Yunanistan Anayasasına Göre Devlet Kilise İlişkisi

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 2, 1 - 60, 01.12.2017

Turgay Cin

Öz

Yunanistan’ın ilk Anayasasından günümüze kadarki bütün Anayasalarında Kilise ile Devlet ilişkileri düzenlenmiş bulunmaktadır. Yunanistan Anayasasının özellikle 3., 13. ve 105. maddeleri bu bağlamda önemlidir. Yunanistan Anayasası sadece Yunanistan’daki Ortodoks Kilisesi ile Yunanistan Devleti arasındaki İlişkileri değil, Türkiye’deki İstanbul Başpiskoposluğu arasındaki ilişkiyi de düzenleyerek, uluslararası hukuk tüzel kişiliği kazandırılmaya çalışılmaktadır. Yunanistan’ın “Ekümenik Patrikhane” iddiaları, din ve vicdan özgürlüğü ile ilgili değildir. Kiliselerin idaresi ve siyasetle ilgilidir

Anahtar Kelimeler

Devlet, Kilise, Yunanistan, Anayasa, Ekümenik Patrikhane, Yunanistan Ortodoks Kilisesi, İstanbul Başpiskoposluğu, Atina ve Bütün Yunanistan Başpiskoposu, uluslararası hukuk tüzel kişiliği

STATE-CHURCH RELATIONSHIP IN THE CONSTITUTION OF GREECE

Öz

All Greek constitutions without exception have regulated State-Church relations. At present, articles 3, 13 and 105 of the Greek Constitution are highly relevant and important for this purpose. The Greek Constitution regulates not only the relations between the Greek State and the Orthodox Church in Greece, but also the relations between the Greek State and the Archbishop of Istanbul in Turkey. In so doing, it aims to create international legal personality and rights for the Archbishop of Istanbul. Greek claims for “Ecumenical Patriarchate” in Istanbul are actually related neither with religious freedoms nor the freedom of consciousness. These claims are rather political and concerned more with the management of Orthodox Churches

Anahtar Kelimeler

State, Church, Greece, constitution, Ecumenical Patriarchate, Greek Orthodox Church, Archbishop of Istanbul, Atina and the Archbishop of All Greece, International legal entity

