LEGAL CHARACTER OF GOODWILL COMPENSATION AND ITS INTERPRETATION IN THE CONTEXT OF CONFLICT OF LAWS

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 2, 523 - 581, 26.12.2019

A. İpek Sarıöz Büyükalp

https://doi.org/10.33717/deuhfd.642024

Cited By: 2

Öz

Goodwill compensation claim is one of the most problematic question, in

case of the termination of agency or distribution agreements. Faced with this kind of controversies arising out of contracts having foreign element, Turkish

judge have to evaluate the problem wtihin a conflict of laws view. In Turkish

doctrine, the qualification of the goodwill compensation claim is a debated

issue. Nevertheless, the provision of Turkish Commercial Code regarding the

goodwill compensation is qualified as directly applicable rule in terms of

conflict of laws. However, another opinion evaluates this issue in public order

considerations. This study discuss the legal character and conflict of laws’

dimension of goodwill compensation claims.

DENKLEŞTİRME TALEBİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE KANUNLAR İHTİLAFI HUKUKU BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Denkleştirme talebi, acentelik ve dağıtım sözleşmelerinin sona ermesi

halinde, üzerinde en çok uyuşmazlık çıkan konulardan biridir. Yabancılık

unsuru taşıyan acentelik ve dağıtım sözleşmelerine bağlı bu tür uyuşmazlıklarda

Türk hakiminin, sorunu kanunlar ihtilafı bakış açısıyla çözümlemesi gerekecektir.

Türk doktrininde denkleştirme talebine ilişkin Türk Ticaret Kanunu

hükmünü kanunlar ihtilafı bakımından doğrudan uygulanan kurallar kapsamında

değerlendiren bir görüş olduğu gibi, konuyu kamu düzeni müdahalesi

içinde değerlendiren görüşler de vardır. Bu çalışmada, denkleştirme talebinin

hukuki niteliği ve kanunlar ihtilafı boyutu tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Acentelik, Denkleştirme Talebi, Uygulanacak Hukuk, Doğrudan Uygulanan Kurallar, Kamu Düzeni Müdahalesi

