The Ottoman Empire's Description of Its Values in the 7th Grade Social Studies Textbook

Yıl 2025, Sayı: 64, 2436 - 2450, 30.06.2025

Pınar Tağrikulu

https://doi.org/10.53444/deubefd.1604337

Öz

In order for students to comprehend and internalize the value approaches of the Ottoman Empire, it is very important to emphasize these values in textbooks. It is known that superficial value education cannot produce the expected effect in the long term. In this study, it was tried to reveal whether the values of the Ottoman Empire were addressed in harmony with the values envisaged in the curriculum. This study is important in order to be able to address the textbooks and curriculum in terms of reflecting the value practices of the Ottoman Empire and to make the necessary revisions. In this study, a document review from qualitative research methods was conducted. According to the data obtained, it is seen that some values envisaged in the curriculum are emphasized very little and some are not emphasized at all. This situation appears as a significant deficiency in transferring values in history teaching. For this reason, curriculums and textbooks should be revised, educational policies should be reviewed again on the subject of value transfer, and educators should receive training on value transfer in pre-service and in-service training.

Anahtar Kelimeler

Ottoman empire , value education , social studies , values in the Ottoman Empire , Social Studies education

Sosyal Bilgiler 7. Sınıf Ders Kitabı’nda Osmanlı Devleti'nin Taşıdığı Değerler Bakımından Tasviri

Öz

Osmanlı Devleti’nin değer yaklaşımlarının öğrencilere kavratılması ve benimsetilebilmesi adına bu değerlerin ders kitaplarında vurgulanması oldukça önemlidir. Yüzeysel şekilde gerçekleştirilen değer eğitiminin uzun vadede beklenen etkiyi ortaya çıkaramayacağı bilinmektedir. Bu çalışmada Osmanlı Devleti'nin haiz olduğu değerlerin, öğretim programında öngörülen değerler ile uyum içinde ele alınıp alınmadığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ders kitaplarının ve öğretim programlarının Osmanlı Devleti’nin değer uygulamalarını yansıtması açısından ele alınabilmesi ve gerekli revizelerin gerçekleştirilebilmesi adına bu çalışma önem taşımaktadır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilere göre öğretim programında verilmesi öngörülen bazı değerlerin çok az vurgulandığı bazılarının ise hiç vurgulanmadığı görülmektedir. Bu durum, tarih öğretiminde değerlerin aktarılabilmesi önünde önemli bir eksiklik olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle öğretim programlarının ve ders kitaplarının revize edilmesi, eğitim politikalarının değer aktarımı konusunda tekrar gözden geçirilmesi, eğiticilerin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimde değer aktarımı konusunda eğitimler alması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı devleti , değer eğitimi , Sosyal Bilgiler , Osmanlı Devleti’nde değerler , Sosyal Bilgiler Eğitimi

Teşekkür

Teşekkürler.