Kaynakça

• Anayurt, Ö.: Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, Seçkin, Ankara 2005.
• Bilge, N.: Hukuk Başlangıcı, Hukukun Temel Kavram ve Kurumları, Mevzuattaki son değişikliklere göre düzenlenmiştir, 27. Bası, Turhankitabevi, Ankara 2009.
• Charles Frazee, Ορθόδοξος Εκκλησία και ελληνική ανεξαρτησία (1821- 1852), Atina 1987.
• Cin, T.: “İstanbul Rum Başpiskoposu İle Atina Başpiskoposunun Mücadeleleri ve Türkiye”, Prof. Dr. İrfan Baştuğ Anısına Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 7, Özel Sayı, İzmir 2005.
• Cin, T.: “Yunan Basınına Yansıdığı Şekliyle, Atina İle İstanbul Rum Başpiskoposları Arasındaki Yönetim Krizi, ‘Evrensellik’ ve Türkiye”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1, İzmir 2006.
• Damián Němec, Concordat Agreements between the Holy See and the postcommunist countries (1990-2010), “Law and Religion Studies 8”, editions: Peeters, Leuven Belgium 2012.
• Eralp, Y.: Perdeyi Aralarken, Bir “monşer”in hatıratı, DK Yayıncılık, İstanbul 2017.
• Hans-Georg Beck, (çeviri Λ. Αναγνώστου), Ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη βυζαντινή αυτοκρατορία, τόμ. Ι-ΙΙ, Atina 2004.
• Hans-Georg Beck, Kirche und theologische Literatur im byzantinischen Reich, Münih 1959.
• Pazarcı, H.: Uluslararası Hukuk, 2. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2004.
• Richard Puza-Norman Doe (ed.), Religion and law in dialogue: covenantal and non-covenantal cooperation between state and religion in Europe - Religion et droit en dialogue: collaboration conventionelle et nonconventionelle entre état et religion en Europe, European Consortium for Church and State Research, Proceedings of the Conference, Tübingen (18-21 November 2004) - Actes du colloque, Tübingen (18- 21 Novembre 2004), Peeters, Leuven-Paris-Dudley, MA 2006. Runciman, St.: Η βυζαντινή θεοκρατία, Atina 1982.
• Αλιβιζάτος, Αμ.: “Αι σχέσεις της εκκλησιαστικής νομοθεσίας του Ιουστινιανού προς τους εκκλησιαστικούς κανόνας”, ΕΕΘεολ. Σχ. Παν., Atina 1935-1936.
• Αλιβιζάτος, Ν.: Το Σύνταγμα και οι εχθροί του στη νεοελληνική ιστορία (1800-2010), Atina 2011.
• Άμαντος, Κ.: “Οι προνομιακοί ορισμοί του μουσουλμανισμού υπέρ των χριστιανών”, Ελληνικά 9, 1936.
• Αντωνιάδου, Μ.: “Σα πρόσωπα της σύγκρουσης και της προσέγγισης”, 12.06.2005 tarihli Το Βήμα gazetesi.
• Βαλάκου/Θεωδωρούδη, Μ.: Το νομικό περίγραμμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου στα πλαίσια της διεθνούς κοινότητας, Selanik 2001.
• Βαρθολομαίος, Αρ.: Το οικουμενικόν πατριαρχείον εν το συνταγμα της Ελλάδος καı εν το καταστατικό χαρτί της Εκκλησίας της Ελλάδος, σε μνήμη Μητροπολίτου Ικονίου Ιακώβου, Εστια Θεολογων 1984.
• Βασιλάκης, Μ.: Η μάστιγα του Θεού, Γνώσεις, Atina 2006.
• Βενιζέλος, Ε.: “Σημεία Ερμηνευτικής τριβής στη συνταγματική διαρρύθμιση των σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας”, Δίκαιο και Πολιτική, τομ. 15, 1988.
• Βενιζέλος, Ε.: Οι Σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας, Παρατηρητής, Selanik 2000.
• Γιανναράς, Χ.: Ορθοδοξία και Δύση στη Νεώτερη Ελλάδα, Δόμος, Atina 1996.
• Γλύκατζη-Αρβελέρ, Ε.: Γιατί το Βυζάντιο; Atina 2009.
• Γλύκατζη-Αρβελέρ, Ε.: Η πολιτική ιδεολογία της βυζαντινής αυτοκρατορίας, Atina 1988.
• Δαγτόγλου, Π.: Ατομικά Δικαιώματα, Τόμος Α’, Αντ.Ν.Σάκκουλα, Atina 2005.
• Δημακοπούλου, X.: Νεώτερα στοιχεία περί της ανακηρύξεως της Ελληνικής Εκκλησίας ως Αυτοκεφάλου κατά το 1833, Μνημοσύνη 12, 1991-1993.
• Δημητρόπουλος, Α.: Συνταγματικά Δικαιώματα, τόμος Γ τεύχ I-III, εκδ. Σάκκουλα, Atina-Selanik 2008.
• Δήμου, Β.: Η πολιτική θεωρία του Δημητρίου Χωματηνού, Κανονικό δίκαιο και πολιτική στο ύστερο Βυζάντιο, “Νομοκανονική Βιβλιοθήκη 18”, Katerini 2006.
