HMK. m.57/1, c Hükmü Çerçevesinde İhtiyari Dava Arkadaşlığının Mümkün Olduğu Haller

Yıl 2014, Cilt 16 Özel Sayı, 695 - 755, 01.07.2014

Güray Erdönmez

Öz

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu yargılama hukuku kurallarında önemli değişiklikler yapmış ve Türk hukukuna yeni kurumlar kazandırmıştır. Bununla birlikte, kanun koyucu 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu zamanında edinilen birikimlerden yararlanmayı da ihmal
etmemiş ve yeni bir yargılama sistemi öngörmek yerine mevcut hükümlerin
aksayan yönlerini tespit etmek suretiyle ihtiyacı karşılamayan kurumların
yenilenmesi yolunu tercih etmiştir1
. Bu bağlamda, ihtiyari dava arkadaşlığıyla ilgili getirilen değişiklikler de ağırlıklı olarak 1086 sayılı Hukuk Usulü
Muhakemeleri Kanunu döneminde doktrinde ileri sürülen görüşlere ve
Yargıtay içtihatlarına paraleldir. Fakat, kanun koyucu HUMK. m.43, b.2
hükmüyle ilgili tartışmalara son vermek amacıyla ihtiyari dava arkadaşlığına
müracaat edilebilecek halleri yeniden düzenlemiştir. Gerçekten, 1086 sayılı
HUMK. m.43, b.2 hükmü uyarınca, “Davanın, her biri hakkında aynı sebepten neşet etmesi” halinde ihtiyari dava arkadaşlığı doğmakta iken, HMK.
m.57/1, c hükmünde “vakıaların ve hukuki sebeplerin aynı veya birbirine
benzer olması” halinde birden fazla kişinin birlikte dava açabileceği veya
birden fazla kişiye karşı birlikte dava açılabileceği kabul edilmiştir. Ancak,
anılan hükümle ilgili doktrinde yeni bir tartışmanın başladığı; Yargıtay’ın
yeni tarihli kararlarında bu hükmü dar yorumladığı ve neticede HMK.
m.57/1, c hükmüyle getirilen değişikliklerin tatbikatta geniş bir yer bulamadığı görülmektedir. İhtiyari dava arkadaşlığının bir taraftan yargılamanın
usul ekonomisine uygun şekilde yürütülmesine, diğer taraftan da çelişkili
kararlar verilmesinin önlenmesine hizmet ettiği göz önüne alınırsa, anılan
Kanun değişikliğinin incelenmesinde fayda olduğu açıktır. Bu çalışmada
önce Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu döneminde doktrinde ileri sürülen
görüşler ve Yargıtay’ın konuyla ilgili içtihatları hakkında kısaca bilgi verilecek, akabinde ise HMK. m.57/1, c hükmünün uygulama alanı belirlenmeye
gayret edilecektir.

