POPÜLER OLMAYAN ANAYASACILIK

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 1, 125 - 197, 20.07.2018

Şafak Evran Topuzkanamış

Öz

Anayasaların ekseriya ulusların üstün değerlerini ifade ettiği düşünülür.

Anayasalar, sıkça “Biz, Halk” adına kabul edilmekte ve -benzer şekilde akademisyenler ve kamuoyu tarafından- halkın görüş ve değerlerinin ifadesi olarak

kabul edilmektedir. Bu makale, anayasaların bu şekilde ortaya konulan imajının,

dünyadaki anayasa yapımı gerçeğiyle ampirik olarak bağdaşmadığını göstermektedir.

Bu makale, doksan ülkenin 1981 ve 2010 yılları arasındaki anayasal

hak tercihlerini aynı dönemde geçerli olan kültürel, dini ve popüler değerlere

ilişkin yaklaşık yarım milyon anket cevabından elde edilen veriyle birlikte

karşılaştırmaktadır. Araştırma, ulusların bu dönemde belirli anayasal tercihleri

ile vatandaşların değerleri arasındaki bağın genellikle çok zayıf olduğunu hatta

olmadığını şaşırtıcı bir şekilde ortaya koymaktadır. Makale, bu orijinal araştırmadan

hareketle ek bir kanıt sunarak, halkın baskın bir şekilde, sahip oldukları

değerleri kendi anayasalarında yer almasını istediğini ortaya koymaktadır. Bu

sonuçlar, dünya anayasalarının temsil ettikleri halk tarafından tam anlamıyla

desteklenmediğini ve anayasa yapımının global pratiğinin, “popüler olmayan

anayasacılık” uygulaması olarak nitelendirilebileceğini ortaya koymaktadır.

Makale, bu tespiti anayasal tasarımın özünde yer alan çelişkiye dayandırmaktadır.

Anayasalar, ulusal idealleri ve popüler değerleri tanımlayan yegâne

beyanlar işlevi gördüğünde evrensel insan hakları normlarını veya anayasal

tasarımın yerleşik ilkelerini gözardı edebilir. Diğer yandan anayasal kurallar,

sadece sağlam bir anayasal tasarımı ve evrensel hak normlarını yansıttığı

zaman toplumun değer ve geleneklerinden uzak kalabilir ve bu nedenle pratikte

başarısız olabilir. Bu tespitler, anayasa yapıcılarının büyük çapta bu çelişkiyi,

evrensel hakların ve mevcut anayasal modeller lehine çözdüğünü göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Anayasalar, anayasacılık, kamuoyu, anayasal teori, ampirik hukuk çalışmaları

Kaynakça

• World Values Survey Ass’n, World Values Survey 1981-2008 Anketin Official Aggregate v.20090901 (2009), http://www.wvsevsdb.com/wvs/WVSData.jsp