• Διακοφωτάκης, Γ.: Το Οικουμενικό Πατριαρχείο μετά τη Λωζάννη. Ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας, Atina 2007.
• Διαμαντούρος, Ν.: Οι απαρχές της συγκρότησης του σύγχρονου κράτους στην Ελλάδα (1821-1828), ΜΙΕΤ, Atina 2006.
• Ζώης, Κ./Λασθιωτάκη, Γ./Γιαννόπουλος, Π.: Η ιστορική εξέλιξη των διατάξεων του Συντάγματος, 1822-2001, Ινστιτούτο Συνταγματικών Ερευνών, Πηγές του Ελληνικού Δημοσίου Δικαίου 11, AtinaGümülcine 2003.
• Ηλιάδου, Α.: “Το προοίμιο των Συνταγμάτων”, ΔτΑ 16, 2002.
• Καραγιαννόπουλος, Ι.: Η πολιτική ιδεολογία των βυζαντινών, (α΄ ανατύπωση), Selanik 1992.
• Καραγιώργης, Βασ. Χρ.: Το ζήτημα της σχέσεως Εκκλησίας και Πολιτείας κατά την περίοδο της Επαναστάσεως 1821, εκδ. Διήγηση, Atina 1988.
• Καρυκοπούλου, Χρ.: Το Διεθνές καθεστώς του Οικουμενικού Πατριαρχείου, Atina 1979.
• Κασιματης, Γ.: “Το προοίμιο του Συντάγματος”, Ερμηνεία του Συντάγματος, Atina 1999.
• Κιουσοπούλου, Τ.: Βασιλεύς ή Οικονόμος; Πολιτική εξουσία και ιδεολογία πριν την Άλωση, Atina 2007.
• Κιτρομιλίδης, Π.: Νεοελληνικός διαφωτισμός. Οι πολιτικές και κοινωνικές ιδέες, Atina 1996.
• Κονιδάρης, I. M.: “H τουρκική πολιτική για το Οικουμενικό Πατριαρχείο” 23.10.2005 tarihli To BHMA gazetesi.; http://www.tovima.gr/ relatedarticles/article/?aid=169018 (26.04.2017).
• Κονιδάρης, Ι. Μ.: Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου, Εκδόσεις Σάκκουλα, Atina-Gümülcine 2000.
• Κονιδάρης, Ι. Μ.: Ο Νόμος 1700/1987 και η πρόσφατη κρίση στις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας, Αθήνα: Εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Atina 1991.
• Κονόρτας, Π.: Οθωμανικές θεωρήσεις για το Οικουμενικό Πατριαρχείο: βεράτια για τους προκαθήμενους της Μεγάλης Εκκλησίας (17ος-αρχές 20ού αιώνα), Atina 1998.
• Κουκουσάς, Β.: Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας στο Βυζάντιο. Από την περίοδο της Mακεδονικής δυναστείας έως την απελευθέρωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Φράγκους: Συνοπτική παρουσίαση με βάση τις πηγές, Selanik 2010.
• Κυριαζόπουλος, Κ.: Περιορισμοί στην ελευθερία της διδασκαλίας των μειονοτικών θρησκευμάτων, Selanik 1999.
• Κωνσταντινίδης, Εμ.: Ιωάννης Καποδίστριας και η εκκλησιαστική του πολιτική, Atina 1977.
• Μαγγιώρος, Ν.: Ο Μέγας Κωνσταντίνος και η Δονατιστική έριδα. Συμβολή στη μελέτη των σχέσεων Εκκλησίας - Πολιτείας κατά την κωνσταντίνεια περίοδο, Selanik 2001.
• Μάνεσης, Α.: Συνταγματικά Δικαιώματα Α΄, Ατομικές Ελευθερίες, Εκδόσεις Σάκκουλα, Selanik 1982.
• Μαρίνος, A.: Εκκλησία και Δίκαιο, Θεωρία και νομολογία, Atina 2000. Μαυριάς, Κ./Παντελής, Αντ.: Συνταγματικά κείμενα, τόμ. Α΄, Atina - Gümülcine 2007.
• Μπαΐλης, Π.: “Ξεκαθάρισμα ρόλων”, 22.05.1999 tarihli Τα Νέα gazetesi. Ορφανουδάκης, Σ.: “Ο χωρισμός Κράτους-Εκκλησίας. Αναγκαιότητα ή παλιλλογία;”, στο συλλογικό έργο: Σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας ενόψει της αναθεώρησης του Συντάγματος, ΕΝΟΒΕ 59, Atina-Selanik 2008.
• Παναγιωτάκος, Π.: “Αι σχέσεις Πολιτείας και Εκκλησίας εν τη βυζαντινή αυτοκρατορία”, ΑΕΚΔ 22, 1967.
• Πανταζόπουλος, Ν.: “Εκκλησία και δίκαιον εις την χερσόνησον του Αίμου επί τουρκοκρατίας”, ΕΕΣχ. Νομ. Επ. Selanik 8, 1960-1963.
• Πανταζόπουλος, Ν.: “Τα ‘προνόμια’ ως πολιτιστικός παράγων εις τας σχέσεις χριστιανών–μουσουλμάνων”, ΕΕΣχ. Νομ. Επ. Selanik 9, 1975.
• Παντελής, A. Μ.: Τα Eλληνικά εκλογικά συστήματα και οι εκλογές (1926- 1985) στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, Νέα σύνορα, Atina 1988. Παντελής, Α. M.: Ζητήματα συνταγματικών επιφυλάξεων, Αντ. Ν. Σάκκουλας Yayımları, Atina 1984.
• Παπαγεωργίου, Κ.: Ορθόδοξη Εκκλησία της Κρήτης. Θεσμοί και διοικητική οργάνωση κατά τον Καταστατικό της Νόμο (Ν. 4149/1961), Ινστιτούτο Κρητικού Δικαίου, Χανιά 2001.
