Anonim Ortaklıkta Gizli Yedek Akçeler

Yıl 2002, Cilt: 4 Sayı: 2, 173 - 233, 01.12.2002

Ahmet Türk

Öz

Gizli yedek akçeler anonim ortaklığın hesaplarıyla ilgili bir konudur. Pek
çok hukuksal soruna yol açtığı halde Türk hukuk öğretisinde yeterince
işlenmemiştir. Oysa İsviçre ve Alman öğretisi ve yargı kararlarında gizli
yedek akçeler sorunu uzun süre gündemde önemli bir yer tutmuştur.
Bu çalışmamızda anonim ortaklıkta gizli yedek akçeler konusunu -
özellikle İsviçre ve Alman hukukuyla karşılaştırmalı olarak ele almaya
çalışacağız. Konuyla doğrudan ilgili Yargıtay kararları bulunmamakla birlikte
bu durum uygulamada gizli yedek akçelerin hiçbir soruna yol açmadığı
anlamına gelmemektedir. Gizli yedek akçelerin yol açtığı sorunlar uygulamada çoğu kez bu kavram açıkça zikredilmeksizin değerlendirilmektedir.
Konu, özellikle halka açık anonim ortaklıklarda “kamuyu aydınlatma ilkesi”
bakımından önem taşımaktadır. Ayrıca alacaklıların ve malvarlığının
korunması ilkeleriyle de yakından ilgilidir.

