Medeni Usul Hukukunda İradi Taraf Değişikliği (HMK m. 124)

Yıl 2014, Cilt 16 Özel Sayı, 897 - 941, 01.07.2014

Tolga Akkaya

Öz

Daha evvel Türk Hukukunda iradi taraf değişikliğine ilişkin yasal bir
düzenleme bulunmadığından, uygulama da buna paralel olarak iradi taraf
değişikliğini kabul etmemekteydi. Yargıtay’a göre, ıslah yoluyla dahi davanın tarafını değiştirmek mümkün değildir. Yargıtay, dava açan kişinin, diğer
tarafın, taraf sıfatı bulunup bulunmadığını özenle araştırması gerektiğini,
ıslahın ancak davanın mevcut tarafları bakımından sonuç doğurabileceğini,
tarafın değiştirilmesi halinde ortada o tarafla ilgili bir davanın kalmayacağını
kabul etmektedir (4.5.1978 tarih 4/5 sayılı YİBK)1
. Hukuk Muhakemeleri
Kanunu ise, ayrı bir hükümle, davada tarafın değişmesine yol açan haller
arasına iradi taraf değişikliğini de eklemiştir. Bu çalışmanın konusu, iradi
taraf değişikliğinin anlamını, mümkün olduğu halleri ve yargılama ve
taraflar açısından doğurduğu sonuçları incelemektir. Hukuk Muhakemeleri
Kanununda, her ne kadar iradi taraf değişikliği halleri düzenlenmiş ise de bu
konudaki uygulamanın ne yönde geliştiği incelenmeye muhtaçtır ve iradi
taraf değişikliğinin sonuçları konusunda kanunda açık bir hüküm bulunmamaktadır. İradi taraf değişikliğinin usul hukukuna ilişkin sonuçları, bakımından dikkate değer tarafı, iradi taraf değişikliğinden sonraki dönem için,
daha evvel yapılmış usul işlemlerinin etkisi veya bu işlemlerinin taraflar
açısından bağlayıcı olup olmayacağıdır.

Kaynakça

• Alangoya, Y.; Yargılama Sırasında Tarafta (Yanda)İradi Olarak Meydana Gelen Değişme Hakkında Düşünceler, Makaleler, Der. Mert Namlı, İstanbul 2012, (s. 21-84).
• Alangoya, Y.; Medeni Usul Hukukunda Dava Ortaklığı, 1965, Tıpkı Basım, İstanbul 1999.
• Alangoya, Y./Yıldırım, K./Deren Yıldırım, N.; Medeni Usul Hukuku Esasları, İstanbul 2009.
• Ateş, M.; Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yargıtay İlke Kararları, C. I, Ankara 2014.
• Erişir, E.; Medeni Usul Hukukunda Taraf Ehliyeti, İzmir 2007.
• Gross, B./Zuber, R.; Berner Kommentar, Schweizerische Zivilprozessordnung, Bern 2012.
• Kale, S.; Medeni Yargılamada Taraf Ehliyeti, İstanbul 2010.
• Karslı, A.; Medeni Muhakeme Hukuku, İstanbul 2012.
• Kuru, B.; Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. I, İstanbul 2001.
• Kuru, B.; Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. IV, İstanbul 2001.
• Livschitz, M. M.; Schweizerische Zivilprozessordnung, Herausgeber: Baker&McKenzie, Bern 2010.
• Pekcanıtez, H./Atalay, O./Özekes, M.; Medeni Usul Hukuku, 14. Bası, Ankara 2013.
• Postacıoğlu, İ. E., Medeni Usul Hukuku Dersleri, İstanbul 1975.
• Rechberger, W./Simotta, D. A.; Grundriss des österreichischen Zivilprozessrecht, Erkenntnisverfahren, 8. Auflgae, Wien 2010. s.
• Roth, H.; Gewillkürter Parteiwechsel und Bindung an Prozesslagen, NJW 1988, (s. 2977-2984).
• Sascha, G.; Die Parteiaenderung im Zivilprozess, JA 2012, (s. 689-692).
• Schwander, D.; Kommentar zur Schweizerischen Zivilprozessordnung, Herausgeber: Thomass Sutter-Somm, Franz Hasenböhler, Christoph Leuenberger, Schultess Juristische Medien AG, 2013.
• Spühler, K./Dolge A./Gehri, M.; Schweizerishes Zivilprozessrecht: und Grundzüge des internationalen Zivilprozessrecht, 9. Auflage, Bern 2010.
• Sungurtekin Özkan, M.; Türk Medeni Yargılama Hukuku, İzmir 2013.
• Umar, B., Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Ankara 2011.
• Üstündağ, S.; Medeni Yargılama Hukuku, C. I-II, İstanbul 2000.
• Williseger, D.; Grundstruktur des Zivilprozess-Grundlagen, Grundelemente, Gerichtsverfahren, Schultess Juristische Medien AG, 2012.
• Yılmaz, E.; Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Ankara 2013.
• Yılmaz, E.; Medeni Yargılama Hukukunda Islah, 2. Bası, Ankara 2010.
• Moroğlu, E.; Türk Ticaret Kanunu’na Göre Anonim Ortaklık Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, İstanbul 2004.
• Kazancı Mevzuat ve İçtihat Bilgi Bankası.
• Legal Bank Elektronik Hukuk Bankası.