• Παπαστάθης, Χ.: “Ελευθερία της λατρείας και επικρατούσα θρησκεία”, στον τόμο της Εταιρείας Νομικών Βορείου Ελλάδος «Θρησκευτική ελευθερία και επικρατούσα θρησκεία», Selanik 2000.
• Παπαστάθης, Χ.: “Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η εσωτερική διοίκηση του Γένους κατά την περίοδο του Τανζιμάτ”, Χαριστήριος Τόμος προς τιμήν του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, Atina 2000.
• Παπαστάθης, Χ.: Η ειδική νομική μεταχείριση των Αγιορειτών, Αφοί Κυριακίδη Yayımları, Atina 1988.; Το καθεστώς του Αγίου Όρους Άθω. Έκδοσις Ιεράς Κοινότητος Αγίου Όρους Άθω, 1996.
• Παπαστάθης, Χ.: Οι Κανονισμοί των Ορθοδόξων Ελληνικών Κοινοτήτων του Οθωμανικού Κράτους και της Διασποράς, τόμ. Α΄, Selanik 1984.
• Πετρόπουλος, Ι.: Πολιτική και συγκρότηση κράτους στο Ελληνικό Βασίλειο (1833-1843), τόμ. Α΄ - Β΄, Atina 1985.
• Πρίντζιπας, Γ./Καραγιάννης, Γ.: Εκκλησία και ελληνισμός από το 1821 έως σήμερα: ιστορική επισκόπηση, Atina 2005.
• Ράφτης, Ελ.: Ο οικουμενικός θρόνος ως θεσμός δικαίου (το νομικό καθεστός του Οικουμενικού Πατριαρχείου), ανάτυπο από το περιοδικό Κληρονομία 16, τ.χ. Α, 1984.
• Σβώλος, Αλ.: “Τα πρώτα ελληνικά πολιτεύματα και η επίδρασις της Γαλλικής Επαναστάσεως”, ΕΕΝ 2, 1935.
• Σβώλος, Αλ.: Τα Ελληνικά συντάγματα 1822 – 1952, Η συνταγματική ιστορία της Ελλάδος, τρίτη έκδοση, εκδόσεις στοχαστης, Atina 1972.
• Σκοπετέα, Eλ.: Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα. Όψεις του εθνικού προβλήματος στην Ελλάδα (1830-1880), Atina 1988.
• Σπυρόπουλος, Φ.: “Το σύστημα των σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας στην Ελλάδα”, Ε.Δ.Δ.Δ. 25, 1981.
• Σταθόπουλος, Π. Μ.: Σχέσεις Πολιτείας και Εκκλησίας. (Η αυτοτέλειά τους στις μεταξύ τους σχέσεις και οι επιπτώσεις στο δημόσιο και το ιδιωτικό δίκαιο), Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Atina-Gümülcine 1993.
• Σταμάτης, Κ.: Η θεμελίωση των νομικών κρίσεων. Εισαγωγή στη μεθοδολογία του δικαίου, Atina-Selanik 2002, s. 186.
• Σταματόπουλος, Γ.: Μεταρρύθμιση και εκκοσμίκευση. Προς μια ανασύνθεση της ιστορίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον 19ο αιώνα, Atina 2003.
• Τουρτόγλου, Μ.: “Σχέσεις Πολιτείας και Εκκλησίας”, (Φίλιον δώρημα εις τον Τάσον Αθ. Γριτσόπουλον), Πελοποννησιακά 16, 1985-1986.
• Τρωιάνος, Σπ Ν.: Παραδόσεις τοῦ ᾽Εκκλησιαστικοῦ Δικαίου, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Atina-Gümülcine 1984.
• Τρωιάνος, Σπ. Ν./Βελισσαροπούλου-Καράκωστα, Ι.: Ιστορία Δικαίου, Atina 2010.
• Τρωιάνος, Σπ. Ν./Δημακοπούλου, Χ. Γ.: Εκκλησία και Πολιτεία: Οι σχέσεις τους κατά τον 19ο αιώνα, Εκδόσεις Σάκκουλα, AtinaGümülcine 1999.
• Τρωιάνος, Σπ. Ν.: “Θεσπίζομεν, τοίνυν, τάξιν νόμων επέχειν τους αγίους εκκλησιαστικούς κανόνας...”, Βυζαντινά 13, 1985.
• Φιλιππίδης, Χρ.: “Οι Γενικοί Κανονισμοί του Οικουμενικού Πατριαρχείου επί τη βάσει του Κώδικος ΤΕ΄ του Πατριαρχικού Αρχειοφυλακείου, Πρακτικά Εθνοσυνελεύσεως, 1858-1860”, ΠΑΑ 1946.
• http://www.arthro-13.com/products/papageorgioy-konstantinos-epikoyroskathigitis-ekklisiastikoy-dikaioy-toy-apth5/ (19.03.2017).
• https://www.evenizelos.gr/speeches/conferences-events/407- conferencespeech2016/5502-2016-12-08-11-45-26.html (04.04.2017).
• http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=129147 (28.03.2017).
• https://photos.state.gov/libraries/greece/231771/pdf/religiousfreedom_2015_ greek.pdf (06.04.2017).
• Λεξικό Τριανταφυλλίδης: http://www.greek-language.gr/greekLang/ modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CE%B5%CF% 80%CE%B9%CE%BA%CF%81%CE%AC%CF%84%CE%BF%CF%85% CF%83%CE%B1&sin=triantafyllides (19.04.2017).
• http://www.omogeneia-turkey.com/patriarchate/patrikhane.html (13.04.2017).