Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Aleyhe Değiştirme (Reformatio in Peius) Yasağına İlişkin – Öğreti ve Uygulama Boyutlarıyla – Genel Bir Değerlendirme

Yıl 2014, Cilt 16 Özel Sayı, 3759 - 3797, 01.07.2014

Prof. Dr. Veli Özer Özbek Arş. Gör. İlker Tepe

Öz

Ceza muhakemesi hukukumuzda gerek öğreti gerekse uygulama
bakımından üzerinde sıklıkla durulan kurumlardan biri aleyhe değiştirme
(reformatio in peius) yasağıdır. Bu yasak, sanık lehine başvurulan bir
denetim muhakemesi (kanun yolu) sürecinde sanığa tanınmış bir güvence
olarak ifadelendirilebilir. Nitekim CMK’daki aleyhe değiştirme (reformatio
in peius) yasağına ilişkin düzenlemelere bakıldığında bu durum daha açık bir
şekilde görülmektedir. Şöyle ki; Cumhuriyet savcısının kanun yoluna başvurması halinde bu başvurunun sonuçlarını düzenleyen CMK m. 265’e göre;
Cumhuriyet savcısı, kanun yoluna sanık lehine başvurduğunda, yeniden
verilen hüküm önceki hükümde tayin edilmiş olan cezadan daha ağır bir
cezayı içeremez