Kaynakça

• Baig, S. & Funer, K. (2022). The state of value education in early childhood: The challenges and opportunities for Pakistan. The Journal of Values-Based Leadership, 15(2), 1-12. https://doi.org/10.22543/1948-0733.1411
• Bellikli, U. & Daştan, A. (2021). Muhasebe düzeni açısından Osmanlı bürokrasisinde maliye ahkâm kâtipliği: yabancı seyyah ve yazarların gözlemlerine dayalı bir inceleme. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (2021 Özel Sayı), 103-116.
• Cambridge Dictionary (2024). “Değer Kelimesi” 07.10.2024 tarihinde https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/value adresinden edinilmiştir.
• Çay Çakır, S. & Çakır, M. A. (2023). Osmanlı Devleti'nde sanayileşme sonrası çevre anlayışı: sosyo-ekonomik bir inceleme. Paradigma: İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 12(2), 1-7.
• Çelik, Ö. (2020). Kavram olarak değer ve eğitimdeki yeri. A. Oğuz Namdar (Ed.), İlkokulda drama ile değerler eğitimi uygulamaları içinde (s. 45-58). Pegem Akademi.
• Demircan, B. (2020). Sosyal sorumluluk örneği olarak Türk kültüründe hayrat geleneği ve vakıflar. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 51, 119-130.
• Demircioğlu, İ. H. & Tokdemir, M. A. (2008). Değerlerin oluşturulma sürecinde tarih eğitimi: Amaç, işlev ve içerik. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(15), 69-88.
• Demirtaş, B. (2007). Jön Türkler bağlamında Osmanlı'da batılılaşma hareketleri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(13), 389-408.
• Dilmaç, B. (2007). Bir grup fen lisesi öğrencisine verilen insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması. [Yayımlanmamış Doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Doğan, M. & Eroğlu, H. (2019). Osmanlı sarayında değerler: II. Abdülhamid örneği. Akademikbakış Dergisi, 75, 82-94.
• Elban, M. (2015). Tarih eğitimi ve vatanseverlik üzerine bazı düşünceler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(3), 1302-1319. https://doi.org/10.7884/teke.495
• Gamage, K.A.A., Dehideniya, D.M.S.C.P.K. & Ekanayake, S.Y. (2021). The role of personal values in learning approaches and student achievements. Behavioral Sciences, 11(7), 102. https://doi.org/10.3390/ bs11070102
• Güngör Akıncı B. A. & Karadeniz M., (2022). Sosyal Bilgiler öğretiminde tarihî metin ve hikâye kullanarak değerlerin öğrencilere kazandırılması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 12(3), 633-641. https://doi.org/10.5961/higheredusci.1186024
• Hülür, H. & Akça, G. (2007). İmparatorluktan cumhuriyete siyasal bütünlük ve ulusalcılık söylemi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (22), 311-335.
• Hürol, E. (2023). On dokuzuncu yüzyılda Osmanlı’da elçi kabulü ve teşrifat merasimi. ETÜT Dergisi, (7), 26-34. DOI: 10.52003/etut.2023.38
• Kan, Ç. (2010). Sosyal Bilgiler dersi ve değerler eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 40(187), 138-145.
• Kaplan, Y. (2013). Osmanlı siyaset düşüncesinde adalet (1550–1650). [Yayımlanmamış Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Kaplan, Y. (2020). Osmanlı’da adalet mefhumunun kökenleri. Journal of Islamic Research 31(1), 143-163.
• Koç, C. & Yalçın Çer, Ö. (2023). Değerler eğitiminde kullanılan yöntem ve teknikler. C. Koç (Ed.), Karakter ve değerler eğitimi güncel yaklaşımlar içinde (s. 197-225). Pegem Akademi
• Kurtdede Fidan, N. (2019). Değer eğitimi yaklaşımları. F. Ersoy ve P. Ünüvar (Eds.), Karakter ve Değerler Eğitimi içinde (s. 85-114). Anı Yayıncılık.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2024). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). 07.10.2024 tarihinde https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=1264 adresinden edinilmiştir.
• Mohamad, N., Sihes, A. J., Bohari, N. M., & Rahman, S. N. H. A. (2019). Teachers’ Perception of Values Education Implementation in School. International Journal of Recent Technology and Engineering (IJRTE), 8, 884-891. DOI:10.35940/ijrte.C1220.1083S219
