ULUSLARARASI HUKUK AÇISINDAN TÜRKMENİSTAN’IN DAİMÎ TARAFSIZLIK STATÜSÜ

Yıl 2012, Cilt: 14 Sayı: 2, 39 - 100, 01.12.2012

Süleyman Sırrı Terzioğlu

Öz

Sovyetler Birliğinin dağılma sürecinde, Birliği oluşturan devletler önce
egemenliklerini daha sonra ise bağımsızlıklarını ilân ettiler. 1991 yılı sonu
itibariyle Sovyetler Birliğinin yerini, yeni bağımsız devletler aldı.
Türkmenistan, dağılma gerçekleşinceye kadar, Birliğin federe bir devleti
olarak varlığını sürdürdü. Dağılma sürecinde, Türkmenistan da diğer federe
birimler gibi, önce egemenliğini daha sonra bağımsızlığını ilân etti. Bununla
birlikte Sovyetler Birliği dönemindeki Rus etkisi, dağılmadan sonra da
devam etmekteydi. Rusya, yayımladığı askerî doktrinde eski Birlik cumhuriyetlerini, bu bağlamda Orta Asya’yı da arka bahçesi görme eğilimindeydi.
Muhtemelen Türkmenistan, Soğuk Savaşın sona erdiği, ancak yeni çıkar
çatışmalarına sahne olabilecek bir coğrafyada, varlığını koruyabilmek için
daimî tarafsızlık siyasetini bir dış politika aracı olarak benimsedi. Bu yönde
de gerekli hukukî zemini oluşturdu ve dış politikada da daimî tarafsızlık
çerçevesinde hareket etmeye gayret gösterdi.

