Vecdi Aral’da Hukukun Bilimselliği Sorunu

Yıl 2016, Cilt: 18 Sayı: 2, 1 - 40, 01.12.2016

Sercan Gürler

Öz

Bilimler tasnifi her felsefe-bilim sistemi için vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Modern düşüncenin tarihine ise bu bağlamda özellikle doğa bilimleri-sosyal bilimler ayrılığı tartışması damgasını vurmuştur. Bu tartışmanın taraflarından biri pozitivist bilgi-bilim anlayışına dayanan bir sosyal bilimler yaklaşımıdır ve bu yaklaşıma göre sosyal bilimler hem kavramları hem de yöntemi açısından doğa bilimlerini model almalıdır. Tartışmanın diğer tarafı ise köklerini Alman Tarih Okulu’nda bulan tarihselci gelenektir. Bu geleneğe göre doğa bilimleri ile sosyal bilimler birbirinden hem konuları, kavramları hem de yöntemleri açısından temelden farklıdır. Bu gelenekte sosyal bilimler yerine “manevi bilimler/tin bilimleri” [Geisteswissenschaft] veya “kültür bilimleri” terimleri tercih edilir. XX. yüzyılın ilk yarısında bu gelenekten gelen, fakat içinden çıktığı geleneği de eleştiren çok daha farklı ve özgün yeni bir bilgi-bilim anlayışı ortaya çıkmıştır. En önemli temsilcisi Nicolai Hartmann olan bu yaklaşım ontolojik-fenomenolojik yaklaşım olarak isimlendirilir. İşte Vecdi Aral’ın adalet değerinin merkeziliğine dayalı bilimsel ve nesnel hukuk anlayışının da felsefi kaynağı bu yaklaşımdır. Dolayısıyla Aral’ın “adalet bilimi olarak hukuk” düşüncesi ancak bu tarihsel ve felsefi bağlam göz önünde bulundurulduğunda tam anlamıyla kavranabilir

Anahtar Kelimeler

Bilimler tasnifi, doğa bilimleri-sosyal bilimler ayrılığı, tarihselcilik, pozitivist bilgi-bilim anlayışı, Nicolai Hartmann, ontolojik-fenomenolojik yaklaşım, Vecdi Aral, adalet bilimi olarak hukuk

THE PROBLEM OF LEGAL SCIENTIFICITY IN VECDİ ARAL

Öz

The classification of sciences has crucial import for any philosophicalscientific system. In this context the history of modern thought has been dominated by the problem of natural sciences-social sciences distinction. On the one hand there is an idea of social sciences dependent upon positivist philosophy of science which claims that social sciences have to take natural sciences as a model in terms of concept forming and methodological considerations. On the other hand there is a long-termed tradition called historicism having its origins in German Historical School. In this historicist philosophy of science, natural sciences and social sciences are totally different in both concept forming and methodological considerations. Thus, in this tradition the terms “moral/cultural sciences” [Geisteswissenschaft] have been preferred instead of the term social sciences. However, a new philosophical view of science and knowledge has appeared in the first half of 20th century which although grounded in historicist tradition, but has been critical of it and much more original than its predecessor. This is called onto-phenomenological doctrine. The philosophical source of Vecdi Aral’s legal conception dependent upon objectivity of law and supremacy of justice is also this onto-phenomenological doctrine whose main figure is Nicolai Hartmann. So, without taking this historical and philosophical context into account, Aral’s notion of “law as a science of justice” can not be fully apprehended

Anahtar Kelimeler

The classification of sciences, the distinction of natural sciences-social sciences, historicism, positivist philosophy of science, Nicolai Hartmann, onto-phenomenological doctrine, Vecdi Aral, law as a science of justice