• Muşmal, H. & Gürbüz, İ. (2018). Osmanlı’da vasilik kurumu: Konya örneği. Turkish Studies 13(16), 199-236. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13829
• Ocak, G. & Olur, B. (2022). Örtük program bağlamında değerler eğitimi. G. Ocak, İ. Ocak ve E. Akkaş Baysal (Eds.), Eğitimde program dışı etkinlikler ve örnek uygulamalar içinde (s. 113-136). Anı Yayıncılık.
• Özdemir, K. (2017). Tarih dersi öğretim programının değerler eğitimi açısından incelenmesi. International Journal Of Education Technology and Scientific Researches, 4, 240-257.
• Özdemir, M. (2011). Türkiye'de turizmin başlaması: Osmanlı’da sanayileşme çabaları: Sergi-i Umum-i Osmanî (1863 İstanbul uluslararası sergisi). Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 22(1), 87-90.
• Özdemir, Ö. (2023). Osmanlı’da bazı vakıf hizmetlerinin değerler eğitimi açısından incelenmesi. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 23(2), 553-572. https://doi.org/10.33420/marife.1328884
• Özensoy, A. U. (2024). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı ortaokul ve imam hatip ortaokulu ders kitabı Sosyal Bilgiler 7. Sınıf. Yıldırım Yayınları,
• Singh, S. (2016). Values in teacher education: Issues and Challenges. Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language, 3(13), 3262-3268.
• Sulistyarini., Daniel. & Gunawan, I. (2024). The role of family as a means of moral value formation: a review of moral values education in the family environment. Jurnal Scientia, 13(01), 182-189. DOI 10.58471/scientia.v13i01
• Susanti, L., Hernawan, A. H., Najmudin, D. & Sumadisastro, W. (2024). Values education in school curriculum: a systematics literature review. Jurnal Kreativitas Pendidikan Modern, 6(3), 501-512.
• Şahin, M. (2021). Değerlerin tanımı ve sınıflandırması. S. Tunay Kamer (Ed.), Toplum ve kültür bağlamında karakter ve değerler eğitimi içinde (s. 41-62). Pegem Akademi.
• Temli Durmuş, Y. (2023). Değerler eğitiminin toplumsal temelleri. C. Koç (Ed.), Karakter ve değerler eğitimi güncel yaklaşımlar içinde (s. 19-31). Pegem Akademi.
• Tezcan, M. (2018). Değerler eğitimi sosyolojik yaklaşım. Anı Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu. (2024). “Değer Kelimesi” 07.10.2024 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Ulusoy, K. & Arslan A. (2019). Değerli bir kavram olarak “değer ve değerler eğitimi”. R. Turan ve K. Ulusoy (Eds.), Farklı yönleriyle değerler eğitimi içinde (s. 1-16). Pegem Akademi.
• Ulusoy, K. & Dilmaç, B. (2020). Değerler Eğitimi. Pegem Akademi.
• Ulusoy, K., Yanpar Yelken, T. ve Üredi, L (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının tarih konularının işlenişinde hypertext kullanımı ile ilgili görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 198-208.
• Ünal Özkorkurt, N. (2008). Yargı bağımsızlığı açısından Osmanlı’da ve günümüz Türkiye’sinde yargıya genel bir bakış. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 57(1), 225-242. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000000302
• Yalçın, A. (2023). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı ve ders kitaplarında tarihi metinlerin değerler açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bartın Üniversitesi.
• Yalçınkaya, A. (2023). Osmanlı’da insan hakları: 16. yüzyıl Kudüs örneği. Takvim-i Vekayi, 11(2), 170-195.
• Yazıbaşı, M. A. (2018). Son dönem Osmanlı ahlak risalelerinde öne çıkan değerler (1908-1918). Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(10), 347-363. https://doi.org/10.18498/amauifd.397146
• Yıldırım, A. & Şimşek. H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, S. G. & Demirel, M. (2019). Türk tarihinde değerler ve değerler eğitimi üzerine bir inceleme. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5(1), 92-99.
• Yürük, H. (2020). Osmanlı devletinde adalet sistemi ve teşkilatı içinde bir örnek şahsiyet adliye nazırı Abdurrahman Nureddin Paşa. Adalet Dergisi, (65), 631-654.
• Zengin, Z. S. (2020). Osmanlı’da ‘öteki’ne bakışın dinamikleri ve eğitim alanındaki yansımaları. ULUM Dini Tetkikler Dergisi, 3(2), 375-389. https://doi.org/10.54659/ulum.833854