İDARE HUKUKU VE İDARİ YARGILAMA HUKUKUNDA TİCARİ SIR KAVRAMININ UYGULAMA ALANI

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 2, 979 - 1015, 27.11.2025

Mutlu Kağıtcıoğlu

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1718539

Öz

Ekonomik hayatın işleyişinde önemli bir yere sahip ticari sır kavramı, diğer hukuk dallarında olduğu gibi idare hukuku ve idare yargılama hukukunun da konusunu oluşturmaktadır. Ticari sırrın korunması ve ticari sırların ifşasının önlenmesi amacıyla farklı konuları düzenleyen çeşitli mevzuatta buna yönelik kurallar oluşturulmuştur. İdare hukuku açısından bilgi edinme hakkı, ekonomik kamu düzeninin korunması, savunma hakkı çerçevesinde ve yoğunlukla idarenin düzenleyici işlemleriyle ticari sırlar düzenlenmiştir. İdari yargılama hukukunda ise kanun düzeyinde ticari sırrın korunmasına yönelik doğrudan bir kural bulunmamaktadır. Türk hukukunda ticari sırların düzenlenmesine yönelik genel bir kanun eksikliği, idare hukuku ve idari yargılama hukuku açısından da hukuki belirsizlikler doğurmaktadır. Zira, genel bir mevzuatın olmayışı ve düzenlendiği her kural açısından farklı bir içeriğin söz konusu olması idari makamlar ve idari yargı organları nezdinde farklı sonuçları ortaya çıkarmaktadır. İdarenin şeffaflığı ilkesi ve iyi idare hakkı ile adil yargılanma hakkı bakımından, ticari sırların normatif düzeydeki hukuki belirliliğin giderilmesi hukuki güvenlik açısından zaruri bir ihtiyaç taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

ticari sır , ticari sırların korunması , idare hukuku , idari yargılama hukuku , hukuki belirlilik

APPLICATION AREA OF THE CONCEPT OF TRADE SECRET IN ADMINISTRATIVE LAW AND ADMINISTRATIVE JUDICIAL LAW

Öz

The concept of trade secret, which has an important place in the functioning of economic life, constitutes the subject of administrative law and administrative judicial law as well as in other branches of law. In order to protect trade secrets and prevent the disclosure of trade secrets, various regulations regulating different issues have been established for this purpose. In terms of administrative law, trade secrets are regulated within the framework of the right to information, protection of economic public order, right of defense and mostly with the regulatory procedures of the administration. In administrative judicial law, there is no direct rule for the protection of trade secrets at the level of law. The lack of a general law for the regulation of trade secrets in Turkish law also creates legal uncertainties in terms of administrative law and administrative judicial law. Because the absence of a general regulation and the fact that there is a different content for each rule regulated leads to different results in the eyes of administrative authorities and administrative judicial bodies. In terms of the principle of administrative transparency, the right to good administration and the right to a fair trial, the elimination of the legal certainty at the normative level of trade secrets is an essential need in terms of legal security.

Anahtar Kelimeler

trade secret , protection of trade secrets , administrative law , adiministrative judicial law , legal certainity

