A REVIEW OF THE HUMOUR STYLE OF THE TALENTED ENEMY OF THE SOVIET GOVERNMENT AVERCHENKO (ON THE EXAMPLE OF THE STORY ‘MY WIFE’)

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 644 - 670, 22.10.2024

Filiz Karakale

https://doi.org/10.69878/deuefad.1507135

Öz

Humor is a form of communication that describes human efforts to adapt to society, irrationality in the ordinary course of life in funny language, as well as a way to give pleasure in response to uncomfortable situations. In this context, humor, whose main function is to make people laugh, is a way for the creator or writer to see and show. The humorist observes people from the top and looks at things from a much broader angle. He brings out the humorous aspects of human behavior in all these events and shapes it the way he wants to show, by taking full advantage of the language. From this point of view, humour is closely related to intelligence and language skills, in other words, to an effective style. The fact that the main material of humor is a person leads to the need to study the understanding of humor in different cultures and the styles of their writers. Arkady Timofeyevich Averchenko is one of the writers who has been able to create an effective style of his own, and thanks to this, he managed to make almost the whole of Russia laugh for a period. Laughter has also become a way for him to cope with the contradictions in his life. Due to being on the list of banned writers of his time, he received the appreciation he deserved in his country too late, but despite this, his works took their place among the well-known classics of Russian humor. This study first briefly touched on the author's handling of the relationships between husband and wife and man and woman, which is one of the his recurring themes. In the sequel, a general evaluation of Averchenko's humour style before the October Revolution of 1917 (Bolshevik Revolution) was reached in the example of ‘Wife’, which is one of his stories that has not been studied much. In the study, the author's sense of humor, the ways of getting comic and the way of using language were discussed in the light of the data obtained from the researches in the literature and the above-mentioned story through content analysis. Examples of the rhetorical figures he used were given, and these were supported by explanations from Russian and Turkish sources. Based on all these, general inferences were made on the topic. It was concluded that Averchenko's humor has a different character from that of other representatives of Russian humor.

Anahtar Kelimeler

style, humor, Averchenko, man-woman, marriage

SOVYET HÜKÜMETİNİN YETENEKLİ DÜŞMANI AVERÇENKO’NUN MİZAH ÜSLUBU ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (‘KARIM’ ÖYKÜSÜ ÖRNEĞİNDE)

Öz

Mizah, insanın topluma uyum sağlama çabasını, hayatın alışılagelmiş akışındaki mantıksızlıkları komik bir dille anlatan bir iletişim şekli, huzursuz hissedilen durumlara karşılık bir haz yaratma yoludur. Bu bağlamda temel işlevi güldürmek olan mizah, yapan ya da yazan için bir görme, gösterme biçimidir. Mizah yazarı, insanları en tepeden gözlemler ve olaylara çok daha geniş bir açıdan bakar. Bütün bu olayların içindeki insan davranışlarının güldürücü yanlarını ortaya çıkarır ve dilin her türlü avantajından faydalanarak göstermek istediği biçimde şekillendirir. Bu bakımdan mizahla uğraşmak, zekâ ve dil yeteneği, bir başka deyişle etkili bir üslup ile yakından ilgilidir. Mizahın ana malzemesinin insan olması ise farklı kültürlerin mizah anlayışlarını ve yazarlarının üsluplarını inceleme ihtiyacını doğurmaktadır. Bu yazarlardan biri olan Arkadiy Timofeyeviç Averçenko, kendine has ve etkileyici üslubu sayesinde bir dönem neredeyse tüm Rusya’yı güldürmeyi başarmıştır. Kahkaha, kendisi için de hayattaki tutarsızlıklarla baş etme aracı olmuştur. Döneminin yasaklı yazarlar listesinde olması nedeniyle ülkesinde hak ettiği değeri çok geç görmeye başlamış olsa da eserleri, Rus mizahının tanınmış klasikleri arasında çoktan yerini almıştır. Bu çalışmada ilk olarak, Averçenko’nun değişmez konularından olan karı-koca, kadın-erkek ilişkilerini işleyişine kısaca değinilmiş, daha sonra üzerinde çok durulmamış öykülerinden olan ‘Karım’ öyküsü örneğinde 1917 Ekim Devrimi (Bolşevik Devrimi) öncesi mizah üslubuyla ilgili genel bir değerlendirmeye varılmıştır. Çalışmada içerik analizi yoluyla alanyazındaki araştırmalardan elde edilen veriler ve adı geçen öykü ışığında yazarın mizah anlayışı, komiği elde etme yolları ve dili kullanma biçimi ele alınmış, başvurduğu retorik figürlerle ilgili örnekler verilmiştir. Rusça ve Türkçe kaynaklardan sunulan açıklamalarla, bu örnekler desteklenmiş ve bütün bunlara dayanarak konuyla ilgili genel çıkarımlarda bulunulmuştur. Averçenko’nun mizahının, Rus mizahının diğer temsilcilerininkinden farklı bir karakteri olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