Kaynakça

• Alver, Cemil, Şirketler Muhasebesi ve Şirketler Hukuku, Ankara Ansay, Tuğrul, Anonim Şirketler Hukuku, Ankara 1982.
• Arslanlı, Halil, Anonim Şirketler, C. IV-V, Anonim Şirketin Hesapları, Anonim Şirketin Đnfisahı ve Tasfiyesi, Đstanbul 1961 (Anılış: Arslanlı, AŞ. IV-V) Arslanlı, Halil, Gizli Yedek Akçeleri, Đkt. Mal., C.VII, 1960, S.s.441-449. Aytaç, Zühtü, Anonim Ortaklıklarda Đbra, Ankara 1984.
• Battes, Robert, Die Überbewertung der Sacheinlagen im In- und Ausländischen GmbH. Recht ynd bei der Private Company, Köln 1967.
• Birsel, Mahmut T., Anonim Şirketlerde Kâr Kavramı, C. 1, Đzmir 1973 (Anılış: Birsel, Kâr).
• Birsel, Mahmut T., Yargıtay Kararlarının Işığı Altında Şirket Kârı Konusunda Anonim Şirket Đle Paysahibi Arasında Menfaat Çatışması, Ankara 1971 (Anılış: Birsel, Menfaat Çatışması).
• Böckli, Peter: Böckli, Peter, Scheeizer Aktienrecht, 2. Aufl., Zürich 1996.
• Bürgi, F. Wolfhart, Kommentar zum schweizerischen Zivilgesetzbuch, Bd. V, Obligationenrecht, 5.Teil, Die Aktiengesellschaft, Bd. 1, Rechte und Pflichten des Aktionärs, Art. 660-697; Bd. 2, Art.698/738, Zürich 1969.
• Çevik, Orhan Nuri, Anonim Şirketler, 3. Bs., Ankara 1988.
• Domaniç, Hayri, Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. II, Anonim Şirketler Hukuku ve Uygulaması, Đstanbul 1988.
• Eriş, Gönen, Anonim Şirketler Hukuku, Ankara 1995 (Anılış: Eriş, AŞ.).
• Eriş, Gönen, Açıklamalı, Đçtihatlı Türk Ticaret Kanunu, Ticari Đşletme ve Şirketler, C.
• I, 1. Bs., Ankara 1987, 2.Bs.Ankara 1992 (Anılış: Eriş, TTK Şerhi).
• Fischer, Werner, Die Überschuldungsbilanz, Köln 1980.
• Forstmoser, Peter/Meier-Hayoz, Arthur/Nobel, Peter, Schweizerisches Aktienrecht, Bern 1996.
• Funk, Fritz, Kommentar des Obligationenrechtes, Bd. 2, Das Recht der Gesellschaften, Asrau 1951.
• Grossfeld, Bernhard, Bilanzrecht, 2. Aufl., Heidelberg 1990.
• Grünewald, Barbara, Gesellschaftsrecht, Tübingen 1994.
• Henn, Günter, Handbuch des Aktienrechts, 2. Aufl., Heidelberg 1984.
• Hoffman-Becking, Michael: Münchener Handbuch des Gesellschaftsrechts, Band IV, Aktiengesellschaft, München 1988.
• Homburger, Eric, Leitfaden zum neuen Aktienrecht, Zürich 1991.
• Đmregün, Oğuz, Anonim Ortaklıklar, Đstanbul 1989.
• Käfer, Karl, Berner Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Bd. VIII, Das Obligationenrecht, 2. Abteilung, Die kaufmännische Buchführung (Art. 957-964
• OR.), 2 Lieferung, Bern 1976-1980 (Anılış: Käfer, Kommentar) Käfer, Karl, “Zur Gestaltung der Jahresrechnung der Aktiengesellschaft nach dem neuen deutschen und dem schweizerischen Aktienrecht”, Mitteilungen aus dem Handelswirtschaftlichen Seminar, Zürich 1966 (Anılış: Käfer, Jahresrechnung)
• Karahan, Sami, Anonim Şirketlerde Tasfiye, Konya 1998.
• Karayalçın, Yaşar, Muhasebe Hukuku, Ankara 1988 (Anılış: Karayalçın, Muhasebe).
• Karayalçın, Yaşar, “Đsviçre Borçlar Kanunu,nda Anonim Şirketler Hukuku Alanında Yapılan Değişiklikler”, Batider, C.XVII, Haziran 1993, s.1 vd. (Anılış: Karayalçın, ĐBK Değişiklikleri)
• Kızılot, Şükrü/Eyüpgiller, Saygın, Ticaret Şirketleri Muhasebesi, Ankara 1989.
• Koeferli, Jürg A., Der Sanierer einer Aktiengesellschaft, Zürich 1994.
• Kronstein, Heinrich/Claussen, Carsten Peter: Publizität und Gewinnverteilung im Neuen Aktienrecht, Frankfurt am Main 1960.
• Kupper, Werner, Stille Reserven und Aktionärinteressen, (Diss.) Bern 1967.
• Kupsch, Peter, “Bilanzierungsproblematik und Vorstandspflichten bei Verlust in Höhe der Hälfte des Grundkapitals und bei Überschuldung”,WPg, 10/1982, s.273 vd.
• Lanz, Rudolf, Kapitalverlust, Überschuldung, Sanierungsvereinbarung, (Diss.) Zürich 1985.
• Meier, Robert, Die Aktiengesellschaft, Zürich 1995.
• Moroğlu, Erdoğan, Anonim Ortaklıklarda Esas Sermaye Artırımı, Đstanbul 1983.
• Ochsner, Peter: Über das Eigenkapital der Aktiengesellschaft, (Diss.) Zürich 1971.
• Poroy, Reha/Tekinalp, Ünal/Çamoğlu, Ersin, Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku, 8. Bs.Đstanbul 2000.
• Pulaşlı, Hasan, Şirketler Hukuku, 2. Bs., Konya 1995.
• Reichwein, Heinz, Über die stillen Keserven, SAG 51 (3-4/1979), s.77 vd. Roland, Helmut, Der Begriff des Vermögensgegenstandes im Sinne der Handelsund aktienrechtlichen Rechnungslegungsvorschriften, (Diss.) Göttingen 1980.
• Schindler, Robert, Die Publizitätsvorschriften bei der Rechnungslegung der AG, Bern 1967.
• Schmid, Markus, Überschuldung und Sanierung, (Diss.), Freiburg 1984.
• Schucany, Emil, Kommentar zum schweizerischen Aktienrecht, 2. Aufl., Zürich 1960.
• Schulthess, Bernhard, Funktionen der Verwaltung einer Aktiengesellschaft, (Diss.) Zürich 1967.
• Schultz, Günther, “Der Revisor und die stillen Reserven, -aus der Sicht des Revisors“, Aufgaben und Verantwortlichkeit der Kontrollstelle, Schriftenreihe des Schweizerischen Treuhand und Revisionskammer, Bd. 36, Zürich 1979, s.93 vd.
• Steiger, Fritz von, Đsviçre’de Anonim Şirketler Hukuku, (3. Bs.dan Çev.. Tahir Çağa), Đstanbul 1968.
• Tekil, Fahiman, Anonim Şirketler Hukuku, 2. Bs., Đstanbul 1998 (Anılış: Tekil, AŞ.).
• Tekil, Fahiman, Şirketler Hukuku, C. II, Anonim Şirketler, 2. Bs.,Istanbul 1976 (Anılış: Tekil, Şirketler Hukuku).
• Tekinalp, Ünal, Anonim Ortaklığın Bilançosu ve Yedek Akçeleri, Đstanbul 1979 (Anılış: Tekinalp, Bilanço).
• Tekinalp, Ünal, “Yeni Alman -Paylar- Kanunu Tasarısının Ortaklığın Hesapları Konusundaki Bazı Yenilikleri”, Batider, C. III, S.3, Mart 1966, s.479-792 (Anılış: Tekinalp, Yeni Alman Paylar Kanunu).
• Tenker, Nejat, Finansal Muhasebe, Ankara 1997 (Anılış: Tenker, Finansal Muhasebe).
• Tenker, Nejat, Şirketlerin Halka Açılmasında Finansal Tabloların ve Dış Denetimlerin Önemi, Ankara 1982 (Anılış: Tenker, Finansal tablolar). Trumpler, Hans, Die Bilanz der Aktiengesellschaft, Basel 1950.
• Türk, Ahmet, Anonim Ortaklıkta Sermaye Kaybı ve Borca Batıklığın Hukuki Sonuçları, Ankara 1999 (Anılış: Türk, Sermaye Kaybı).
• Türk, Ahmet, “Bilanço Açığını Gidermek Amacıyla Yapılan Esas Sermaye Đndirimi”, Batider, C. XIX, S.6, Aralık 1998, s.143-174 (Anılış: Türk, Esas Sermaye Đndirimi).
• Türk, Ahmet, “Hukuka Aykırı Olarak Bilânçoda Kârın Düşük Gösterilmesi Halinde Pay Sahiplerinin Hakları”, Prof. Dr. Đhsan Tarakçıoğlu’na Armağan, Ankara 1999, s.105-114 (Anılış: Türk, Pay Sahiplerinin Hakları).
• Weidmann, Heinz, “Die steuerliche Behandlung von Sanierungen”, Steuer Revue, 1/1992, s.1 vd.
• Weilenmann, Paul, Rückstellungen und Rücklagen (Eine bilanztheoretische Untersuchung), Zürich 1969.
• Wüest, Hans Peter, Schweizerische Rechnungslegung für Kapitalgesellschaften – heute und morgen, Zürich 1992.
• Wieland, Alfred, “Das Recht der Generalversammlung auf Überprüfung der von der Verwaltung beschlossenenen stillen Reserven nach dem Entwurf zum neuen Gesellschaftsrecht”, SJZ 26/1929, s.53 vd.