Kaynakça

• Akın, İrfan: “Acentenin Denkleştirme Hakkı ve Alman Hukukundaki Yeni Gelişmeler”, AÜHFD 62(3) Yıl: 2013, s. 613-641.
• Akkanat, Halil/Çekin, Mesut S.: “Denkleştirme Bedeli (Portföy Tazminatı) Önceden Ödenebilir mi?”, Prof. Dr. Hasan Erman’a Armağan, İstanbul 2015, s. 29-44.
• Altınok Ormancı, Pınar: “Tek Satıcılık Sözleşmesinde Müşteri Tazminatı, İsviçre Federal Mahkemesinin 22 Mayıs 2008 Tarihli Kararı (ATF 134 III 497 vd.) Üzerine Düşünceler”, AÜHFD, Cilt: 58 Sayı: 3 Yıl: 2009, s. 451-480.
• Arkan, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, 24. Basıdan Tıpkı Basım, Ankara 2018.
• Arslandoğan, Birce: “Denkleştirme İstemi Belirsiz Alacak Davası Yoluyla İleri Sürülebilir mi?”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 11 Sayı: 141-142 Yıl: 2016, s. 79-119.
• Ayan, Özge: Acentenin Denkleştirme Talep Hakkı, Ankara 2008.
• Aydın Evcimik, Ayça: Acentenin Müşteri Tazminatı Hakkı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2010.
• Ayhan, Rıza/Çağlar, Hayrettin: Ticari İşletme Hukuku, Genel Esaslar, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 11. Bası, Ankara 2018.
• Ayoğlu, Tolga: “Dağıtım Sözleşmelerine Uygulanmak Üzere Yabancı Bir Hukuk Sisteminin Seçilmesinin Denkleştirme Talebi Bakımından Etkisi”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 12 Sayı: 151-152 Yıl: 2017, s. 9-27.
• Badak Aybar, Zehra: “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda Denkleştirme İstemi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Sayı: 24 (Güz) Yıl: 2013/2 s. 167-201.
• Bahtiyar, Mehmet: Ticari İşletme Hukuku, Güncellenmiş 18. Bası, İstanbul 2017.
• Bassani, Luciana/Bedford, Rebecca/Pressman, Arthur/Turgeon, Jean- Philippe/Waldzus, Dagmar: “Applicable Law and Jurisdiction in Franchising, Commercial Agency and Distribution Agreements”, International Journal of Franchising Law, Vol. 13, Issue 6 (2015), s. 3- 33.
• Cantürk, Barış Cihan: Franchise Sözleşmesinde Denkleştirme İstemi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2019.
• Çelikel, Aysel/Erdem, Bahadır: Milletlerarası Özel Hukuk, 15. Bası, İstanbul 2017.
• Demir Gökyayla, Cemile: “Milletlerarası Özel Hukukta Dağıtım Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk”, Milletlerarası Özel Hukukta Sözleşmesel Meseleler (Contractual Issues in Private International Law), Uluslararası Konferans, 11 Ekim 2018, İstanbul 2018, s. 51-71 (“Demir Gökyayla, Konferans”).
• Demir Gökyayla, Cemile: Milletlerarası Özel Hukukta Tek Satıcılık Sözleşmeleri, 2. Baskı, İstanbul 2013.
• Demir Gökyayla, Cemile: Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzeni, Ankara 2001 (“Demir Gökyayla, Kamu Düzeni”).
• Doğan, Murat: “Franchise Sözleşmesinde Müşteri Tazminatı”, Haluk Konuralp Anısına Armağan, Cilt III, Ankara 2009, s. 327-344.
• Doğan, Vahit: Milletlerarası Özel Hukuk, 5. Baskı, Ankara 2019. Emerson, Robert: “Franchise Goodwill: Take A Sad Song and Make It Better”, University of Michigan Journal of Law Reform, Vol. 46/2 (2013), s. 349-416.
• Emerson, Robert W.: “Thanks for the Memories: Compensating Franchisee Goodwill After Franchise Termination”, University of Pennsylvania Journal of Business Law, Vol. 20.2. (2017), s. 286-339.
• Erdem, Ercüment: Milletlerarası Ticaret Hukuku ile İlgili Makaleler, İstanbul 2008.
• Erdem, Ercüment: Milletlerarası Ticaret Hukuku, İstanbul 2017.
• Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 22. Bası, Ankara 2017. Güner, Cemil: Milletlerarası Unsurlu Acente İlişkisine Uygulanacak Hukuk, Ankara 2014.
• Gürzumar, Osman Berat: Franchise Sözleşmeleri ve Bu Sözleşmenin Temelini Oluşturan “Sistem”lerin Hukuken Korunması, İstanbul 1995.
• Güvercin Şahan, Ayşe: Milletlerarası Özel Hukukta Franchise Sözleşmeleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2018.
• Huysal, Burak: “Milletlerarası Ticari Tahkimde Hakemlerin Müdahaleci Kuralları Uygulama Yükümlülüğü”, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı:1-2 Yıl: 2011, s. 129-150.
• İrge Erdoğan, Burcu: Milletlerarası Özel Hukukta Franchise Sözleşmesine Uygulanacak Hukuk, İstanbul 2016.
• İşgüzar, Hasan: Tek Satıcılık Sözleşmesi, Ankara 1989.
• Kalender, Emre: “Acentenin Denkleştirme Talep Hakkına İlişkin TTK m.122’nin, Marka Lisansı Alana Uygulanıp Uygulanamayacağı”, İnÜHFD Cilt:8 Sayı:1 Yıl 2017, s. 91-112.