Kaynakça

• Akipek, Serap; “İkinci Dünya Savaşı’nda İzlediği Mülteci, Ticaret ve Maliye Politikaları Bakımından İsviçre’nin Tarafsızlığı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 50, Sayı 1, 2001.
• Alsan, Zeki Mesud; Yeni Devletler Hukuku, 1. Cilt, (PrensiplerŞahıslar), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 2. Baskı, Ankara 1955.
• Alsan, Zeki Mesud; Yeni Devletler Hukuku, 2. Cilt, (Milletlerarası Camianın Düzenlenmesi), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1951.
• Armaoğlu, Fahir; 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi (Cilt I: 1914-1980), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 10. Baskı, Ankara 1994.
• Arsava, A. Füsun; “İsviçre’nin Tarafsızlık Statüsü Işığında AB Üyeliğine Bakış”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt XI, Sayı 1-2, 2007.
• Asamoah, Obed; “The Legal Effect of Resolutions of the General Assembly”, Columbia Journal of Transnational Law, Vol. 3 (1965).
• Asselin, Pierre; “Choosing Peace: Hanoi and the Geneva Agreement on Vietnam, 1954-1955”, Journal of Cold War Studies, Vol. 9, No. 2, 2007.
• Bilsel, Cemil; Devletler Hukuku, 3. Kitap, Devletler Arasında Andlaşmalar, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1936.
• Bindschedler, Rudolf L.; “Neutrality, Concept and General Rules”, Encyclopedia of Public International Law, Cilt 4, Use of Force, War and Neutrality, Peace Treaties (N-Z), Editör: R. Bernhardt, Amsterdam, North Holland Publishing Company, 1982.
• Bindschedler, Rudolf L.; “Permanent Neutrality of States”, Encyclopedia of Public International Law, Cilt 4, Use of Force, War and Neutrality, Peace Treaties (N-Z), Editör: R. Bernhardt, Amsterdam, North Holland Publishing Company, 1982.
• Berdimuhamedov, Gurbangulı; Garaşsız, Hemişelik Bitarap Türkmenistanın Harbi Doktrinası, Türkmen Döwlet Neşiryat Gullugy, Aşkabat 2009.
• Boczek, Boleslaw A.; International Law, A Dictionary, Lanham, Scarecrow Press, 2005.
• Bozkurt, Enver-Kütükçü, Akif-Poyraz, Yasin; Devletler Hukuku, Yetkin Yayınları, 7. Baskı, Ankara 2012.
• Broms, Bengt; “States”, International Law: Achievements and Prospects, Editör: Mohammed Bedjaoui, UNESCO-M. Nijhoff Publishers, ParisDordrecht 1991.
• Czyzak, John J.-Salans, Carl F.; “The International Conference on the Settlement of the Laotian Question and the Geneva Agreements of 1962”, AJIL, Vol. 57, No. 2 (Apr., 1963).
• Çelik, Edip F.; Milletlerarası Hukuk, 1. Kitap, Filiz Kitabevi, İstanbul 1987.
• Çağıran, Mehmet Emin; Uluslararası Hukukta Devletin Tek Taraflı İşlemleri, Platin Yayınları, Ankara 2005.
• Çağıran, Mehmet Emin; Uluslararası Örgütler, Turhan Kitabevi, Ankara 2013.
• Degan, Vladimir Duro; Sources of International Law, M. Nijhoff Publishers, The Hague, 1997.
• Dinstein, Yoram; War, Aggression and Self-Defence, 5. Baskı, Cambridge University Press, Cambridge, 2011.
• Doğan, İlyas; Devletler Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara 2008.
• Espiell, Hector Gros; “Costa Rica's Permanent Neutrality and the InterAmerican System”, Dalhousie Law Journal, Vol. 11, 1987-1988.
• Eroğlu, Hamza; Devletler Umumi Hukuku El Kitabı, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını, Ankara 1979.
• Erol, Mehmet Seyfettin; “Türkmenistan Devletinin Dış Politikasının Temel Sacayağı: Daimi Tarafsızlık Statüsü”, Avrasya Dosyası Türkmenistan Özel, Yaz 2001, Cilt: 7, Sayı: 2.
• Fuehr, Alexander; The Neutrality of Belgium: A Study of the Belgian Case Under Its Aspects in Political History and International Law (1915), Funk & Wagnalls Company, New York 1915.
• Garacayev, Cumanazar; “Bitaraplık Hakda Söz”, Nesil, 10.12.1996.
• Garacayev, Cumanazar; “Bitaraplık Hakda Söz-Kökler, Netice, Tecribe”, Nesil, 14.12.1996.
• Genç, Mehmet; “Uluslararası İlişkilerde Tarafsızlık”, Uludağ Üniversitesi İktisat ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt VI, Sayı, 2, Kasım 1985.
• Gönlübol, Mehmet; Uluslararası Politika, İlkeler-Kavramlar-Kurumlar, 4. Baskı, Atilla Kitabevi, Ankara 1993.
• Gudmundson, Lowell W.; “Costa Rica: The Conflict Over Stabilization and Neutrality, 1983-84 (Dialogue #36)” (1984). LACC Occasional Papers Series. Dialogues (1980-1994), Paper 31. http://digitalcommons.fiu.edu/laccopsd/31
• Havel, Brian F.; “An International Law Institution in Crisis: Rethinking Permanent Neutrality”, Ohio State Law Journal, Vol. 61, 2000.
• Hayıtov, Murat; “Türkmenistan’ın Konstitusyon Gurluşunun Esasları”, (Editör: S. A. Niyazov), Türkmenistan (Kiçi Entsiklopediya), Aşkabat 1996.
• Horváth, Marcell; “The controversial questions of permanent neutrality in the case of the Panama Canal”, Miskolc Journal of International Law, Vol 7. (2010), No. 1.
• Keller, Lucy; “UNTAC in Cambodia-from Occupation, Civil War and Genocide to Peace”, Max Planck Yearbook of United Nations Law, Vol. 9, 2005.
• Kembayev, Zhenis; Legal Aspects of the Regional Integration Processes in the Post-Soviet Area, Springer-Verlag, Berlin Heidelberg 2009.
