A STUDY ON THE ORIGINS OF MORALITY AND LAW

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 2, 1127 - 1153, 26.11.2024

Engin Topuzkanamış

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1537325

Öz

Legal philosophers continue their ongoing and endless debates on the relationship between law and morality without paying much attention to scientific data. Although the sociology of law emphasizes the social sources of morality and law, the information obtained in the last thirty or forty years through studies in the field of neuroscience and closer observation of animal behavior has not yet received the necessary attention. Our moral “nature” does not arise from a metaphysical principle or a universal transcendental law, but from the relationships that arise from the necessity of living together. Both law and morality are external to the individual human being. Both are the result of power relations. It is only by investigating the true nature of these concepts that individual human beings can constitute their ethical existence.

Anahtar Kelimeler

Morality, law, power, power relations, human nature

AHLÂK ve HUKUKUN KÖKENLERİ HAKKINDA BİR İNCELEME

Öz

Hukuk felsefecilerinin, hukuk ve ahlâk arasındaki ilişki hakkında süregiden ve bitmek bilmeyen tartışmaları, bilimsel verileri pek dikkate almadan sürdürülmektedir. Hukuk sosyolojisi, ahlâk ve hukukun toplumsal kaynaklarına vurgu yapsa da son otuz kırk yıl içerisinde gerek nörobilim alanındaki çalışmalar gerekse hayvan davranışlarının daha yakından gözlenmesi ile elde edilen bilgiler henüz gerekli ilgiyi görmemiştir. Ahlâkî “tabiatımız” metafizik bir ilke veya evrensel bir aşkın yasadan değil, bir arada yaşama zorunluluğunun ortaya çıkardığı ilişkilerden doğar. Hem hukuk hem de ahlâk insan tekine dışsaldır. Her ikisi de güç ilişkilerinin bir sonucudur. İnsanın bireysel olarak etik varlığını inşa edebilmesi, bu kavramların gerçek mahiyetinin araştırılması ile mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Ahlâk, hukuk, iktidar, güç ilişkileri, insan doğası.

