Avrupa Birliği ve Türkiye Ortaklık Hukukunda Hizmet Alıcılarının Durumu: Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın Demirkan Davası

Yıl 2015, Cilt: 17 Sayı: 2, 189 - 232, 01.12.2015

Gözde Kaya

Öz

Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD) 2013’te sonuçlandırdığı Demirkan davasında, AB ülkelerinde kısa süreli de olsa hizmet alıcısı olarak bulunmak isteyen Türk vatandaşlarının, AB’nin ortak vize rejimine tabi olmaya devam edeceklerini karara bağlamıştır. Demirkan kararı, AB hukukunda hizmet alıcısı kavramının çok geniş bir insan kategorisini kapsaması nedeniyle, Türk vatandaşlarının AB ülkelerine vizesiz gidip gidemeyeceklerinin tespiti bakımından, gerek AB, gerek Türk kamuoyu ve politik çevrelerinde büyük ilgi uyandırmıştır. Bununla birlikte Türkiye ve AB arasındaki ilişkideki politik açmazlar ve Türkiye’den AB’ye olası bir yoğun göç endişesine dayanan politik önyargılar, Divan’ın, Demirkan davasındaki kararının hukuk mantığıyla sağlıklı olarak örtüşemeyecek şekilde gerekçelendirilmesine yol açmıştır. Divan, Demirkan kararında önceki içtihat hukukunun yarattığı olumlu etkiden ciddi bir dönüş yapmıştır. Bu kararda Divan’ın vardığı politik sonuçtan ziyade, çoğu hukukçuyu esasen şaşırtan, Divan’ın hukuksal zeminde bu sonuca hangi gerekçelerle ulaştığıdır. Bu çalışmada, ABAD’ın ve Hukuk Sözcüsü’nün Demirkan kararındaki incelemelerinin, konuyu irdeleyen Türk ve yabancı akademisyenlerin görüşleri çerçevesinde ve Divan’ın içtihat hukuku ışığında karşılaştırmalı ve eleştirel olarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Avrupa Birliği, Demirkan kararı, Hizmetlerin serbest dolaşımı, Hizmet alıcısı, AB ve Türkiye Ortaklık hukuku

THE SITUATION OF SERVİCE RECIPIENTS UNDER EUROPEAN UNION AND TURKISH ASSOCIATION LAW: DEMIRKAN JUDGEMENT OF THE EUROPEAN COURT OF JUSTICE

Öz

In its Demirkan ruling of 2013, the European Court of Justice (ECJ)
had ruled that Turkish citizens who wanted to move to EU countries as
service recipients though for short stays, would continue to be subject to
EU’s common visa policy. As the concept of service recipients corresponds
to a large category of persons under EU law, Demirkan judgement of the
Court raised great concern both in European and Turkish public opinion
and political environment since it was linked to the determination of whether
or not Turkish nationals had the right to move to EU countries without any
visas. However, the political deadlocks in the relationship between Turkey
and the EU accompanied with the prejudices arising from the worries due to
any possible mass migration from Turkey to the Union, caused the ECJ to
justify its decision in Demirkan in a way that is hardly compatible with the
basic logic of law. The ECJ in Demirkan judgement, made a serious return
from the positive atmosphere created by its earlier case law. What was
surprising for most scholars with regard to Demirkan judgement, was not
the political outcome reached by the Court, but rather the way the ECJ
justified its judgement in legal terms. This study aims to make a comparative
and critical analysis of the findings of the ECJ and the Advocate General in
Demirkan judgement taking into consideration the studies concluded on this
specific case by national and international academicians as well as the case
law of the ECJ.

Anahtar Kelimeler

European Union, Demirkan judgement, Free movement of services, Service recipients, EU and Turkey association law