• Kepbanov, Yolbars; “Bitarap Türkmenistan: Hukukları ve Borçları”, Türkmen Dili Hem Edebiyatı, Sayı 2, Mart-Nisan 1996.
• Kunz, Josef L.; “Austria’s Permanent Neutrality”, AJIL, Vol. 50, No. 2 (Apr., 1956).
• Latypov, Ural; Belorussian Neutrality as a Factor of National and European Security, Minsk, 1996, http://www.nato.int/acad/fellow/94- 96/latypov/03.htm
• Loeffel, Urs, Swiss Neutrality and Collective Security: The League of Nations and the United Nations, Monterey 2010.
• Lütem, İlhan; Devletler Hukuku Dersleri, Birinci Kitap, 2. Baskı, Ankara 1959.
• Lynhiavu, Tou Chu Dou; No Protection and No Peace: Canada and the International Commission for Supervision and Control in Laos, 1954-1975, Carleton University, Ottowa 2003.
• Macdonald, R. St. J.; “Nuclear Weapon-Free Zones and Principles of International Law”, International Law and Its Sources: Liber Amicorum Maarten Bos, Editör: Wybo P. Heere, Kluwer, Deventer 1989.
• Marandici, Ion; “Moldova's Neutrality: What Is at Stake?”, 2007
• http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1262561 Meray, Seha L.; “Avusturya Andlaşması”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (AÜSBFD), Cilt 10, Sayı 3, 1955.
• Meray, Seha L.; Devletler Hukukuna Giriş, Birinci Cilt, AÜSBF Yayınları, Ankara 1968.
• Meyer, Berthold; “Austria between Felt Permanent Neutrality and Practised European Engagement”, PRIF-Research Paper No. I/10-2007, http://www.hsfk.de/downloads/Austria_10.pdf.
• Neuhold, Hanspeter; “Permanent Neutrality in Contemporary International Relations: A Comparative Perspective“, Irish Studies in International Affairs, Vol. 1, No. 3, 1982.
• “Neutral States”, International Encyclopedia of the Social Sciences, http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-3045301743.html.
• Oppenheim, L.; International Law, Vol. I: Peace, Londra 1905.
• Oppenheim, L.; International Law, Vol. II: War and Neutrality, 2. Baskı, Londra 1912.
• Pazarcı, Hüseyin; Uluslararası Hukuk Dersleri, 1. Kitap, 11. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2011.
• Pazarcı, Hüseyin; Uluslararası Hukuk Dersleri, 2. Kitap, 8. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2005.
• Pazarcı, Hüseyin; Uluslararası Hukuk Dersleri, 3. Kitap, 4. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2005.
• Pazarcı, Hüseyin; Uluslararası Hukuk Dersleri, 4. Kitap, 2. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2006.
• Purtaş, Fırat; Rusya Federasyonu Ekseninde Bağımsız Devletler Topluluğu, Platin Yayınları, Ankara 2005.
• Ratner, Steven R.; “The Cambodia Settlement Agreements”, AJIL, Vol. 87, No. 1 (Jan., 1993)
• Ronzitti, Natalino; “Demilitarization and Neutralization in the Mediterranean”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, , Cilt V, Sayı 2, Yıl 1985.
• Ronzitti, Natalino; The Law of the Sea and Mediterranean Security, Washington DC, 2010.
• Rubin, Alfred P.; “The International Legal Effects of Unilateral Declarations”, The American Journal of International Law (AJIL), Vol. 71, No. 1 (Jan., 1977).
• Sar, Cem; “Birleşmiş Milletler Genel Kurul Kararlarının Hukukî Değeri”, AÜSBFD, Cilt: XXI, No. 4, (1966).
• Sherman, Gordon E.; “The Permanent Neutrality Treaties”, The Yale Law Journal, Vol. 24, No. 3 (Jan., 1915).
• Sherman, Gordon E.; “The Neutrality of Switzerland”, AJIL, Vol. 12, No. 2 (Apr., 1919).
• Shikmuradov, Boris O.; “Positive Neutrality as the Basis of the Foreign Policy of Turkmenistan”, Perception, Vol. 2, No. 2, 1997.
• Subedi, Surya P.; “Neutrality in a Changing World: European Neutral States and the European Community”, The International and Comparative Law Quarterly, Vol. 42, No. 2 (Apr., 1993)
• Terzioğlu, Süleyman Sırrı; “Türkmenistan Anayasası”, Prof. Dr. Selâhattin Sulhi Tekinay’ın Hatırasına Armağan, İstanbul 1999.
• Toluner, Sevin; Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Milletlerarası Hukuk, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1977.
• Türkmenistanın Konstitusiyası, Türkmenistan Neşriyat, Aşkabat 2000.
• Türkmenistanın Prezidenti Türkmenbaşının Harbi Doktrinası, Türkmenistan Neşriyatı, Aşkabat 1994.
• Tütüncü, Ayşe Nur; İnsancıl Hukuka Giriş, Beta Yayınları, İstanbul 2006 Verdross, Alfred; “Austria’s Permanent Neutrality and the United Nations Organization”, AJIL, Vol. 50, No. 1 (Jan., 1956).
• Verosta, Stephan; “Neutralization”, Encyclopedia of Public International Law, Cilt 4, Use of Force, War and Neutrality, Peace Treaties (N-Z), Editör: R. Bernhardt, Amsterdam, North Holland Publishing Company, 1982.
• Weiss, André; The Violation by Germany of the Neutrality of Belgium and Luxemburg, Paris 1915.
• White Paper on Neutrality, Annex to the Report on Swiss Foreign Policy for the Nineties of 29 November 1993.
• Zecha, Wolfgang; Using Military Force in Relation to the Austrian Security Policy, http://hhk.uninke.hu/downloads/tudomanyos_elet/hdi/2012/thesis.pdf
• Zemanek, Karl; “Neutral Austria in the United Nations”, International Organization, Vol. 15, No. 3 (Yaz, 1961).