HAVA YOLUYLA ULUSLARARASI TAŞIMACILIĞA İLİŞKİN BELİRLİ KURALLARIN BİRLEŞTİRİLMESİNE DAİR SÖZLEŞME (MONTREAL SÖZLEŞMESİ) KAPSAMINDA TAHKİM

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 1, 1 - 23, 30.05.2024

Zeynep Derya Tarman

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1418284

Öz

Bu çalışmada tahkim, tahkim anlaşması, tahkim yeri ve tahkim prosedürü konuları milletlerarası hava taşımacılığı açısından ele alınacaktır. Bu kapsamda, uluslararası hava taşımacılığından doğan uyuşmazlıkların çözümünde 28.5.1999 tarihli Hava Yoluyla Uluslararası Taşımacılığa İlişkin Belirli Kuralların Birleştirilmesine Dair Sözleşme’nin (Montreal Sözleşmesi) tahkime ilişkin 34. maddesi incelenecektir. Montreal Sözleşmesi’nin uygulama alanına ve devlet mahkemelerinin yetkilerine ilişkin kısaca bilgi verildikten sonra tahkim anlaşmasının şekli, tahkim yeri ile maddi hukuk ve usul hukuku kuralları çerçevesinde tahkim prosedürü konuları detaylandırılacaktır. Uyuşmazlık konusunun Sözleşme kapsamına girmemesi ya da uyuşmazlığın Sözleşme’de maddi hukuk kuralları ile doğrudan düzenlenmemesi halinde uygulanacak olan hukukun nasıl tespit edileceği meselesine değinilecektir. Son olarak, Montreal Sözleşmesi kapsamında tahkimin uygulamada tercih edilmeyen bir alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizması olmasının nedenleri üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Montreal Sözleşmesi, Tahkim, Tahkim Anlaşması, Tahkim Yeri, Tahkim prosedürü

ARBITRATION UNDER THE CONVENTION FOR THE UNIFICATION OF CERTAIN RULES FOR INTERNATIONAL CARRIAGE BY AIR (MONTREAL CONVENTION)

Öz

In this study, arbitration, arbitration agreement, place of arbitration and arbitration procedure will be discussed with regards to international carriage by air. Within this framework, Article 34 of the Convention on the Unification of Certain Rules Governing International Carriage by Air (Montreal Convention) dated 28.5.1999 concerning arbitration will be examined in the resolution of disputes arising from international carriage by air. After giving brief information about Montreal Convention’s scope of application and competent courts, the form of the arbitration agreement, the place of arbitration and the arbitration procedure within the frame of substantive law and procedural law rules will be discussed. Following this, the issue of determining the applicable law will be discussed regarding the disputes to which the Convention cannot be applied, or which are not directly regulated in the Convention. Finally, the reasons why arbitration under the Montreal Convention is not a preferred alternative dispute resolution mechanism in practice will be emphasized.

Anahtar Kelimeler

Montreal Convention, Arbitration, Arbitration Agreement, Place of Arbitration, Arbitration Procedure

Kaynakça

• Akıncı, Ziya: Milletlerarası Tahkim, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2021.
• Beale, Ned/Graham-Evans, Ben: “Arbitration Agreements in Commercial Aviation Contracts and the Hague Court of Arbitration for Aviation”, Air & Space Law 48, 1, 2023, s. 59-72.
• Ekşi, Nuray: Milletlerarası Ticaret Hukuku, İstanbul 2010.
• Garcia Rojas, Daniela Maria: “Should Air Cargo Disputes be Settled Through International Commercial Arbitration?”, The Aviation &Space Journal XVIII, 4, 2019, s. 2-12.
• Gölcüklü, İlyas: Montreal Sözleşmesi Uyarınca Taşıyıcının Uluslararası Yolcu Taşıma Sözleşmesinden Doğan Sorumluluğu, On İki Levha Yayıncılık, 1. Bası, İstanbul 2015.
• Gölcüklü, İlyas: Hava hukuku, On İki Levha Yayıncılık, 1. Bası, İstanbul 2018.
• Göktepe, Hülya: “Havayolu İle Yolcu Taşımacılığında Hava Taşıyıcısının Sorumluluğu ve Yolcu Hakları”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(3), 2016, s. 211-223.
• Grigorieff, C. I.: “The regime for international air carrier liability: To what extent has the envisaged uniformity of the 1999 Montreal Convention been achieved?”, Doktora Tezi, Leiden Üniversitesi, 2021, s. 188-209.
• Giemulla, Elmar/Schmid, Ronald/Dettling-Ott, Regula/Müller-Rostin, Wolf: “Convention for the unification of certain rules for international carriage by air, done at Montreal on 28 May 1999 (Montreal Convention of 1999)”, 2022, s. 555-557.
• Köşgeroğlu, Banu Şit/Fendoğlu, Hasan Tahsin: Hava Hukuku Sempozyumu, Adalet Yayınevi, Ankara 2017.
• Moore, Larry: “The new Montreal Liability Convention, Major Changes in International Air Law: An End to the Warsaw Convention”, Tulane Journal of International and ComPtive Law, Spring 2001, s. 223-232.
• Nomer, Ergin: Devletler Hususi Hukuku, İstanbul 2011.
• Özel, Sibel/Erkan, Mustafa/Pürselim, Hatice Selin/Karaca, Hüseyin Akif: Milletlerarası Özel Hukuk, 2. Bası, İstanbul 2023.
• Pradhan, Devendra: “The Fifth Jurisdiction Under The Montreal Liability Convention: Wandering American or Wandering Everybody”, Journal of Air and Commerce 2003, s. 717-730.
• Sözer, Bülent: Türk Hukukunda ve Uluslararası Hukukta Havayolu ile Yük Taşıma Sözleşmesi, 2. Bası, İstanbul 2009.
• Şanlı, Cemal: Uluslararası Sivil Havacılık Davalarında Mahkemelerin Yargı Yetkisi ve Uygulanacak Hukuk, İstanbul 1992 (Havacılık).
• Şanlı, Cemal: Milletlerarası Özel Hukuk, Beta, 10. Bası, İstanbul 2023.
• Tarman, Zeynep Derya: “Montreal Sözleşmesi'nin Yetki ve Tahkime İlişkin Hükümleri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 107, 2013, s. 97-118.
• Tunçağıl, Gülce Gümüşlü: Milletlerarası Özel Hukukta Sivil Hava Taşımacılığı Kazaları ve Taşıyıcının Hukuki Sorumluluğu, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2016.
• Qin, Huaping: “Beyond Litigation: The Use of ADR in Resolving Disputes Between Air Carriers and Passengers: China’s Perspective”, Air & Space Law 47, 3, 2022, s. 347-374.
• Whalen, Thomas J.: “Arbitration of International Cargo Claims”, Air and Space Law 34, 6, 2009, s. 417-420.