Kaynakça

• Barnard, Catherine: The Substantive Law of the EU-The Four Freedoms, 3.bası, Oxford University Press, New York 2010.
• Baykal, Sanem: “Türkiye-Avrupa Topluluğu Ortaklık Hukuku Kapsamında Vize Uygulaması: Hukuki Durum Saptaması ve Öneriler”, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı/Değerlendirme Notu, Mayıs 2009.
• Bozkurt, Enver/Özcan, Mehmet/Köktaş, Arif: Avrupa Birliği Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2012.
• Can, Hacı: “Avrupa Birliği Üye Devletlerinde Hizmet Almak İsteyen Türk Vatandaşlarının Serbest Dolaşımı-Avrupa Birliği Adalet Divanı ‘Ecem Demirkan’ Kararı”, ASOMEDYA, Ankara Sanayi Odası Yayın Organı, Ocak/Şubat 2014, s. 26-53.
• Can, Hacı: Avrupa Birliği Hukuku, Sürat Üniversite Yayınları, İstanbul, 2013.
• Craig, Paul/de Burca, Gráinne: EU Law, Text, Cases and Materials, Oxford University Press, New York 2011.
• “Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)”, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı resmi web sitesi, Erişim: http://www.mfa.gov.tr/dunya-ticaret-orgutu__dto_.tr.mfa[20.12.2014]
• “EU and Russia-A Strategic Partnership”, 3 Nisan 2015 tarihinde http://www.eeas.europa.eu/russia/docs/2011_eu-russia_leaflet_en.pdf adresinden erişildi.
• Göçmen, İlke/Tezcan, Narin: “Avrupa Birliği’ndeki Türk Vatandaşları ve Aile Birleşimi”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 4, 2014, s. 607-621.
• Groenendijk, Kees: “Notes on the Opinion of AG Cruz Villalόn of 14 April 2013 in the case Demirkan C-221/11” içinde Hukuki İnkarcılığın Yarattığı ABAD’ın Demirkan Davası, der. Harun Gümrükçü, Tamer İlbuğa, Akdeniz Üniversitesi İİBF, Uluslararası İlişkiler Bölümü, Vizesiz Avrupa Dizisi 6, Antalya, Temmuz 2013, s. 23-27, 10 Kasım 2014 tarihinde http://www.harungumrukcu.com/FileUpload/bs389247/ File/harun_gumrukcu-hukuki_inkarciligin_yarattigi_abad_in_demirkan_ davasi.pdf adresinden erişildi.
• Gümrükçü, Harun: Önsöz, içinde Hukuki İnkarcılığın Yarattığı ABAD’ın Demirkan Davası, der. Harun Gümrükçü, Tamer İlbuğa, Akdeniz Üniversitesi İİBF, Uluslararası İlişkiler Bölümü, Vizesiz Avrupa Dizisi 6, Temmuz 2013, Antalya, Temmuz 2013, s. 3-7, 10 Kasım 2014 tarihinde http://www.harungumrukcu.com/FileUpload/bs389247/File/ harun_gumrukcu-hukuki_inkarciligin_yarattigi_abad_in_demirkan_ davasi. pdf adresinden erişildi.
• Hamenstädt, Kathrin: “The Protection of Turkish Citizens Against Expulsion-This Far and No Further? The Impact of the Ziebell Case”, German Law Journal, Vol.14, No.1, 2013, s. 239-268.
• Hatzopoulos, Vassilis: “Turkish Service Recipients under the EU-Turkey Association Agreement: Demirkan”, Common Market Law Review, Vol:51, Issue 2, 2014, s. 647-664.
• Horspool, M./Humphreys, M.: European Union Law, Core Text Series, Oxford University Press, New York 2010.
• Kaya, Gözde: “Free Movement of Turkish Citizens after the Soysal Judgment”, içinde Turkey and the European Union: Facing New Challenges and Opportunities, eds. Fırat Cengiz ve Lars Hoffmann, Routledge, New York 2014, s. 121-137.
• Kaya, Gözde: “What Role for European Citizenship after the Lisbon Treaty: Diminishing or Growing”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, Sayı 87-88, Kasım-Aralık 2011, s. 186-201.
• Kirişçi, Kemal: “A Friendlier Schengen Visa System as a Tool of SoftPower: The Experience of Turkey”, European Journal of Migration and Law, Vol.7, No.4, 2005, s. 343-367.
• Matera, Claudio: “Case C-221/11 Leyla Demirkan v. Bundesrepublik Deutschland, Judgment of the Court (Grand Chamber) of 23 September 2013, Revista de Derecho Comunitario Europeo, n. 47, Enero/Abril 2014, s. 285-299.
• Neuwahl, Nanette: “Case C-371/08 Nural Ziebell v. Land BadenWürttemberg”, Marmara Journal of European Studies, Vol.20, No.2, 2012, s. 165-175.
• Pınar, Hamdi: “Hizmetin Serbest Dolaşımı Kapsamında Türk Vatandaşları İçin Vizesiz Avrupa”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.XIII, Sa.1-2, 2009, s. 77-113.
• Pirker, Benedikt: “AG Cruz Villalόn in Case C-221/11 Demirkan: Selective Associationism”, European Law Blog, 15 April 2013, 5 Şubat 2015 tarihinde http://europeanlawblog.eu/?p=1713 adresinden erişildi.
• Tezcan/Idriz, Narin and Slot, Piet Jan: “Free Movement of Persons Between Turkey and the EU: Hidden Potential of Article 41(1) of the Additional Protocol”, CLEER Working Papers, Centre for the Law of EU External Relations, 2010/2, 2010.
• Tınç, Mehmet Rıfat: “Avrupa Birliği Türkiye Ortaklık Hukuku’nda İçtihat Değişimi”, İzmir Barosu Dergisi, Sayı 3, Eylül 2014, s. 1-40.
• Voegeli, Wolfgang: “Comment on the Opinion of the Advocate General in Case C-221/11 Leyla Ecem Demirkan vs. Federal Republic of Germany”, içinde Hukuki İnkarcılığın Yarattığı ABAD’ın Demirkan Davası, (der. Harun Gümrükçü, Tamer İlbuğa), Akdeniz Üniversitesi İİBF, Uluslararası İlişkiler Bölümü, Vizesiz Avrupa Dizisi 6, Antalya, 13-18, Temmuz 2013, 10 Kasım 2014 tarihinde http://www.harungumrukcu. com/FileUpload/bs389247/File/harun_gumrukcu-hukuki_inkarciligin_ yarattigi_abad_in_demirkan_davasi.pdf adresinden erişildi.
• Wiesbrock, Anja: “Political Reluctance and Judicial Activism in the Area of free Movement of Persons: The Court as the Motor of EU-Turkey Relations?”, European Law Journal, Vol.19, No.3, May 2013, s. 422- 442.
• Zhussipbek, Galym: “Avrupa Birliği ile Rusya Federasyonu Arasındaki Stratejik Ortaklığın Analizi”, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt: 7, Sayı: 25, 2011, s. 47-85.