Kaynakça

• Avrupa Birliği Adalet Divanı, T. 13.7.2006, C-438/04, https://curia.europa.eu/juris (Erişim Tarihi: 22.05.2025).
• Bağrıaçık, Safiye Nur: Üretim ve İş Sırlarının Korunması (Özellikle Haksız Rekabet Hukuku Açısından), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• BEDK, T. 05.07.2004, K. 2004/17, BEDK Toplantıları ve Kararları, sy., https://www.bilgiedinmehakki.org/doc/BEDK_kararlar.pdf (Erişim Tarihi: 23.04.2025). Bilge, Mehmet Emin: Ticari Sırların Korunması, 2. Bs., Asil Yayıncılık, Ankara 2005.
• Bozkurt Yüksel, Armağan Ebru: “Ticari Sırların Dijital Ortamda Korunması”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Sayı 33, 2018, ss. 143-192.
• Çelik, Meriç: Türk İdari Yargılama Hukukunda Re’sen Araştırma İlkesi, Doktora Tezi (Yayımlanmamış), T.C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2024.
• Çırak, Ezgi: “Ticari Sırrın İfşasından Doğan Ceza Sorumluluğuna İlişkin Türk ve Alman Hukuk Sistemlerindeki Güncel Durumun Değerlendirilmesi̇”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, 2022, s. 179-204.
• Çifci, Hasan Basri: Devlet Garantileri, Kavramlar, İşleyiş ve Sorunlar, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2020.
• Erdem, Dilek Özge: Ticari Sır, Bankacılık Sırrı veya Müşteri Sırrı Niteliğindeki Bilgi veya Belgelerin Açıklanması Suçu, Lykeion Yayınları, Ankara 2019.
• Günday, Metin: İdari Yargılama Hukuku, 2. Bs., Turhan Kitabevi, Ankara 2022.
• Gürbüz Usluel, Aslı E.: Anonim Şirketlerde Ticari Sırrın Korunması, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2009.
• Gürkaynak, Gönenç/Özkanlı, Ceren/Şimşek, Su: “Rekabet Hukukunda Bilgi Edinme Hakkı ve Dosyaya Erişim: Avrupa Genel Mahkemesi’nin 2014 MasterCard Kararı Işığında Değerlendirmeler”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt 30, Sayı 4, Aralık 2014, s. 227-279.
• Gürler, E. Hazal: Hukuki Açıdan Sermaye Piyasasında Özel Durum Açıklamaları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2023.
• https://www.memurlar.net/haber/8898/bilgi-vermeyen-kamu-gorevlilerine-disiplin-cezasi-verilecek.html (Erişim Tarihi: 23.04.2025).
• İçel, Kayhan: “Ticarî Sır, Bankacılık Sırrı veya Müşteri Sırrı Niteliğindeki Bilgi veya Belgelerin Açıklanması Suçları – Bu Tür Sırlarla İlgili Belge İstenmesinin Sınırları”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 9, Sayı 18, Güz 2010, s. 27-38.
• İhtiyar, Mustafa: Sermaye Piyasası Hukukunda Kamuyu Aydınlatma İlkesi, Beta Basım Yayım, İstanbul 2006.
• Kabaalioğlu, Haluk A.: Sermaye Piyasasında Kamuyu Aydınlatma İlkesi, Ege Matbaası, İstanbul 1985.
• Kağıtcıoğlu, Mutlu: “Kurgudan Gerçekliğe Uzanan Bir Tartışma Alanı: Susma Hakkının İdare Hukukunda Yeri Var Mıdır?”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 134, Ocak-Şubat 2018, s. 116-152.
• Kangal, Zeynel T.: “Ticari Sır Bankacılık Sırrı veya Müşteri Sırrı Niteliğindeki Bilgi veya Belgelerin Açıklanması Suçu”, Ceza Hukuku Dergisi, Cilt 9, Sayı 24, Nisan 2014, s. 9-56.
• Karataş Durmuş, Neslihan: “Ticari Sırların ve Kişisel Verilerin Korunması Kapsamında Vergi Mahremiyeti”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Sayı 31, Temmuz 2017, s. 371-410.
• Karayalçın, Yaşar: Muhasebe Hukuku, «Kavramlar-İlkeler-Başlıca Sorunlar-Yeni Gelişmeler», 2. Bs., Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 1988.
• Keyder, Nur/Ertunga, Evrim İ.: Para, Teori-Politika-Uygulama, 12. Bs., Seçkin Yayıncılık, Ankara 2012.
• Korkmaz, Turhan/Ceylan, Ali: Sermaye Piyasası ve Menkul Değerler Analizi, 6.Bs., Ekin Yayınevi, Bursa 2012.
• Meral, Nevin: Sermaye Piyasasında Kamuyu Aydınlatma Belgelerinden Doğan Hukuki Sorumluluk, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2021.
• Official Journal of the European Union, L157, Volume 59, 15.06.2016, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=OJ:L:2016:157:FULL (Erişim Tarihi: 02.04.2025).
• Rüzgâr, Eser: “Sermaye Piyasası Kanunu Uyarınca Kamuyu Aydınlatma Belgelerinden Doğan Sorumluluk”, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 60. Yıl Armağanı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 2015, s. 831-873.
• Sezginer, Murat: “İmtiyaz Sözleşmelerinde İhale Süreci”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, Haziran 2007, s. 1079-1094.
• Sulu, Muhammed: Ticari Sırların Korunması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2020.
• Şenlen Sunay, Süheylâ: İdari Yargılama Usulüne Hakim Olan İlkeler Karşısında İsbat ve Delil Hususları, Kazancı Kitap, İstanbul 1987.
• T.C. BEDK Kararları Işığında Bı̇lgı̇ Edı̇nme Hakkı Kanunu, 2. Bs., 2022, (https://bedk.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/30320221605422.pdf Erişim Tarihi: 12.02.2025).
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, TRIPS, https://telifhaklari.ktb.gov.tr/Eklenti/106881,trps20120318183846pdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 02.01.2025).
• Tekinalp, Ünal: Anonim Ortaklığın Bilançosu ve Yedek Akçeler, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul 1979.
• Tekinsoy, M. Ayhan/Mısır, Mustafa Bayram: “İşletme Hakkı Devir Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Yargısal Çözümüne İlişkin Eleştirel Bir Yaklaşım”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 71, Sayı 4, Aralık 2022, s. 1653-1690.
• Turanboy, Asuman: İnsider Muameleleri (Şirkete Ait Gizli Bilgilerin Haksız Kullanımı), Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 1990, (İnsider Muameleleri).
• Turanboy, Asuman: “Ticari Sır”, Prof. Dr. Tuğrul Ansay’a Armağan, Turhan Yayınevi, Ankara 2006, s. 349-369, (Ticari Sır).
• Türkiye Büyük Millet Meclisi, Sanayi̇, Ticaret, Enerji̇, Tabii Kaynaklar, Bilgi̇ ve Teknoloji̇ Komisyonu, Tutanak Dergı̇sı̇, 23.11.2011, https://www5.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.goruntule?pTutanakId=706 (Erişim Tarihi: 18.03.2025).
• Türkoğlu Üstün, Kamile: İdari Yargılama Usulüne Hâkim Olan İlkeler, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2019.
• Uşan, M. Fatih: İş Hukukunda İş Sırrının Korunması (Sır Saklama ve Rekabet Yasağı), Seçkin Yayıncılık, Ankara 2003.
• Yasin, Melikşah: İdari Yargılama Usulünde İspat, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2015.
• Yenice, Kâzım/Esin, Yüksel: Açıklamalı-İçtihatlı-Notlu İdari Yargılama Usulü, Arısan Matbaacılık, Ankara 1983.
• Yıldırım, Turan/Fiş Üstün, Gül: On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2020.
• Zabunoğlu, Yahya: “İdari Yargılama Usulü: Genel İlkeler ve Pozitif Düzenlemeler”, İdari Yargıda Son Gelişmeler Sempozyumu, 10-11-12 Haziran 1982, Danıştay Başkanlığı, Ankara 1983, s. 87-101.