MODERN TOPLUMDA HUKUK DEVLETİ: SİYASAL MEŞRULAŞTIRMA ARACI

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 1, 233 - 256, 24.05.2021

Abdülazim İbrahim

https://doi.org/10.33717/deuhfd.897869

Öz

Hukuk, toplumsal düzenin sağlanmasına hizmet eder. Hukuk devleti ise
burjuvanın ortaya çıktığı ve siyasal mücadele sonucunda kendi çıkarlarını
korumak üzere seçtiği bir araç olarak temellenmiştir. Hukukun topluma yönelik
koyduğu kurallar ve toplumda yaşayan bireylerin bu kuralları içselleştirip
uygulama hâlleri farklı toplumsal düzenlere ait olan ancak genel ve aynı bir
sürecin ifadesidir.
Modern toplumun içinde barındırdığı ayırt edici özellik, akılcı bireyi ön
plana çıkarması ve o bireyin içinde bulunduğu toplumsal evrende özgürlüğü ile
var olmasıdır. Bu özgürlük dinî inanca değil hukukun üstünlüğüne dayanmaktadır. Doğuşu ekonomik tabanlı olan modernizm, toplumsal yansımasında da
ekonomiden nasibini almış ve toplumun her alanına bu temelle nüfuz etmiştir.
Modern toplumun geniş ve karmaşık dünyası normatif bir düzen inşasına ihtiyaç
duymuş ve bunu da hukuk devleti ile gidermeye çalışmıştır.
Modern toplumda devletin arka plana geçmesi ve iktidarın onun yerini
alması ile hukukun iktidar eliyle gerçekleşen ve devletin üzerinde bir unsur
olması, hukuk devletinin modern toplumda siyasal meşruluğu sağlamanın
önemli bir aracı olarak yorumlanmasına neden olmaktadır. Bu çalışma ile, bu
yorumda etkili olan unsurlar incelenmeye ve değerlendirilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Hukuk Devleti, Modern Toplum, Siyasal Meşruiyet, Politika, Kamusal Alan

