AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA GİZLİ TANIK BEYANININ DELİL DEĞERİ

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 1, 67 - 91, 29.05.2023

Coşkun Koç

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1276259

Öz

Gizli tanığın ceza yargılamasında kullanılması hukuk devletinin vazgeçilmezi olan adil yargılanma hakkını tehlikeye sokmaktadır. Zira gizli tanıklık duruşmanın aleniliği ilkesine ters bir uygulamadır. Bu nedenle tanığın ciddi bir tehlike altında bulunduğu durumlar ile sınırlı olarak uygulanması kabul edilebilir. Bu durumda dahi gizli tanık beyanı hüküm açısından tek ve belirleyici delil olmamalıdır. Başka deliller ile hüküm desteklenmelidir. Aksi bir düşünce tarzı, tanığın korunması adına adil yargılanma hakkının feda edilmesi anlamına gelir. Bu makalede, ceza muhakemesi alanında çözümlenmemiş bir sorun olarak varlığını sürdüren gizli tanık beyanın delil değeri, konuya ilişkin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları çerçevesinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Tanık beyanı, Gizli tanık, Delil değeri, Adil yargılanma hakkı

Kaynakça

• Arslan, Mehmet: “Sanığın İddia Tanığını Sınama Hakkı Özellikle Tehlike Altındaki Gizli Tanık Meselesi”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş Tezcan’a Armağan, C. 21, Özel S., 2019, s. 813-860.
• Artantaş, Günce: “Duruşmanın Aleniyeti İlkesi ve Sınırlandırılması”, Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, S. 71 (1), 2022, s. 413-436.
• Aydın, Devrim: “Adil Yargılanma İlkeleri Açısından Türk Ceza Yargılamasında Gizli Tanıklık Kurumu”, YBHD, C. 2, 2021, s. 1-38.
• Centel, Nur/Zafer, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku, 21. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul 2022.
• Costigan, Ruth/Thomas, Philip A.: “Anonymous Witnesses”, Northern Ireland Legal Quarterly, Vol. 51, No. 2, 2020, p. 326-356.
• Çelik, Abdullah: Adil Yargılanma Hakkı Rehberi, 1. Baskı, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara 2014.
• De Wilde, Bas : “A Fundamental Review of the ECtHR Right to Examine Witnesses in Criminal Cases”, International Journal of Evidence and Proof, 17(2), 2012, p. 157-182.
• Değirmenci, Olgun: “Ceza Muhakemesinde Tehlike İçinde Bulunan Tanığın Korunması”, TBB Dergisi, S. 83, 2009, s. 73-122.
• Dönmez, Burcu: “AİHM ve Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Gizli Tanıklara Soru Sorma Hakkının Kullanılması”, TBB Dergisi, S.127, 2016, s. 121-156.
• Duman, Barış: “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Ceza Yargılamasında Gizli Tanık Uygulamasına Bakış Açısı”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 7, S. 7, 2012, s. 70-74.
• Erden, Tütüncü, E.: “Schatschaschwili Almanya’ya Karşı Kararı Işığında Sanığın İddia Tanıklarına Doğrudan Soru Sorma Hakkı”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, S. 1, 2016, s. 753-786.
• Gökçe, İsmail: Ceza Muhakemesindeki “Gizli Tanık” İfadelerinin Adil Yargılanma Hakkı Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Maltepe Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2012.
• Gürol, Candaş: “Tanığın Korunması Müessesesi ve Adil Yargılanma Hakkı”, TBB Dergisi, S. 60, 2005, s. 44-53.
• İnceoğlu, Sibel: Adil Yargılanma Hakkı Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi - 4, 1 Baskı, Ankara 2018.
• Kızılkaya, Ezgi: “Adil Yargılanma Hakkı Işığında Gizli (Ulaşılamayan, Anonim) Tanık”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 4, S. 30, 2009, s. 53-72.
• Kramer, Karen: “Witness Protection as a Key Tool in Addressing Serious and Organized Crime”, 2016, https://www.unafei.or.jp/publications/pdf/GG4/Fourth_GGSeminar_P3-19.pdf, (E.T. 28.11.2022).
• Lonati, Simone: “Anonymous Witness Evidence before the European Court of Human Rights: Is It Still Possible to Speak of “Fair Trial”?”, European Criminal Law Review, Vol. 8, 1/2018, p. 116-142.
• Naudé, BC: “The Absolute Anonymity of a State Witness”, OBITER, Vol. 32, No.1. 2011, p. 158-170.
• Öztürk, Bahri/Tezcan, Durmuş/Erdem, M. Ruhan/Gezer, Özge S./Kırıt, Yasemin F. S./Özaydın, Özdem/Akcan, Esra A./Tütüncü, Efser E./Villemin, Derya A./Tok, Mehmet C.: Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 15. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2021.
• Pınarcı, Mustafa/Çevik, Kürşat: “Tanık Koruma Mevzuatı ve Uygulamalarının Suç Soruşturması Bakımından Değerlendirilmesi”, EÜHFD, C. XVIII, S. 1-2, 2014, s. 99-125.
• Sevük, Handan Yokuş: “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Gizli Tanıklık”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Köksal Bayraktar’a Armağan, S.1, 2010, s. 615-624.
• Şahin, Cumhur/Göktürk, Neslihan: Ceza Muhakemesi Hukuku, C. 2, 6. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2017.
• Şahin, Cumhur: “Türk Hukukunda Tanık Koruma Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, AHBV Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6, S. 2, 2002, s. 156-189.
• Şen, Ersan: “Gizli Tanık”, Nevşehir Barosu Dergisi, Yıl 1, S. 1, 2014, s. 273-283.
• Şen, Ersan: “Hazır olmayan Tanığın İfadesiyle Mahkumiyet ve Delillerin İspat Gücü”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 11, S. 114, 2016, s. 104-113.
• Şentürk, Candide/Bayzit, Tuğba: “Gizli Tanık”, TBB Dergisi, S. 101, 2012, s. 103-166.
• Taner, F. Gökçen: Ceza Muhakemesi Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı Bağlamında Çelişme ve Silahların Eşitliği, 2. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2021.
• Tatar, Erol: “ Gizli Tanık”, Ankara Barosu Dergisi, S. 4, 2013, s. 283-296.
• Turgut, Bayram: Ceza Muhakemesinde Tanıkların Korunması, Turhan Kitabevi, 1. Baskı, Ankara 2010.
• Turhan, Faruk: Tanıkların Korunması, 1. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2009.
• Ünver, Yener/Hakeri, Hakan: Ceza Muhakemesi Hukuku, 10. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2015.
• Yaşar, Yusuf: “Ceza Muhakemesi Hukukunda Gizli Tanıklık”, E- Akademi Hukuk Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi, S. 133, 2013, s. 1-42. http://www.e-akademi.org/makaleler/cezamuh.pdf, (E.T. 21.06.2022).
• Yazıcı, Samet: “Tanık Koruma”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 6, S. 61, 2011, s. 28-41.
• Yenisey, Feridun/Nuhoğlu, Ayşe: Ceza Muhakemesi Hukuku, 9. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2021.
• Elektronik Kaynaklar
• https://hudoc.echr.coe.int
• https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBankasiIstemciWeb