TTK M. 1408, TTK M. 1467 VE TTK M. 1484 HÜKÜMLERİ IŞIĞINDA KARAYOLLARI MOTORLU ARAÇLAR ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASINDA “ÖNCE SİGORTA, SONRA RUHSAT” UYGULAMASI

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 2, 1229 - 1261, 27.11.2025

Ezgi Başak Demirayak Ünal

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1753306

Öz

Karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortasında işleten değişikliğini ve sigortacının sonraki sorumluluğunu düzenleyen Karayolları Trafik Kanunu (KTK) m. 94 hükmünün üçüncü ve dördüncü fıkralarının Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesinden sonra yapılan yeni düzenlemelerle araçların satış ve devrinden önce devralacak kişi adına sigorta yaptırılması zorunluluğu getirilmiştir. Ancak bu uygulamanın menfaat yokluğuna ilişkin TTK m. 1408, çifte sigortaya ilişkin TTK m. 1467 ve zorunlu sigortalarda sigortacının sonraki sorumluluğuna ilişkin TTK m. 1484 hükmü bakımından değerlendirilmesi gerekmektedir. Öte yandan uygulamanın zorunlu sigortalardan beklenen sosyal amaç bakımından isabetli olup olmadığı da tartışmaya açıktır. Çalışmada “önce trafik poliçesi, sonra ruhsat” sloganıyla başlayan yeni uygulama, bu açılardan değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Zorunlu Sigorta , İşletenin Değişmesi , Sigortacının Sonraki Sorumluluğu , Menfaat Yokluğu , Çifte Sigorta

“FIRST INSURANCE, THEN REGISTRATION CERTIFICATE” APPLICATION IN COMPULSORY MOTOR VEHICLE LIABILITY INSURANCE IN LIGHT OF THE PROVISIONS OF TCC ARTICLE 1408, TCC ARTICLE 1467 AND TCC ARTICLE 1484

Öz

Following the annulment of the third and fourth paragraphs of Article 94 of the Road Traffic Act (RTA) by decision of the Constitutional Court, which regulated the change of operator and the subsequent liability of the insurer in compulsory motor vehicle liability insurance, new regulations introduced the requirement that insurance be obtained in the name of the transferee before the sale or transfer of vehicles. However, this practice must be evaluated in light of Article 1408 of the TCC related to the absence of interest, Article 1467 of the TCC, related to double insurance, and Article 1484 of the TCC related to the subsequent liability of the insurer in compulsory insurance. Furthermore, the appropriateness of the practice in terms of the social objectives expected from compulsory insurance is also doubtable. This study evaluates the new practice, which began with the slogan "first traffic policy, then registration certificate," from these perspectives.

Anahtar Kelimeler

Compulsory Insurance , Change of Operator , Subsequent Liability of the Insurer , Lack of Insurable Interest , Double Insurance