Kaynakça

• Erözden, Ozan: Ulus-Devlet, Oniki Levha Yay., 3. Baskı, İstanbul 2013. Kapani, Münci: Politika Bilimine Giriş, BB101 Yay., 39. Baskı, Ankara 2015.
• Ökçesiz, Hayrettin: “Hukuk Devleti”, Hukuk Devleti, Ed. Hayrettin Ökçesiz, İstanbul, Afa, 1998.
• Özbek, Meral: Kamusal Alan, İstanbul Hil Yayınları, 2004.
• Özcan, Mehmet Tevfik: Hukuk Sosyolojisine Giriş, 2. b., İstanbul, Set, 2003.
• Özcan, Mehmet Tevfik: Modern Toplum ve Hukuk Devleti, 2. Baskı. Ankara Tekin Yayınevi, 2017.
• Sander, Oral: Siyasi Tarih İlk Çağlardan 1918’e, 22. Baskı. Ankara İmge Kitabevi, 2015.
• Schmitt, Carl: Siyasal İlahiyat, Çev.: A. Emre Zeybekoğlu, Dost Kitabevi Yay., 3. Baskı, Ankara, 2010, s.15.
• Swedberg, Richard: Max Weber ve İktisat Sosyolojisi Düşüncesi, Çev.: Celal Burak Aydın, Dergah Yay., 1. Baskı, İstanbul 2019.
• Waldron, Jeremy: The Law, London, New York Routledge, 1990.
• Akıncı Çötok, Nesrin: “Giddens Sosyolojisinde Toplumsal Dönüşümün Temel Kavramları ve Bağlantılar: Yapılanma, Modernite ve Küreselleşme”, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, Cilt:3, Sayı:5, (Haziran 2017), s. 189-207.
• Atherton, Ian/Como, David: The Burning of Edward Wightman: Puritanism, Prelacy and the Politics of Heresy in Early Modern England. The English Historical Review, Vol. 120, No. (2005) 489, s. 1215-1250.
• Aktaş, Sururi: “Hukuk Devleti İdealine Felsefi Bir Bakış”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, Sayı: 1, (Şubat 2020), s. 1-32.
• Aral, Halide: “İçbütünlük Sorunu ve Modern Politik Ahlak”, Çankaya Universty Journal of Arts and Sciences, Cilt:1, Sayı:10, (Haziran 2008), s. 11-17.
• Balcı, Mehmet Emin: “Carl Schmitt’in Değerlendirmeleri Doğrultusunda Modern Toplumda Siyaset-Siyaset Dışı İlişkisi”, FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 15, (Nisan 2013), s. 59-70.
• Caniklioğlu, Meltem Dikmen: “Hukuk Devletinde Siyasi İktidar ve Yargının Karşılıklı Konumu-İlişkileri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1, (Haziran 2008), s. 9-58.
• Huber, Ernst Rudolf: “Modern Endüstri Toplumunda Hukuk Devleti ve Sosyal Devlet”, Çevirmen: Tuğrul ANSAY, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 27, Sayı: 3, (Eylül 1970), s. 27-51.
• Köroğlu, Cemile Zehra: “Modern Kamusal Alana Eleştirel Yaklaşımlar: Genel Bir Değerlendirme (Postmodernizm, Feminizm ve Din)”, Turkish Studies, Cilt: 9, Sayı: 5, (2013), s. 432-452.
• Önder Erol, Pelin: “Modernite Projesinin Kökenleri Dinamikleri ve Sonu”, Sosyoloji Dergisi, Sayı: 33, (Mart 2016), s. 49-66.
• Özcan, Mehmet: “Küreselleşme Sonrası Hukuk Devleti: Mit Mi Gerçek Mi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: 71, Sayı: 1, ( Ağustos 2013), s. 963-1002.
• Özkul, Fatih: “Ulusal İrade ve Hukuk Devleti”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 94, (Mayıs 2011), s. 33-68.
• Satıcı, Murat: “Ahlak-Politika İlişkisi Açısından Machiavelli’nin Politika Teorisi”, FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 20, (Eylül 2015), s. 113-130.
• Saygın, Arda Umut: “Anthony Giddens’ın Sosyolojisinde Modernliğin Boyutları”, Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, (Aralık 2016), s. 69-80.
• Yaylalı, Mustafa: “Hukuk Devleti ve Hukukun Üstünlüğü Kavramları: Albert Venn Dicey ve Hans Kelsen”, Liberal Düşünce Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 9192, (Aralık 2018), s. 95-111.
• Yıldam, Zeki: “Hukuk Devleti Nedir?”, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt:86, Sayı: 2, (Mart 2012), s. 152-162.
• Yüksel, Mehmet: “Modern Toplumda Hukuk Kültürü”, Journal of Yaşar University, Sayı:8, (Haziran 2016), s. 3239-3261.
• Topuzkanamış, Engin: Hukuk ve Disiplin: Modern Toplumda Hukuka Uymanın Dayanakları, Y. Doktora Tezi (Dokuz Eylül Üniversitesi SBE), 2013.
• Karagöz, Betül: Mutlakiyetçi Devletten Hukuk Devletine, Hukuk Devletinden Dünya Sistemine: Sivil Uygarlığın Kurumsallaşma Süreci, Doktora Tezi (Ankara Üniversitesi SBE), 2008.
• Kardeş, Murat Ertan: Carl Schmitt’in Politik Felsefesi Üzerine Bir İnceleme, Doktora Tezi (İstanbul Üniversitesi SBE), 2012.
• Yılmaz, Zafer. Hannah Arendt’te Özel Alan- Kamusal Alan Ayrımı ve Modern Çağda Toplumsal Alan, Doktora Tezi (Atatürk Üniversitesi SBE), 2007.
• http://hfsa-sempozyum.com/ Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, “Post Modern Dönem ve Hukuk”, (Erişim Tarihi:26 Mart 2020).
• www.genchukukcular.org Genç Hukukçular, “Siyasal Örgütlenmenin Vazgeçilmez Referans Kavramı: Hukuk Devleti”, ( Erişim Tarihi: 26 Mart 2020).