrencilerinin öğretmenlerin mesleki etik ilkelere uyma düzeyine ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 95-110.
• İnan, E., & Uyangör, S. M. (2022). A Thematic analysis of theses prepared on mathematics education with gifted and talented students in Türkiye. Participatory Educational Research, 9(6), 19-40. https://doi.org/10.17275/per.22.127.9.6
• İnce, F. B. K. (2014). Mesleki etik ilkelere ilişkin anadolu ve meslek lisesi öğretmenlerinin görüşleri: İzmir ili örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Okan Üniversitesi.
• Kar, E. B., & Uzun, E. M. (2017). Sınıf ve okul öncesi öğretmenlerinin farklı etnik kökenden ve sosyo-ekonomik sınıftan öğrencilere yönelik tutumlarının meslek etiği açısından değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 73-85. https://doi.org/10.17679/inuefd.323418
• Karakuş, R. İ. (2024). Covid-19 Pandemi Sürecinde Eğitimde Yaşanan Zorluklara İlişkin Öğretmen Görüşleri. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 13(37), 1-26.
• Karataş, A. (2013). İlköğretim öğretmen adayları için meslek etiğinin önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 304-318.
• Karataş, S., Caner, M., Kahyaoğlu, R. B., & Kâhya, S. (2019). Öğretmen adaylarının gözünden etik öğretmen ve öğretmenlik meslek etiği dersi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(1), 29-49. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.7c1s.2m
• Karayol, M., & Eroğlu, S. Y. (2020). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin mesleki etik ve mesleki motivasyon durumlarının incelenmesi: Muş ili örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 655-664. https://doi.org/10.18506/anemon.683076
• Kayıkçı, K., & Uygur, Ö. (2012). İlköğretim okullarının denetiminde mesleki etik: Bir durum çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 65-94.
• Keskin, N., & Keskin, İ. (2023). Öğretmen adaylarının eğitimde etik dışı davranışlara ilişkin görüşleri. European Journal of Educational & Social Sciences 8(1), 18-31. https://doi.org/10.5281/zenodo.7853737
• Keykha, A., & Imanipour, M. (2020). Meta-synthesis of professional ethics elements in higher education. The Journal of Medical Education and Development, 15(1), 53-70. https://doi.org/10.18502/jmed.v15i1.3326
• Köknel, Ö. (1996). Bireysel ve toplumsal şiddet. Altın Kitapları Yayıncılık. Kuçuradi, İ. (2006). Etik. TFK Türk Felsefesi ya da Simurg Dizisi.
• Maxwell, B., & Schwimmer, M. (2016). Professional ethics education for future teachers: A narrative review of the scholarly writings. Journal of Moral Education, 45, 354 - 371. https://doi.org/10.1080/03057240.2016.1204271
• Özdemir, O. (2021). Özel eğitimde etik ve etik değerlendirmeler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 23(1), 219-241. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.754783
• Özen, F. (2017). Change in the perception of teaching profession ethics by primary school teachers and student primary school teachers over time. OPUS International Journal of Society Researches, 7(13), 379-398. https://doi.org/10.26466/opus.331158
• Özen, F., & Durkan, E. (2016). Algılanan örgütsel etik iklim ile öğretmenlik meslek etiği arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(4), 593-627.
• Özkan, H. H., & Çelikten, M. (2018). Öğretmenlik meslek eğitimi ile ilgili etik olmayan durumlar. Turkish Journal of Educational Studies, 5(2), 76-84. https://doi.org/10.33907/turkjes.414323
• Özmen, E. (2024). Zor zamanlarda öğretmek: öğretmenlerin afet sonrası öğretme motivasyonlarının incelenmesi. Firat University Journal of Social Sciences, 34(3), 1259-1271. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1503284
• Özmen, F., & Güngör, A. (2008). Eğitim denetiminde etik. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 137-155.
• Pelit, E., & Güçer, E. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ve öğretmenleri etik dışı davranışa yönelten faktörlere ilişkin algılamaları. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (2), 95-119.
• Pieper, A. (1999). Etiğe Giriş. (Çev. V. Atayman & G. Sezer). Ayrıntı Yayınları. Pisarenko, V., & Pisarenko, İ. (1973). Педагогическая Этика. [Pedagoji Etiği]. Minsk: Narodnaia Asveta Yayınları.
• Kotkas, E., Rannula, K., Titma, T., Puura, K., Kopti, M., Sokolova, D., & Lenk, K. (2019). Professıonal ethıcs and ıts ımprotance ın educatıon. EPH-International Journal of Science And Engineering, 5(1), 44-52.
• Sakar, N., & Aybek, B. (2016). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme tutumları ile algıladıkları mesleki etik ilkelerin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 93-108.
• Şahin, A. E. (2003). Meslek ve Öğretmenlik. V. Sönmez (Ed.), Öğretmenlik Mesleğine Giriş (3. Baskı) içinde (s. 269-322). Anı Yayıncılık.
• Taş, C. & Bulut, K. (2020). 1994-2020 yılları arasında eğitim-öğretim alanında yapılan etik konulu bilimsel çalışmaların farklı değişkenlere göre incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17(46), 234-264.
• Temiz, H., Hacıhasanoğlu, T., & Özdemir, N. (2018). Meslek etiği dersinin öğrencilerin hile karşısındaki tutumları ve raporlama eğilimleri üzerindeki etkisi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 137-155. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.406439
• Tezcan, G., & Güvenç, H. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin mesleki etik ikilemleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 439-460. https://doi.org/10.9779/pauefd.588753
• Toprakçı, E. (2010). Öğretmen davranışlarının kamu meslek etiği ilkelerine uygunluğu. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 35-50.
• Toprakçı, E., Çakırer, I., Bilbay, A., Bağcıvan, E., & Bayraktutan, I. (2010). Kuram ve uygulamada eğitim denetmenleri meslek etiği. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 5(1), 14-23.
• Uzun, E. M., & Elma, C. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki etik ikilemleri çözümleme biçimleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 279-287.
• Vahed, G., Ghalavandi, H., Ghalei, A., & Hasani, M. (2019). Design and Psychometry of a Tool for Evaluating Professional Ethics of Faculty Members. Bioethics, 9, 21-29.
• Warnick, B., & Silverman, S. (2011). A Framework for Professional Ethics Courses in Teacher Education. Journal of Teacher Education, 62, 273 - 285. https://doi.org/10.1177/0022487110398002
• Yayla, A. (2005). Eğitim kavramının etik açıdan analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Elektronik Eğitim Dergisi, 2(1), 51-62.
• Yılmaz, F., & Ünsar, A. S. (2019). Öğretim elemanlarının etik değerlerinin belirlenmesine yönelik öğrenci algısı. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 105-124.
• Yücesan, B., & Zincirli, M. (2022). Öğretmenlik meslek etiği algısı ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki. Journal of History School, 61, 3582-3612. https://doi.org/10.29228/joh.66210