Kaynakça

• Alangoya, Yavuz; Medeni Usul Hukukunda Dava Ortaklığı (Tarafların Taahhüdü), İstanbul 1965 (Tıpkıbasım 1999), (Alangoya, Dava Ortaklığı).
• Alangoya, Yavuz; Medenî Usul Hukukunda Vakıaların ve Delillerin Toplanmasına İlişkin İlkeler, İstanbul 1979.
• Alangoya, Yavuz/Yıldırım, Kâmil/Deren-Yıldırım, Nevhis; Medeni Usul Hukuku Esasları, İstanbul 2009.
• Kudret, Aslan; Hacizde İstihkak Davası, Ankara 2005.
• Bayram, A.; Birlikte Dava Açılmasında Davaların Aynı Sebepten Doğmuş Olmasının Anlamı, Adalet Dergisi, 1977, S. 3-4, s. 282 vd. Beck’scher Online Kommentar; Hrsg. Vorwerk/Wolf, 2014.
• Berner Kommentar; Schweizerische Zivilprozessordnung, Art. 1-352 und Art. 400-406 ZPO, Bern 2013.
• Belgesay, Mustafa Reşit; Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Şerhi, İstanbul 1939.
• Bilge, Necip/Önen, Ergun; Medeni Yargılama Hukuku, İstanbul 1978. Brunner, Alexander/Gasser, Dominik/Schwander, Ivo; ZPO Schweizeriche Zivilprozessordnung Kommantar, Zürich/St. Gallen, 2011.
• Fasching, H. W., H. W.: Kommentarzu den Zivilprozessgesetzen, 2. Band, 1. Teilband, Wien 2002.
• Günay, Cevdet İlhan; İş Davaları, Ankara 2008.
• Karslı, Abdurrahim; Medeni Usul Hukuku, İstanbul 2014.
• Kuru, Baki; Medeni Usul Hukukunda Dava Sebebi, AD 1967/4,s.239 vd. Kuru, Baki; Hukuk Muhakemeleri Usulü, C.III, İstanbul 2001, (Kuru, Usul, C.III).
• Kuru, Baki/Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder; Medeni Usul Hukuku, Ankara 2014.
• Meriç, Nedim; Medeni Yargılama Hukukunda Tasarruf İlkesi, Ankara 2011. Musielak, Hans-Joachim; Zivilprosessordnung, ZPO mit Gerichtsverfassungsgesetz Kommentar, 11. Auflage, 2013.
• Oberhammer, Paul; (Herausgeber): Schweizerische Zivilprozessordnung, Basel 2010.
• Özekes, Muhammet; Medeni Usul Hukuku Bakımından Hizmet Tespit ve İşçilik Haklarına İlişkin Davaların Birlikte Açılması, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 2004/4, s. 1382 vd.
• Pekcanıtez, Hakan; Medenî Usul Hukukunda Fer’i Müdahale, Ankara 1992.
• Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet; Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 9. Baskı, Ankara 2010, (Pekcanıtez/Atalay/ Özekes, 9. Baskı).
• Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet; Medeni Usul Hukuku, 14. Bası, Ankara 2013.
• Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet; Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, Ankara 2014, (Pekcanıtez/Atalay/Özekes, Ders Kitabı).
• Pekcanıtez, Hakan/Taş Korkmaz, Hülya/Meriç, Nedim; Gerekçeli Hukuk Muhakemeleri Kanunu, Ankara 2014.
• Postacıoğlu, İlhan E.; Davanın ve Kaziyei Muhkemenin Unsuru Olarak Hukukî Sebep, Dr. A. Recaî Seçkin’e Armağan, Ankara 1974, s. 497 vd.
• Postacıoğlu, İlhan E.; Medeni Usul Hukuku Dersleri, 6. Bası, İstanbul 1975, (Postacıoğlu, Usul).
• Prütting, Hanns/Gehrlein, Markus; ZPO Kommentar, 2. Auflage, 2010.
• Rauscher, Thomas/Wax, Peter/Wenzel, Joachim; Münchener Kommentar zur ZPO, 4. Auflage, 2013.
• Rechberger, Walter H.; Grundrissdesösterreichischenzivilprozessrechts; erkenntnisverfahren, Wien 2003.
• Rechberger, Walter H./Simotta, Daphne-Ariane; Grundrissdesösterreichischen Zivilprozessrechts, Wien 2010.
• Rosenberg, Leo/Schwab, Karl Heinz/Gottwald, Peter; Zivilprozessrecht, München 2004.
• Saenger, Ingo; Zivilprozessordnung, 5. Auflage, 2013.
• Spühler, Karl/Tenchio, Luca/Infanger, Dominik; Basler Kommentar, Schweizerische Zivilprozessordnung, 2. Auflage, Basel 2013.
• Staehelin, Adrian/Staehelin, Daniel/Grolimund, Pascal; Zivilprozessrecht, Zürich Basel Genf 2013.
• Stein, F./Jonas, M.; ZPO Kommentarzur Zivilprozessordnung, Band. 2, Tübingen 2005.
• Sutter-Somm, Thomas/Hasenbohler, Franz/Leuenberger, Christoph; Kommentarzur Zivilprozessordnung (ZPO), 2. Auflage, Zürich Bern Genf 2013.
• Tanrıver, Süha; Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı’nın 1 ilâ 122.
• Maddelerinde Yer Alan Temel Düzenlemeler ve Bunların Genel Çerçevede Değerlendirilmesi, AÜHFD, 2008/3, s. 665 vd.
• Tuncay, Can/Ekmekçi, Ömer; Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri İstanbul 2013.
• Ulukapı, Ömer; Medeni Usul Hukukunda Dava Arkadaşlığı, Konya 1991.
• Umar, Bilge; Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Baskı, Ankara 2014.
• Üstündağ, Saim; Medeni Yargılama Hukuku, İstanbul 2000.
• Yılmaz, Ejder; Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Baskı, Ankara 2013. Zöller, Richard; Zivilprozessordnung, Köln 2007.