• Kanışlı, Erhan: “Türk Ticaret Kanunu’na Göre Acentenin Denkleştirme Talebi”, Legal Hukuk Dergisi, Cilt: 12 Sayı: 138 Yıl: 2014, s. 111-144.
• Karasu, Rauf, “Türk Ticaret Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Acentanın Denkleştirme Talebi”, AÜHFD, C. 57 Sayı: 4 Yıl: 2008, s. 283-318.
• Kaya, Arslan: “Acentelik ve Tek Satıcılık ile Benzeri Diğer Tekel Hakkı Veren Sürekli Sözleşme İlişkilerinin Sona Ermesi Halinde Denkleştirme İstemi”, Yürürlüğünün 6. Yılında ve Yargıtay Kararları Işığında Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu (Tebliğler ve Tartışmalar) 12 Ekim 2018, İstanbul 2018, s. 9-43 (“Kaya, Sempozyum”).
• Kaya, Arslan: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Birinci Kitap: Ticari İşletme, Yedinci Kısım: Acentelik, İstanbul 2013.
• Kaya, Nebi: “Alman Hukukuna Göre Portföy Tazminatından Sözleşme İle Vazgeçilebilir mi? (Münih İstinaf Mahkemesi’nin 11.01.2002 tarihli Kararının Değerlendirilmesi)”, Hüseyin Ülgen’e Armağan, Cilt I, İstanbul 2017, s. 3-11.
• Kayıhan, Şaban: Türk Hukukunda Acentelik Sözleşmesi, 2. Baskı, İstanbul 2003.
• Kendigelen, Abuzer: Yeni Türk Ticaret Kanunu, Değişiklikler, Yenilikler ve İlk Tespitler, Güncellenmiş 2. Basıdan 3. Tıpkı Bası, İstanbul 2016.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip/Hatemi, Hüseyin/Serozan, Rona/Arpacı, Abdülkadir: Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme, I. Cilt, İstanbul 2017.
• Koyuncuoğlu, Hikmet: “Franchise Alanın Denkleştirme İsteminin (Portföy Tazminatı) Türk Ticaret Kanunu Madde 122 Hükmü Karşısında Değerlendirilmesi”, Legal Hukuk Dergisi, Cilt: 14 Sayı: 164 Yıl: 2016, s. 4297-4308.
• Köker, Nilüfer: 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Acentelik Sözleşmesinin Sona Ermesi ve Sona Ermenin Sonuçları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2015.
• Lando, Ole: “The EEC Draft Directive Relating to Self-Employed Commercial Agents: The English Law Commission versus the EC Commission”, The Rabel Journal of Comperative and International Private Law, 44 (1980), s. 1-16.
• Moroğlu, Erdoğan: Türk Ticaret Kanunu ile İlgili Yürürlük ve Uygulama Kanunu Tasarısı, Genişletilmiş 6. Baskı, İstanbul 2009.
• Oğuzman, Kemal/Öz, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt I, Gözden Geçirilmiş 15. Baskı, İstanbul 2017.
• Özdemir Kocasakal, Hatice: Doğrudan Uygulanan Kurallar ve Sözleşmeler Üzerindeki Etkileri, İstanbul 2001.
• Özdemir Kocasakal, Hatice: Milletlerarası Özel Hukukta Sözleşmesel Meseleler, Uluslararası Konferans, I. Oturum Soru-Cevap Bölümündeki Tartışmalar, s. 100-102.
• Poroy, Reha/Yasaman, Hamdi: Ticari İşletme Hukuku, Genişletilmiş ve Güncelleştirilmiş 17. Baskı, İstanbul 2018.
• Puelinckx, A. H./Tielemans, H. A.: “The Termination of Agency and Distributorship Agreements: A Comparative Survey”, Northwestern Journal of International Law &Business, Vol. 3 Issue 2 (1981), s. 452- 495.
• Sak, Burak: Bir Üst Kavram Olarak Dağıtım Sözleşmeleri ve Bunlara Özgül Denkleştirme İstemi Sorunu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2018.
• Şanlı, Cemal/Esen, Emre/Ataman-Figanmeşe, İnci: Milletlerarası Özel Hukuk, 6. Bası, İstanbul 2018.
• Şenol, A. Nilay: Bayilik Sözleşmesi Sona Ermesi ve Sonuçları, İstanbul 2011.
• Takavut, Doğan: Milletlerarası Ticari Tahkimde Doğrudan Uygulanan Kurallar, İstanbul 2018.
• Tandoğan, Haluk: Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku, Ankara 1981.
• Tekinalp, Ünal: “Türk Hukukunda Acentenin Portföy Akçesi Talebi”, Ali Bozer’e Armağan, Ankara 1998, s. 1-17.
• Tekinalp, Gülören/Uyanık, Ayfer: Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları, İstanbul 2016.
• Ülgen, Hüseyin/Helvacı, Mehmet/Kendigelen, Abuzer/Kaya, Arslan/ Nomer Ertan, Füsun, Ticari İşletme Hukuku, İstanbul 2015.
• Verhagen, Hendrikus L. E.: “The Tension Between Party Autonomy and European Union Law: Some Observations on Ingmar GB Ltd v. Eaton Leonard Technologies Inc.”, ICLQ Vol. 51, January 2002, s. 135-154.
• Verhagen, Hendrikus L. E.: Agency in Private International Law, The Hague Convention on the Law Applicable to Agency, Hague 1995 (“VERHAGEN, Agency”).
• Yusufoğlu, Fülürya: “Denkleştirme Talebinin Kıyasen Uygulanması İçin Gereken Kıyas Şartları Işığında Tekel Hakkı Vermeyen Sürekli Sözleşme İlişkilerine Uygulanması Sorunu”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 11 Sayı: 137-138 Yıl: 2016, s. 159-188.