üslup, mizah, Averçenko, kadın-erkek, evlilik

Etik Beyan

Çalışma etik beyan gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Aksan, D. (2015). Her Yönüyle Dil, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aktulum, K. (2018). Metinlerarasılık Görüngüsünde Gerçeklik ya da Metnin Göndergeselliği, Bilig, Sayı 85, s. 233-256.
• Alay, O. (2019). Mizah Kavramı Ve Mizahın Tarihsel Süreci, Türk Dili, cilt.116, sa.808, ss.22-30.
• Averçenko, A. T. (2018a). Skeptik, Çyornım po belomu, Moskva, T8RUGRAM.
• Averçenko, A. T. (2018b). Neşto vrode lektsii o yumore: neizvestnaya rukopis’, Publikatsiya, vstup. st. i komment. V. D. Milenko, Gumanitarnaya paradigma, № 4 (7). s. 51–63.
• Averçenko, A. T. (2014). Podhodtsev i dvoye drugih, Pozoloçennıye pilyuli, Moskva, Sobraniye soçineniy, Dimitriy Seçin.
• Averçenko, A. T. (2012). Sobraniye soçineniy: vesyolıye ustritsı, Moskva, Dmitriy Seçin.
• Averçenko, A. T. (2007). Sobranie soçineniy: V 6 t., Moskva, Terra.
• Averçenko, A. T. (2001). Literatura russkogo zarubejya ot A do Ya, Tom 1, Moskva, Lakom-Kniga.
• Averçenko, A. T. (1914). Rasskazı yumoristiçeskie, Kniga Vtoraya, Peterburg, Şipovnik.
• Aytaç, G. (2009). Genel Edebiyat Bilimi, İstanbul, Say Yayınları.
• Bergson, H. (1914). An Essay on the Meaning of the Comic, (Trans. Cloudesley Brereton, Fred Rothwell), New York, The Macmillan Company. Laughter: An Essay on the Meaning of the Comic : Henri Bergson : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive (Erişim Tarihi: 25.04.2024).
• Cebeci, O. (2008). Komik Edebi Türler (Parodi, Satir ve İroni), İstanbul, İthaki.
• Çetin, N. (2017). Roman Çözümleme Yöntemi, Ankara, Akçağ.
• Desyaeva, N. D. ve Arefyeva, S. A. (2008). Stilistika sovremennogo russkogo yazıka, Moskva, Akademiya
• Ekti, M. (2023). Mizahta Kullanılan Anlatım Teknikleri ile Söz Sanatları Üzerine, International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 14(54), 1716-1726.
• İkityan, L. N. (2019). Komiçeskiye effektı v povesti A. T. Averçenko ‘Podhodtsev I dvoe drugih’, Gumanitarnaya paradigma, № 1 (8). s. 54–69.
• Kaplan, M. (2005). Hikâye Tahlilleri, İstanbul, Dergâh Yayınları.
• Karaağaç, G. (2018). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karabulut, M. (2021). Edebî Metinlerde Dil, İfade ve Üslûp İlişkisi. Edebiyatta Üslûp Meselesi, Ankara: İKSAD Global Yayıncılık, ss. 17-21.
• Karakale, F. (2014). A. T. Averçenko’nun Öykü Sanatı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
• Karalis, D. N. (2006). Talantlivıy vrag sovetskoy vlasti (Arkadiy Averçenko), Jurnal Neva (12). Lib.ru/Современная литература: Каралис Дмитрий Николаевич. Талантливый враг Советской власти (Erişim Tarihi: 10.02.2024).
• Karataş, T. (2001). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü, İstanbul, Perşembe Kitapları.
