GÜNDELİK YAŞAMDA ALGORİTMALAR VE ROBOTİK SÜREÇLER ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ANALİZ

Yıl 2024, , 385 - 406, 22.10.2024

İbrahim Emre Günay

https://doi.org/10.69878/deuefad.1425825

Öz

Algoritmalar geliştikçe yaşam giderek doğallıktan çıkarak robotik sürece evrilmektedir ve insan da robotik sürecin bir parçası olarak dönüşmektedir. Neo-kapitalist sistemde algoritmalar akışa hız ve yoğunluk kazandırarak insanları sistemle bütünleştirmekte ve akışı engelleyebilecek tüm pürüzleri de yok ederek sistemin yeniden daha güçlü bir şekilde üretilmesini sağlamaktadır. Algoritmalar insanların arkalarında bıraktıkları verilerin temelinde, onlara belirli seçenekler sunarak robotik süreçler oluşturmakta ve insanı robotik süreçler içinde hapsetmektedir. Çalışmanın amacı yaşamın algoritmaların gelişmesiyle robotik sürece dönüştüğünü ve insanın da robotik sürecin bir parçası olarak değiştiğini, insanın görme yetisi, dünyayı anlamlandırması ve diğer insanlarla olan ilişkileri ve deneyimleri üzerinden ortaya koymaktır. Teknolojik gelişmeler ve yapay zekâ çalışmaları sonucunda algoritmalarda yaşamı düzenleyici ve sistemi yeniden üreten bir bileşene dönüşmüştür. Bu bağlamda çalışmada önce algoritmaların gelişimi ele alınacak ve sonrasında ise algoritmalarla robotik süreçlerin oluşumu ve bu süreçlerde insanın nasıl hapsedildiği örneklerle gösterilecektir. Bu çalışma nitel bir yaklaşımla ve doküman analizi yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Literatürde yapay zekâ ve algoritmalarla ilgili makale ve tezler vardır, ancak algoritmaların gündelik yaşamın ve insanın sistemin gerektirdiği şekilde gerçekleşen dönüşümünde oynadığı rolü araştırma konusu olarak alan bir çalışma görülmemiştir. Bu bağlamda yapay zekâ ve algoritmaların kendi alanlarında nasıl geliştikleri ve sosyolojinin konusu olan kapitalist sistemde insanın gündelik yaşamıyla ilgili makaleler, tezler ve diğer yazılı neşriyat içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Ayrıca çalışma algoritmaların işlevi ve robotik süreçlerle sınırlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İletişim sosyolojisi, yapay zekâ, algoritma, robotik süreç, makine öğrenmesi, Neo-kapitalizm.

A SOCIOLOGICAL ANALYSIS ON ALGORITHMS AND ROBOTIC PROCESSES IN DAILY LIFE

Öz

As algorithms develop, life becomes increasingly unnatural and evolves into a robotic process, and humans are also transformed as a part of the robotic process. In the neo-capitalist system, algorithms integrate people with the system by adding speed and intensity to the flow, and eliminate all obstacles that may hinder the flow, thus ensuring that the system is reproduced in a stronger way. Algorithms create robotic processes by offering certain options to people based on the data they leave behind, trapping people in robotic processes. The aim of the study is to reveal through human sight, interpretation of the world, and relationships and experiences with other people that life has turned into a robotic process with the developments of algorithms and that humans have changed as a part of the robotic precess. As a result of technological developments and artificial intelligence studies, algorithms have turned into a component that regulates life and reproduces the system. In this context, in this study, first the development of algorithms will be revealed, and then the formation of robotic processes with algorithms and how humans are imprisoned in these processes will be shown with examples. This study was carried out with a qualitative approach and document analysis method. There are articles and theses about artificial intelligence and algorithms in the literature, but there have been no studies no studies that focuses on the role of algorithms in the transformation of both daily life and humans as required by the system. In this context, articles, theses and other written publications about how artificial intelligence and algorithms developed in their own fields and the daily life of people in the capitalist system, which is the subject of sociology, were examined by content analysis method. Additionally, this study is limited to the function of algorithms and robotic processes.