Kaynakça

• Akal, Cemal Bâli: “İktidar ve Hukukîlik”, Doğu-Batı, S. 69, Mayıs-Haziran-Temmuz 2104, İstanbul, s. 108-124. (İktidar)
• Akal, Cemal Bâli: Hukuk Nedir?, 2. Baskı, Zoe, İstanbul 2019. (Hukuk)
• Altınbaş, Kürşat/Gülöksüz, Sinan/Özçetinkaya, Serap/Oral, Timuçin E.: “Empatinin Biyolojik Yönleri”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, Y. 2010; S. 2(1), s. 15-25.
• Arslan, Ahmet: İlkçağ Felsefe Tarihi 3 – Aristoteles, 1. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul 2007.
• Boçarov, Viktor V.: Hukuk Antropolojisi - Yazılı Olmayan Kanun, Çev. Eva Gurbanova, Doğu Kütüphanesi Yay., İstanbul 2020.
• Cevizci, Ahmet: Etiğe Giriş, Paradigma, İstanbul 2002.
• Churchland, Patricia S.: Güvenen Beyin- Nörobilim Ahlâk Hakkında Bize Ne Anlatır?, Alfa Yay, İstanbul 2013.
• Çataloluk, Gökçe: “Kant Düşüncesinde Hukukun Sınır Hatları”, İnönü Ün. Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2019, Cilt: 10 Sayı: 1, s. 202-209.
• Durkheim, Émile: Toplumsal İşbölümü, Çev. Özer Ozankaya, Cem Yayınevi, İstanbul 2006.
• Harı, Emre/Cengiz, Canberk/Kılıç, Ferhat/Yurdakoş, Ertan: “Ayna Nöron Sistemi ve Fonksiyonlarına Klinik Yaklaşım”, İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 2021; 84(3), s. 430-438.
• Işıktaç, Yasemin: “Hukuk, Etik İlişkisinde Yeni Gelişmeler”, İÜHFM, Y: 2000, Cilt: 58 Sayı: 1-2, s. 3-14.
• İyi, Sevgi/Tepe, Harun: Etik, Ed. İoanna Kuçuradi, Demet Taşdelen, Anadolu Üni. Yay., Eskişehir 2019.
• Kant, Immanuel: Groundwork of The Metaphysics of Morals, Tran. and Ed. Mary Gregor, Cambridge Univ. Press, New York 1997. (Groundwork)
• Kant, Immanuel: The Metaphysics of Morals, tran. Mary Gregor, Cambridge University Press, New York 1991. (Metaphysics)
• Kant, Immanuel: Seçilmiş Yazılar, Çev. Nejat Bozkurt, Remzi Kitabevi, İstanbul 1984.
• Kant, Immanuel: The Philosophy of Right: An Exposition of the Fundamental Principles of Jurisprudence as the Science of Right, Translated by, W. Hastie, Edinburgh, Clark, 1887. (Philosophy of Right)
• Kant, Immanuel: Pratik Aklın Eleştirisi, Çev. İoanna Kuçuradi, Ülker Gökberk, Füsun Akatlı, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara 1980. (Pratik)
• Kılıç, Muharrem: “Hukuk-Ahlak İlişkisinin Temellendirilmesi ve Ayırım Kriterlerinin Analizi”, https://www.muharremkilic.com/m/makale/hukuk-ahlak_iliskisinin_temellendirilmesi_ve%20_ayirim_kriterlerinin_analizi.pdf
• Kelsen, Hans: “On the Basic Norm”, California Law Review, Vol. 47, No. 1. (Mar., 1959), s. 107-110.
• Kisner, Manja: “Kant’s Analogy between the Moral Law and the Law of Nature”, International Journal of Philosophy No 9, Junio 2019, s. 137-153.
• Kuçuradi, Ioanna: “Etik İlkeler ve Hukuk, HFSA 8, ed. Hayrettin Ökçesiz, İstanbul Barosu Yayını, İstanbul 2003, s. 5-11. Kuehn, Manfred, Immanuel Kant, Çev. Bülent Doğan, İş Bankası, İstanbul 2011.
• Merrill, Kenneth R.: Dictionary of Hume’s Philosophy, Scarecrow Press, Inc., USA 2008.
• Özcan, Mehmet Tevfik: “Etik Değerlendirme ve Sosyo-Etik Grup Yargısı”, HFSA, 2. Kitap, Afa Yay., İstanbul 1995, s. 148-158. (Etik Değerlendirme)
• Özcan, Mehmet Tevfik: “Etik ve Hukuk: Hukuksal Pozitivizm Üstüne Yeniden Değerlendirme”, Prof. Dr. Adnan Güriz’e Armağan, Ankara Üniversitesi Yay., Ankara 2016, s. 541-581. (Etik ve Hukuk)
• Özcan, Mehmet Tevfik: Hukuk Sosyolojisine Giriş, 4. Basım, XII Levha Yay., İstanbul 2011. (Hukuk Sosyolojisi)
• Özlem, Doğan: Etik- Ahlâk Felsefesi, İnkılap, İstanbul 2004.
• Pellegrino, G. Di/Fadiga, L./Fogassi, L./Gallese, V./Rizzolatti, G.: “Understanding Motor Events: A Neurophysiological Study.” Experimental Brain Research 91, no. 1, Y: 1992, s. 176-180.
• Pirie, Fernanda: Hukuk Antropolojisi, Çev. Sedat Erçin, Fol, İstanbul, 2022.
• Smith, M. B. E.: “Should Lawyers Listen to Philosophers about Legal Ethics?”, Law and Philosophy, Vol. 9, No. 1 (Feb., 1990), pp. 67-93
• Tanık, Faruk/Aktaş, Büşra/Keskin, Merve/Özer Kaya, Derya: “Ayna Nöronların Fiziksel, Sosyal ve Bilişsel Fonksiyonlar Üzerindeki Rolü: Geleneksel Derleme”, Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 2022, 7(4), s. 1248-1259.
• Tiryakian, Edward A.: “Emile Durkheim”, Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi 1 (Haz. T. Bottomore ve R. Nisbet), Kırmızı Yay., İstanbul 2006, s. 275-344.
• Thorpe, Lucas: The Kant Dictionary, Bloomsbury Publications, UK, 2015.
• Topuzkanamış, Engin: Hukuk ve Disiplin- Modern Toplumda Hukuka Uymanı Dayanakları, 4. Baskı, Zoe yay., İstanbul 2022.
• Waal, Frans B. M. de.: Bonobo ve Ateist- Primatlar Arasında İnsanı Aramak, çev. Aslı Biçen, Metis Yay., İstanbul 2014. (Bonobo)
• Waal, Frans B. M. de.: İçimizdeki Maymun- Biz Neden Biziz?, çev. Aslı Biçen, Metis Yay., İstanbul 2008. (İçimizdeki Maymun)
• Waal, Frans de.: Empati Çağı, Çev. Kadir Yılmaz, Akılçelen Kitaplar, Ankara 2014. (Empati)
• Waal, Frans de.: Chimpanzee Politics- Power and Sex Among Apes, The John Hopkins University Press Edition, Baltimore, 2000. (Chimpanzee)
• Waal, Frans de.: Primates and Philosophers: How Morality Evolved. (Ed. S. Macedo & J. Ober), Princeton University Press, Princeton, 2006. (Primates and Philosophers)
• Winston, Robert: İnsan İçgüdüsü- İlkel Dürtülerimiz Modern Yaşamlarımızı Nasıl Biçimlendiriyor?, Çev. Sinan Köseoğlu, Say Yay., İstanbul 2010.
• Wood, Allen W.: Kant, Çev. Aliye Kovanlıkaya, Dost Yay., Ankara 2009.
• Yüksel, Mehmet: “Modernleşme Bağlamında Hukuk ve Etik İlişkisine Sosyolojik Bir Bakış”, AÜSBFD, Yıl 2002, Cilt: 57 Sayı: 1, s. 177-195.