• Kierkegaard, S. (2009). Concluding Unscientific Postscript to the Philosophical Crumbs, Edited and Translated by Alastair Hannay, UK, Cambridge University Press, CROP.pdf (cambridge.org) (Erişim Tarihi: 26.02.2024).
• Kuçeryavıh, Yu. N. (2019). Yazıkovaya igra v hudojestvennıh tekstah A. T. Averçenko: Pragmatiçeskie harakteristiki i strukturno-semantiçeskiye formı realizatsii, Dissertatsiya na soiskaniye uçyonoy stepeni kanditata filologiçeskih nauk, Kubanskiy gosudarstvennıy universitet, Krasnodar.
• Kupina, N. A. ve Matveyeva, T. V. (2013). Stilistika sovremennogo russkogo yazıka, Moskva, Yurayt.
• Lopatina, V. V. (2006). Pravila russkoy orfografii i punktuatsii. Polnıy akademiçeskiy spravoçnik, Moskva, Eksmo.
• Mıslyakov, V. A. (1966). İskusstvo satiriçeskogo povestvovaniya (problema rasskazçika u Saltıkova-Şedrina), Saratov, İzdatelstvo Saratovskogo universiteta.
• Milenko, V. ‘Averçenko i mir’, Аверченко и мир - Женщины Аверченко (narod.ru) (Erişim Tarihi: 03.02.2024).
• Morozova, A. (2019). Bez nadrıvov i smeha slyozı, Masteroppgave i russisk, Institutt for fremmedspråk, Universitetet i Bergens.
• Moskvin, V. P. (2006). Vırazitelnıye sredstva sovremennoy russkoy reçi, Tropı i figurı, Moskva, URSS.
• Narlı, M. (2010). Anlatım Tutumu ve Teknikleri ile Öykü Kişilerinin İlişkisi, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Sayı 3, s. 7-16.
• Nazirov, R. G. (1998). Figura umolçaniya v russkoy literature/Poetika russkoy i zarubejnoy literaturı: Sbornik statey, Ufa, Gilem, s. 57-71.
• Nesin, A. (1973). Cumhuriyet Döneminde Mizah, İstanbul, Akbaba Yayınları.
• Nikolayev, D. D. (2010). Russkiy yumorist Averçenko A., Moskovskoye gostepriimstvo: Rasskazı, Azbuka-klassika. (57) Russkij jumorist (A.T. Averchenko) by D.D. Nikolaev /Д.Д. Николаев. Русский юморист (А.Т. Аверченко) | Dmitry D Nikolaev - Academia.edu (Erişim Tarihi: 09.03.2024).
• Nikonenko, S. S. (2012). Arkadiy Averçenko: vçera, segodnya, zavtra, Sobraniye soçineniy: vesyolıye ustritsı, Moskva, Dmitriy Seçin, s. 5-26.
• Oreçkin, B. (1925). Rıtsar ulıbki, Eho, İllyustrirovannoye prilojeniye, Berlin, № 12 (85), 15 marta.
• Özcan, Ö. (2002). Türk Edebiyatında Hiciv ve Mizah (Yergi ve Gülmece), İstanbul, İnkılap Kitabevi.
• Rozental, D. E. (2001). Spravoçnik po russkomu yazıku, Moskva, ONİKS 21 Vek.
• Solak, Ö. (2019). Bir Anlatım Tutumu (Tonality) Olarak Mizah ve Mizahi Üslubun Çözümlenmesi, Türk Edebiyatında Mizah Sempozyumu, 13-15 Mayıs 2016, Edit. Ümit Hanutlu, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, s.755-762.
• Timofeyev, L. ve Turayev, S. V. (1974). Slovar literaturovedçeskih terminov. Moskva, Prosveşçeniye.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara, Seçkin Yayıncılık.