Müvekkil Tacir ile Acentenin İşçileri Arasında Bir İş İlişkisi Mevcut Mudur?

Yıl 2007, Cilt: 9 Sayı: 1, 53 - 64, 01.06.2007

Erhan Birben

Öz

Anayasanın 48. maddesinde öngörülmüş olan sözleşme ve girişim
özgürlüğü çerçevesinde, müteşebbis olarak tacir, ticari işletmesini nasıl idare
edeceğini ve nasıl faaliyet göstereceğini serbestçe belirleme hakkına sahip
bulunmaktadır. İşletmesel karar alma özgürlüğü, ticari örgütlenmeyi de
kapsadığından, tacir, ticari işletmesinin merkezi dışındaki örgütlenmesini
kendisine ait şubeler kurarak gerçekleştirebileceği gibi, gerek üretilen malları
ticari işletmenin merkezi dışındaki yerlerde pazarlayabilmek gerek işletme
içinde ihtiyaç duyduğu ham ve yarı mamul malları sağlayabilmek için şube
kurmak dışında kendisinden bağımsız olarak faaliyette bulunan tacir
yardımcılarından da yararlanabilir.
. Tacirin teşebbüs hürriyetinin kapsamındaki bu kararlarının yerindeliğinin tartışılması söz konusu değildir. Öyle ki,
tacir, kendisine ait çok sayıdaki şubeyi kapatarak bu şubelerin bulunduğu
yerlerde artık acente vasıtasıyla faaliyette bulunmayı dahi tercih edebilir.
Ticari işletme sahiplerinin atamış oldukları acentelere yalnızca yapacakları
işlemler olumlu neticelendiği takdirde ücret ödemekle yükümlü olması, keza
şube açmanın getirmiş olduğu ekonomik yük (şube ve şube personeli için
yapılan masraflar) ile mukayese edildiğinde acente atamak suretiyle üstlenilen
masraf rizikosunun çok düşük olması gibi sebepler acentelik kurumunun
değerini artırmış ve bu kurum gerek iç ticarette gerekse dış ticarette
yaygınlaşmıştır.

Kaynakça

• Arkan, Sabih, Ticari Đşletme Hukuku, 5. Baskı, Ankara, 1999.
• Demir, Fevzi, Đş Hukuku Uygulaması, 4. Baskı, Đzmir, 2005.
• Eyrenci, Öner/Taşkent, Savaş/Ulucan, Devrim, Bireysel Đş Hukuku, 2. Baskı, Đstanbul, 2005.
• Kayıhan, Şaban, Türk Hukukunda Acentelik Sözleşmesi, 2. Baskı, Ankara, 2003.
• Narmanlıoğlu, Ünal, Đş Hukuku I, 3. Baskı, Đzmir, 1998.
• Seven, Vural/Göksoy, Yaşar Can, Ticaret Şirketlerinde Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması, ĐBD, C.80, S.2006/6.
• Süzek, Sarper, Đş Hukuku, 2. Baskı, Ankara, 2005.
• Tekinalp, Gülören/Tekinalp, Ünal, Perdeyi Kaldırma Teorisi, Prof. Dr. Reha Poroy’a Armağan, Đstanbul, 1995.
• Ülgen, Hüseyin/Teoman, Ömer/Helvacı, Mehmet/Kendigelen, Abuzer/Kaya, Arslan/Nomer Ertan, N. Füsun: Ticari Đşletme Hukuku, Đstanbul, 2006.
• Yanlı, Veliye, Anonim Ortaklıklarda Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılarak Ortakların Sorumlu Kılınması, Đstanbul, 1998.