Kaynakça

• Amasya, Serap: “Sorumluluk Sigortalarında Birden Çok Sigorta”, Sigorta Hukukunun İki Güncel Sorunu: İnsansız Araçlar - Sorumluluk ve Sağlık Sigortalarında Birden Çok Sigorta Sempozyumu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2020, s. 153-205.
• Antalya, Osman Gökhan: Marmara Hukuk Yorumu Miras Hukuku, C. III, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• Ayhan, Rıza/Çağlar, Hayrettin/Özdamar, Mehmet: Sigorta Hukuku, Yetkin Yayınevi, Ankara 2023.
• Bahtiyar, Mehmet: “Sigorta Poliçesi Genel Koşulları”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 19, S. 2, 1997, s. 89-108.
• Bozer, Ali: Sigorta Hukuku, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 1981.
• Can, Mertol: Türk Özel Sigorta Hukuku, C. I, Adalet Yayınevi, Ankara 2018.
• Günay, M. Barış: “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1470. ve 1471. Maddelerine İlişkin Değerlendirmeler”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 17, S. 2, 2013, s. 683-706.
• Gürgen, Orhan: “Trafik Sigortası Genel Şartlarının Hukuki Mahiyeti ve Yargıtay’ın Konuya İlişkin Kararının Eleştirisi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S. 41, 2020, s. 463-482.
• Hacıömeroğlu, Abdülhamid Oğuzhan: “Zorunlu Sorumluluk Sigortacısının Sonraki Sorumluluğu”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 36, S. 2, 2020, s. 165-192.
• Hızır, Serdar: “Türk Ticaret Kanunu’nda Yer Alan Mal Sigortalarına İlişkin Muhtelif Hüküm ve İlkelerin Sorumluluk Sigortasına Uygulanabilirliği”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, C. 22, S. 86, 2010, s. 268-312.
• Kara, Etem: “Sigorta Genel Şartlarının Hukuki Niteliği”, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.10, S. 19, 2020, s. 153-174 (Genel Şartlar).
• Kara, Etem: Sigortalanabilir Menfaat İlkesi, Yetkin Yayınevi, Ankara 2020 (Menfaat).
• Karaahmetoğlu, İsmail Özgün: “Sigorta Poliçesi Özel Şartları Üzerine Bir Değerlendirme”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 21, S. 1, 2022, s. 1013-1076.
• Karasu, Rauf: “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Sorumluluk Sigortalarına İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6, S. 4, 2016, s. 683-706 (Sorumluluk).
• Karasu, Rauf: Karayolları Zorunlu Malî Sorumluluk Sigortası, Yetkin Yayınevi, Ankara 2016 (Trafik).
• Kender, Rayegân: “Mesuliyet Sigortasının Mahiyeti ve Türleri”, Teori ve Uygulama Açısından Mesuliyet Sigortaları, III. Sigorta Semineri, Sigorta Hukuku Türk Derneği, Ankara 1977, s. 1-15 (Mesuliyet Sigortası).
• Kender, Rayegân: Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2011 (Hususi Sigorta).
• Kendigelen, Abuzer: “Karayolları Trafik Kanunu Mecburi ve İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortalarında Sigorta Süresi İçinde Sigorta Ettirenin İhbar Mükellefiyeti ve İşletenin Değişmesi”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 15, S. 1, 1989, s. 143-159.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip: Miras Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 1987.
• Kurt, Ekrem: “Motorlu Araç Mülkiyetinin Devri, Tescili ve Harici Devirler”, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, C. 8, Özel Sayı, Prof. Dr. Aydın ZEVKLİLER’e Armağan, Aralık 2013, s. 1857-1933.
• Küçük, Damla: “Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Malî Sorumluluk Sigortası’nda Sigortalı Aracın Satışı ile İşleten Sıfatı Değiştiğinde Sigortacının Kime Rücu Edeceği Sorununun İlgili Yargıtay Kararları Açısından Değerlendirmesi, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 1, 2013, s. 61-81.
• Maraşlı Dinç, Yasemin: Miras Hukukunda Külli Halefiyet İlkesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• Memiş, Tekin: Sigorta Sözleşmesi Şartlarının Yargısal Denetimi, On İki Levha Yayıncılık, Ankara 2016 (Yargısal Denetim 2016).
• Memiş, Tekin: “Sigorta Poliçesi Genel Şartlarının Hukuki Mahiyeti ile İlgili Tartışmaların Sonu mu?”, Beykent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 16, 2022, s. 247-265 (Tartışmalar).
• Memiş, Tekin: “Sigorta Sözleşmelerinde Kullanılan Genel Şartların Yargısal Denetimi”, Türkiye’de Sigorta Hukukunun Sorunları ve Geleceği, Türkiye Barolar Birliği, Ankara 2005, s. 123-149 (Yargısal Denetim 2005).
• Öztan, Fırat: Sigortalı Malın Sahibinin Değişmesi, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 1971. Sayhan, İsmet: Sigorta Sözleşmelerinin Konusu, Yetkin Yayınevi, Ankara 2001.
• Seven, Vural: “Anayasa Mahkemesi'nin Karayolları Trafik Kanunu’nun 94’üncü Maddesi Hakkında Vermiş Olduğu İptal Kararının Değerlendirilmesi”, Lexpera Blog, 2024, https://blog.lexpera.com.tr/anayasa-mahkemesinin-karayollari-trafik-kanununun-94uncu-maddesi-hakkinda-vermis-oldugu-iptal-kararinin-degerlendirilmesi/, Erişim tarihi: 22.04.2025.
• Sopacı Öztuna, Birgül: “6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1484. Maddesine Göre Zorunlu Sorumluluk Sigortasında Sigortacının Zarar Görene Karşı İfa Yükümlülüğü”, Marmara Üniversitesi Hukuku Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 18, S. 2, 2012, s. 699-723 (1484).
• Sopacı Öztuna, Birgül: “Sigorta Konusu Menfaatin Yokluğunun ve Menfaat Sahibi Değişikliğinin Sözleşmeye Etkisi”, Editör: Ünan, Samim/Yazıcıoğlu, Emine, Sigorta Hukuku Sempozyumları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018, s. 107-136 (Menfaat).
• Sopacı Öztuna, Birgül: “Zarar Görene Karşı İfa Yükümlülüğü”, Editör: Ünan, Samim/Yazıcıoğlu, Emine, Sigorta Hukuku Sempozyumları, On iki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018, s. 69-106 (İfa Yükümlülüğü).
• Şenocak, Kemal: “Türk Ticaret Kanunu’nun Mal Sigortasına İlişkin Hükümlerinin Sorumluluk Sigortalarına Uygulanabilirliği”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 58, S. 1, 2009, s.189-230 (Uygulanabilirlik). Şenocak, Kemal: Çifte Sigorta, Turhan Kitabevi, Ankara 2002 (Çifte Sigorta).
• Taşkın, Melda: “Zarar Sigortalarında Menfaat Eksikliği”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 33, S. 1, 2017, s. 261-289.
• Ünan, Samim: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. I, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016 (Cilt I).
• Ünan, Samim: “Karayolları Trafik Kanunu’ndaki Trafik Sorumluluğu Sigortasına İlişkin Düzenleme Hakkında Bazı Düşünceler”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 1, 2005, s. 177-201 (Trafik).
• Ünan, Samim: “Birden Çok Sigortaya İlişkin Bazı Sorunlar”, Sigorta Hukukunun İki Güncel Sorunu: İnsansız Araçlar - Sorumluluk ve Sağlık Sigortalarında Birden Çok Sigorta Sempozyumu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2020, s. 107-152 (Birden Çok Sigorta).
• Ünan, Samim: Sigorta Tüketici Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016 (Tüketici).
• Ünan, Samim: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. II, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016 (Cilt II).
• Yazıcıoğlu, Emine/Şeker Öğüz, Zehra: Sigorta Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019.
• Yener, Merve İrem: “Birden Çok Sigortaya İlişkin Bir Değerlendirme”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 38, S. 3, 2022, s. 531-566 (Birden Çok Sigorta).
• Yener, Merve İrem: “Sigortalı Malın Sahibinin Değişmesine Dair TTK m. 1470 ile Getirilen Sistem Değişikliğine İlişkin Bir Değerlendirme”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 37, S. 1, 2021, s. 197-234 (1470).
• Yeşilova Aras, Ecehan: “Sigorta Sözleşmelerinde Genel İşlem Şartlarının Kullanılması”, İzmir Barosu Dergisi, C. 80, S. 3, 2015, s. 447-470.