Anahtar Kelimeler

Sociology of communication, artificial intelligence, algorithm, robotic process, machine learning, neo-capitalism.

Kaynakça

• Alpaydın, E. (2022). Yapay öğrenme. (A. Ağar, Çev.). Tellekt.
• Atasoy, İ. ve Ormanlı, O. (2019). Teknoloji ve siber güvenlik: Dijital toplumun geleceği. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 11(4), 399-409.
• Ausiello, G. (2013). Algorithms, an historical perspective. The power of algorithms: Inspiration and examples in everyday life. Springer.
• Besteman, C. (2020). Dünyayı yeniden yaratmak. C.Besteman, H. Gusterson (Ed.), Algoritmalarla Yaşamak içinde (s. 232-253). (B. Akmeriç, Çev.). TheKitap.
• Binark, M. (2017). Algoritmaların yarattığı yankı odalarında siyasal katılımın olanaksızlığı, Varlık Aylık Edebiyat ve Kültür Dergisi, 19-23.
• Bottomore, T. (1977). Toplum bilim sorunlarına ve yazınına ilişkin bir kılavuz. Doğan Yayınevi.
• Bruns, A. (2017). Echo chamber? What echo chamber? Reviewing the Evidence. 6th Biennial Future of Journalism Conference, (s. 1-11). Cardiff, UK.
• Cisek, S. ve Krakowska, M. (2018). The filter bubble: A perspective for information behaviour research. ISIC 2018 Conference. https://www.researchgate.net/ publication/328199698_The_filter_bubble_a_perspective_for_information_behaviour_research. 05.06.2022.
• Crary, J. (2023). 7/24 Geç kapitalizm ve uykuların sonu. (N. Çatlı, Çev.). Metis Yayınları.
• Dilmen, E. N. & Şahoğlu, C. T. (2022). Sosyal medya ve algoritmalar. Kriter Basım Yayıncılık.
• Fish, T. (2009). My digital footprint: A two sided digital business model where your privacy will be someone else’s business!. FutureText.
• Fry, H. (2019). Merhaba dünya, makine çağında insan olmak. (İ. G. Çığay, Çev.). HepKitap.
• Gehl, R.W. (2020). Duygusal robosüreçler. C.Besteman, H.Gusterson (Ed.), Algoritmalarla Yaşamak içinde (s.154-174). (B. Akmeriç, Çev.). TheKitap.
• Gillespie, T. (2014). The relevance of algorithms. Gillespie T., Boczkowski P., & Foot K., (Ed.) Media Technologies: Essays on Communication, Materiality, and Society içinde (pp. 167- 194). The MIT Press.
• Han, B. C. (2022a). Eros’un ıstırabı. (Ş. Öztürk, Çev.). 4. Basım. Metis Yayınları.
• Han, B. C. (2022b). Psikopolitika. (H. Barışcan, Çev.). 5. Basım. Metis Yayınları.
• Just, N., & Latzer, M. (2017). Governance by algorithms: Reality construction by algorithmic selection on the Internet. Media, Culture & Society, 39(2), 238-258. https://doi.org/10.1177/0163443716643157
• Kelleher, J.D. & Tierney, B. (2022). Veri bilimi. (O. Öztürk, Çev.). Tellekt.
• Pariser, E. (2011). The filter bubble: what the Internet is hiding from you. Penguin Books.
• Schneider, S. (2022). Yapay sen. (T. Tosun, Çev.). Tellekt.
• Sunstein C (2004) Democracy and filtering, December 2014, Vol. 47, No.12, 57-59.
• Turow, J. (2015). İzleniyoruz: yeni reklam sektörünün elindeki kimliğimiz ve değerlerimiz (1. Baskı). (M. Benveniste, Çev.), Hil yayıncılık. (Orijinal eserin basım tarihi 2011).
• Uricchio, W. (2017). The datafied society: Studying culture through data. University Press