Kaynakça

• Beck’scher Online Kommentar StPO mit RiStBV und MiStra (BeckOKStPO), Edition: 19, Hrsg: Jürgen Peter Graf, Stand: 08.09.2014, Erişim Kaynağı: https://beck-online.beck.de/?typ=reference&y=400&w= BeckOK&name=StPO.
• Benke, Nikolaus/Meissel, Franz-Stefan; Juristenlatein, 2. Aufl., Münih 2002.
• Bringewat, Peter; Gerichtliches Nachtragsverfahren gem. §§ 460, 462 StPO und das prozessuale Verschlechterungsverbot, NStZ 2009.
• Erdoğmuş, Belgin; Hukukta Latince/Teknik Terimler - Özlü Sözler, İstanbul 2004.
• Erem, Faruk; “Aleyhe Bozma Yasağı”, Ankara Barosu Dergisi, C: 24, S: 4, 1967.
• Campanini/Carboni, Vocabolario Latino - Italiano/Italiano - Latino, Torino 1945.
• Centel, Nur/Zafer, Hamide; Ceza Muhakemesi Hukuku, 11. Baskı, İstanbul 2014.
• Çınar, Ali Rıza; “Aleyhe Değiştirme Yasağı Kuralı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Özel Sayısı: Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, C: 19, S: 2, İstanbul 2013.
• Evik, Vesile Sonay; “Ceza ve Ceza Yargılaması Hukuku Bağlamında Adil Yargılanma Hakkı”, ”, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi - 3: Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku (Yayına Hazırlayan: Yener Ünver), Ankara 2004.
• Gerber, Hans; DasVerbot der Reformatio In Peius im Reichtsstrafprozessrecht, Breslau 1913.
• Hofrat, Wirkl/Luggauer, Karl; Juristenlatein, 3. Aufl., Viyana 1979.
• Jahn, Mattias; “Rechtstheoretische Grundlagendes Gesetzesvorbehaltes im Strafprozessrecht”, Gesetzlichkeit und Strafrecht (Hrsg: Hans Kudlich/ Jan Schuhr/Juan Pablo Montiel), Berlin 2012.
• Karlsruher Kommentar zur Strafprozessordnung (KK-StPO), Hrsg: Gerd Pfeiffer, Münih 1982.
• Karlsruher Kommentar zur Strafprozessordnung (KK-StPO), Hrsg: Rolf Hanning, 7. Aufl., Münih 2013. (Erişim Kaynağı: https://beck-online. beck.de/?vpath=bibdata/komm/KarlsKoStPO_7/cont/KarlsKoStPO%2 Ehtm)
• Kaufmann, Arthur; Das Unrechtsbewusstsein in der Schuldlehredes Strafrecht, Mainz 1949.
• Kaymaz, Seydi; “Ceza Muhakemesinde Aleyhte Değiştirme Yasağı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Özel Sayısı: Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, C: 19, S: 2, İstanbul 2013.
• Keskin, Serap; “Ceza Muhakemesi Hukukunda ‘Reformatio in Peius’ Kuralı”, Prof. Dr. Turaf Tûfan Yüce’ye Armağan, İzmir 2001.
• Kudlich, Hans; “Das Gesetzlichkeitsprinzip im deutschen Strafprozessrecht”, Gesetzlichkeit und Strafrecht (Hrsg: HansKudlich/ Jan Schuhr/Juan Pablo Montiel), Berlin 2012.
• Kunter, Nurullah; “Aleyhte Düzeltme Yasağı”, İÜHFM, C: 18, S: 3-4, 1952.
• Kuru, Baki; “Hukuk Uslünde Aleyhe Bozma Yasağı”, AÜHFD, C: 30, S: 1- 4.
• Kühne, Hans Heiner; Strafprozessrecht Eine systematische Darstellung des deutschen und europäischen Strafverfahrensrechts, 8. Aufl., Heidelberg 2010.
• Kühne, Hans Heiner/Eser, Robert; “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Tutuklama Konusundaki Yargısı - 2000 2001 Yıllarındaki Gelişim Üzerine Bir İnceleme”, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi - 3: Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku (Yayına Hazırlayan: Yener Ünver), Ankara 2004.
• Liebs, Detlef; Lateinische Rechtsregeln und Rechtssprichwörter, 6. Aufl., Münih 2007.
• Mahmutoğlu, Fatih Selami; “Dava Zamanaşımı - Lehe Kanun - Aleyhe Bozma Yasağı”, Uğur Alacakaptan’a Armağan, C: 1, İstanbul 2008.
• Menge, Hermann; Lateinisch - Deutsches Schulwörterbuch mit besonderer Berücksichtigung der Etymologie, 2. Baskı, Berlin- Schöneberger 1907.
• Ozansü, Mehmet Cemil; Erken Modernlikte Ceza Sorumluluğunun Kamusallaşması ve Rasyonelleşmesi, İstanbul 2014.
• Öztürk, Bahri (Ed.); Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 8. Baskı, Ankara 2014.
• Peglau, Jens; Die nachträgliche Sicherungsverwahrung, das Rechtsmittelverfahren und das Verschlechterungsverbot, NJW 2004.
• Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet; Medeni Usul Hukuku, 9. Baskı, Ankara 2010.
• Peters, Karl; Strafprozeß, 4. Baskı, Heidelberg 1985.
• Petschenig, Michael; Der kleine Stowasser/Lateinisch - deutsches Schulwörterbuch, Viyana 1913.
• Pfeiffer, Gerd; Grundzüge des Strafverfahrenrechts, Münih 1987.
• Roxin Claus, Strafverfahrenrecht, 23. Aufl., Münih 1993.
• Selçuk, Sami/Çınar, Ali Rıza; Yaptırımı (Cezayı) ve Sonuçlarını Ağırlaştırmama Kuralı, Ankara 2014.
• Selçuk, Sami; “Yaptırımı (Cezayı) ve Sonuçlarını Ağırlaştırmama Kuralı” ve Ülkemizdeki Düzenlemeye ve Uygulamaya Eleştirel Bir Yaklaşım”, TAAD, Y:2, C: 1, S: 7, 2011.
• Sueffert, Hermann; Die Reformation in in pejus im neuen, insbesondere bayerischen Strafprozesse, Münih 1861 (Kaynak: https://download. digitale-sammlungen.de/pdf/1418575814bsb10378608.pdf, Erişim Tarihi: 14.12.2014).
• Şahin, Cumhur; Ceza Muhakemesi Hukuku - I, 5. Baskı, Ankara 2014.
• Şahin, Cumhur/Göktürk Neslihan; Ceza Muhakemesi Hukuku II, 2. Baskı, Ankara 2014.
• Tilch, Horst; Müncher Rechts- Lexikon, Band: 3, Münih 1987.
• Turhan, Faruk; Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2006.
• Ünver, Yener/Hakeri, Hakan; Ceza Muhakemesi Hukuku, 9. Baskı, Ankara 2014.
• von Listz, Franz; “Die Forderungen der Kriminalpolitik und der Vorentwurf eines schweizerischen Strafgesetzbuches”, Strafrechtliche Vorträge und Aufsätze, Band: 2, Berlin 1970.
• Weigert, Erich; “Reformatio in Peius”, in: Handwörterbuch der Rechtswissenschaft (Hrsg: Somlo, Fritz Stier/Elfter, Alexander), Band: 4, Berlin/Leibzig 1927.
• Yenisey, Feridun/Nuhoğlu, Ayşe; Ceza Muhakemesi Hukuku Ders Kitabı, 2. Baskı, İstanbul 2014.
• Yüce, Turan Tûfan; Türk-Alman Ceza Muhakemeleri Hukukunda Kanunyolları, Erzurum 1967.