Kaynakça

• Aral, Vecdi: “Hukuk İlmini Gerçek Bir İlim Haline Getirmek İçin Hukuka Bir Objektivite Kazandırma Gayretleri ve Bunların Değeri”, İÜHFM, C.: 31 S.: 1-4, İstanbul 1965, s. 220-241 (“Hukuk İlmi”).
• Aral, Vecdi: “Hukuk Felsefesinde Değer Rölativizmine Karşı Değer Objektivizmi”, İÜHFM, C.: 40, S.: 1-4, İstanbul 1974, s. 521-552 (Değer Objektivizmi).
• Aral, Vecdi: Hukuk ve Hukuk Bilimi Üzerine, (Filiz Kitabevi), İstanbul 2001, (Hukuk ve Bilim).
• Aral, Vecdi: “Hukuku Bilim Yapan Nedir?”, Aral, Vecdi: İnsan Özgür mü, (İstanbul Barosu Yayınları), İstanbul 2004, s. 351-361 (“Hukuk Bilimi”).
• Aral, Vecdi: Tek ve Bağımsız Hukuk, (Beta Basım Yayım), İstanbul 2011, (Tek Hukuk).
• Bochenski, J.M.: Çağdaş Avrupa Felsefesi, çev. Serdar Rıfat Kırkoğlu, (Kabalcı Yayınevi), İstanbul, 1997.
• Cassirer, Ernst: Kültür Bilimlerinin Mantığı Üzerine, çev. Milay Köktürk, (Hece Yayınları), Ankara, 2005.
• Caygill, Howard: A Kant Dictionary, (Blackwell Publishers Inc.), Oxford, 1995.
• Collingwood, R.G.: Tarih Tasarımı, çev. Kurtuluş Dinçer, (Ara Yayıncılık), İstanbul 1990.
• Comte, Auguste: “Pozitif Felsefe Dersleri”, çev. Ümit Meriç, Sosyoloji Dergisi, Dizi 2, Sayı 17-18, İstanbul 1962, s. 213-258.
• Devellioğlu, Ferit: Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, (Aydın Kitabevi), Ankara 2001.
• Dilthey, Wilhelm: Hermeneutik ve Tin Bilimleri, çev. Doğan Özlem, (Notos Kitap Yayınevi), İstanbul 2011.
• Duralı, Teoman: Felsefe-Bilim Nedir, 2. Baskı, (Dergâh Yayınları), İstanbul 2009.
• Fârâbi: İlimlerin Sayımı, çev. Ahmet Arslan, (Vadi Yayınları), Ankara 1999.
• Hartmann, Nicolai: “Almanya’da Yeni Ontoloji Cereyanı”, çev. Takiyettin Mengüşoğlu, Felsefe Arkivi, C.: 1, S.: 2-3, İstanbul 1946, s. 202-254.
• Hirsch, Ernst E.: “Hukuk Bir Bilim Kolu mudur?”, AÜHFM, C.: 2, S.: 1, Ankara 1944, s. 19-61.
• Holzhey, Helmut/Mudroch, Vilem: Historical Dictionary of Kant, (The Scarecrow Press, Inc.), Lanham, Maryland, Toronto, Oxford 2005.
• Inwood, Michael: A Hegel Dictionary, (Wiley-Blackwell), Oxford 1992.
• Kant, Immanuel: Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi, çev. İoanna Kuçuradi, 3. Baskı, (Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları), Ankara 2002.
• Lee, Richard E./Wallerstein Immanuel (der.): İki Kültürü Aşmak (Modern Dünya Sisteminde Fen Bilimleri ile Beşeri Bilimler Ayrılığı), çev. Aysun Babacan, (Metis Yayınları), İstanbul 2007.
• Magee, Glenn Alexander: The Hegel Dictionary, (Continuum), London 2010.
• Makkreel, Rudolf A.: “Wilhelm Dilthey and the Neo-Kantians: On the Conceptual Distinctions Between Geisteswissenschaften and Kulturwissenschaften”, Makkreel, Rudolf A./Luft, Sebastian (der.): Neo-Kantianism in Contemporary Philosophy, (Indiana University Press), Bloomington and Indianapolis 2010, pp. 253-271.
• Mengüşoğlu, Takiyettin: Felsefeye Giriş, (İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayımları), İstanbul 1958.
• Mielants, Eric: “Tepki ve Direniş: Doğa Bilimleri ve Beşeri Bilimler, 1789- 1945”, Lee, Richard E./Wallerstein, Immanuel (der.): İki Kültürü Aşmak (Modern Dünya Sisteminde Fen Bilimleri ile Beşeri Bilimler Ayrılığı), çev. Aysun Babacan, (Metis Yayınları), İstanbul 2007, s. 50- 76.
• Mill, John Stuart: A System of Logic Ratiocinative and Inductive Book IVVI, Book VI On the Logic of the Moral Sciences (Collected Works of John Stuart Mill Volum VII), (University of Toronto Press), Toronto 1974, pp. 831-952.
• Mockel, Christian: “The Cultural Sciences and Their Basis in Life. On Ernst Cassirer’s Theory of the Cultural Sciences”, Pombo, Olga/Torres, Juan Manuel/Symons, John/Rahman, Shahid (der.): Special Sciences and the Unity of Science, (Springer), Dordrecht Heidelberg London New York 2012, pp. 259-267.
• Özcan, Muttalip: Aristoteles (Felsefesi: Temel Kavramlar ve Görüşler), (BilgeSu Yayıncılık), Ankara 2011.
• Özlem, Doğan: Max Weber’de Bilim ve Sosyoloji, (Ara Yayıncılık), İstanbul 1990 (Max Weber’de Bilim).
• Özlem, Doğan: Tarih Felsefesi, 2. Basım, (Anahtar Kitaplar), İstanbul 1996 (Tarih).
• Özlem, Doğan: Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi, (Notos Kitap Yayınevi), İstanbul 2012 (Kültür Felsefesi).
• Özön, Mustafa Nihat: Osmanlıca Türkçe Sözlük, 8. Basım, (İnkılâp Kitabevi), İstanbul 1997.
• Reichenbach, Hans: Bilimsel Felsefenin Doğuşu, çev. Cemal Yıldırım, 2. Basım, (Remzi Kitabevi), İstanbul 1993.
• Rothacker, Erich: Tarihselcilik Sorunu, çev. Doğan Özlem, (Ara Yayıncılık), İstanbul 1990.
• Snow, C.P.: İki Kültür, çev. Tuncay Birkan, (Tübitak Popüler Bilim Kitapları), Ankara 2001.
• Timuçin, Afşar: Descartes’çı Bilgi Kuramının Temellendirilmesi, (Bulut Yayınları), İstanbul 2000.
• Topakkaya, Arslan: Wilhelm Dilthey ve Felsefesi, (Say Yayınları), İstanbul 2016, s. 24-57.
• Uygur, Nermi: “Dilthey Sosyoloji Düşmanı mıdır?” Uygur, Nermi: Kültür Kuramı, (Remzi Kitabevi Yayınları), İstanbul 1984, s. 113-122 (Sosyoloji).
• Uygur, Nermi: “Tarih Felsefesinin Yolu”, Uygur, Nermi: Kültür Kuramı, (Remzi Kitabevi Yayınları), İstanbul 1984, s. 153-175 (Tarih Felsefesi).
• Uygur, Nermi: Kültür Kuramı, (Remzi Kitabevi Yayınları), İstanbul 1984, (Kültür).
• von Kirschmann, Julius Hermann: ‘İlim Olmak Bakımından Hukukun Değersizliği’, çev. Coşkun Üçok, AÜHFM, C.: 6, S.: 1, Ankara 1949, s. 181-212.