İlköğretim Öğrencilerinin Kilo Yönetiminde İlişkili Faktörler

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 1, 13 - 21, 01.02.2017

Zuhal Emlek Sert Ayla Bayık Temel

Öz

Giriş: İlköğretim öğrencilerinde sosyo-demografik faktörler, beslenme ve fiziksel aktivite (FA) davranışları kilo yönetimini etkileyen faktörler arasındadır. Amaç: İlköğretim öğrencilerinin kilo yönetiminde ilişkili bazı faktörleri incelemektir. Yöntem: Bu araştırma tanımlayıcı bir araştırmadır. Araştırma, Mayıs 2010-Haziran 2012 tarihleri arasında, orta ve düşük gelir düzeyine sahip bir İlköğretim Okulunda, toplam 122 öğrenci ile yürütülmüştür. Araştırma verileri; Aile ve Öğrenci Tanımlama Formu kullanılarak toplanmıştır. Bulgular: Öğrencilerin % 51.6’sı erkektir, yaş ortalaması 12.18±.87’dir. Hemşireden planlı beslenme ve FA eğitimi alma durumuna göre kilo yönetiminde farklılık olduğu belirlenmiştir. Beslenme davranışları kapsamında öğün atlama, öğün arasında yiyecek tüketimi, reklamlardan etkilenme, yiyecek seçiminde arkadaştan etkilenme, etiket okuma davranışlarına göre kilo yönetiminde farklılık olmadığı, rejim/diyet yapma ve sağlıklı beslenme algısına göre ise kilo yönetiminde farklılık olduğu saptanmıştır. Okul bahçesinde oyun oynama, hareketli oyun sıklığı, okula ulaşım biçimi gibi FA davranışlarına göre kilo yönetiminde farklılık olmadığı serbest zaman aktivitesi yoğunluğuna göre kilo yönetiminde farklılık olduğu belirlenmiştir. Oluşturulan lojistik regresyon modelinde ilköğretim öğrencilerinin sağlıklı beslenme ve FA konusunda hemşireden planlı eğitim almış olma değişkeninin kilo yönetimini olumlu etkileyen, rejim/diyet yapma değişkeninin ise kilo yönetimini olumsuz yönde etkileyen değişken olduğu, kilo yönetiminde diğer değişkenlerin ise etkisiz değişkenler olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ergen, Beslenme, Fiziksel aktivite, Kilo yönetimi, Hemşirelik, Okul sağlığı.

Investigation of Factors Associated With Weight Management in Primary School Students

Öz

Background: Sociodemographic factors, nutrition and physical activity (PA) behaviors are among the factors affecting the weight
management in primary school students. Objectives: To ınvestigate of factors associated with weight management in primary school
students. Methods: This descriptive study was conducted between May 2010 and June 2012 by taking the written permission from The
Ministry Education Directorate and total of primary school 122 students with middle and low incomes were included The research data was
collected from the families and students by using a questionnaire form. Results: Of the students 51.6% of them were boys and mean age was
12.18±.87. statistical differences were determined in weight management between the students those who received and those who did not
receive planned FA and nutrition education from the nurse. No significant differences were determined according nutritional behaviors such
as skipping meals, food consumption between meals, being influenced by advertisements, being influenced by friends, having attıtude of
reading label reading. But statistical differences were found in weight management according to the variables of having dieting habits and
perception of healthy eating. According to FA behaviors such as; playing in the school yard, the frequency of playing mobile games,
transportation vehicle to school no differences in weight management were found. But significant difference was found in weight
management according the intensity of leisure activities. Logistic regression model defined that receiving planned PA and nutrition education
from the nurse was explanatory variable which affected positively the weight management and having dieting habits dieting was the
explanatory variable which affected negatively the weight management, while the other variable weight management is determined to be
ineffective variables. Conclusıon: It is revealed that trainings and health education given to primary school students by the nurse on healthy
eating and PA play a significant role for the students to maintain weight management.

Anahtar Kelimeler

Adolescent, Nutrition, Physical activity, Weight management, Nursing, School health.

Kaynakça

• Aslan, D. ve Yeşildal, N. (2003). Halk sağlığı bakış açısıyla adölesanlarda beslenme. STED, 12 (10), 386-389.
• Bozkurt, B. (2011). KREDİ ve Yurtlar Kurumunda Kalan Öğrencilerin Memnuniyet Derecelerinin Lojistik Regresyon Yöntemi İle Araştırılması: Edirne İli Örneği. İşletme Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Dönem Projesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Edirne, Türkiye.
• Global Nutrition Report. Erişim: 29.07.2016. http://globalnutritionreport.org/2014/11/13/global-nutrition-report-2014/.
• Güler, Y., Gönener, D., Altay, B., Gönener, A. (2009). Adölesanlarda obezite ve hemşirelik bakımı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4 (10), 165-181.
• Gürbüz, Ş., Karaca, A., Şekerci, K., Doğan, H. ve Polat, S. A. (2003). Elazığ’da iki ilköğretim okulunun 6. 7. ve 8. sınıflarında öğrenim gören öğrencilerin beden kitle indeksi. IV. Beslenme ve Diyetetik Kongresi (Kongre Kitabı). Antalya. 2-5 Nisan, 306.
• Irmak, H., Kesici, C., Kahraman, N. (Editörler). (2011). Türkiye’de Okul Çağı Çocuklarında (6-10 Yaş Grubu) Büyümenin İzlenmesi (TOÇBİ) Projesi Araştırma Raporu. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları. Erişim: 01.11.2016. http://beslenme.gov.tr/content/files/yayinlar/kitaplar/diger_kitaplar/tocbi_kitap.pdf
• Karayel, E. (2011). Aydın ili 6-17 yaş çocuklarda beslenme bozukluğu prevalansı ve risk faktörlerinin saptanması. Yayımlanmış Uzmanlık Tezi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın, Türkiye.
• Kaya, R. (2008). Edirne il merkezinde ilköğretim okullarındaki öğrencilerde beslenme-obezite-fiziksel aktivite ilişkisinin değerlendirilmesi. Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Edirne, Türkiye.
• World Health Organization. Levels and Trends in Levels and Trends in Child Malnutrition, 1990– Child Malnutrition, 1990– 2011. Erişim: 20.10.2016. http://www.who.int/nutgrowthdb/jme_unicef_who_wb.pdf
• Manger, W. M., Manger, L. S., Mınno, A., Kıllmeyer, M., Holzman, R. S., Schullınger, J. N., Roccella, E. J. (2012). Obesity prevention in young schoolchildren: results of a pilot study. Journal of School Health, 82 (10), 462-468.
• Marcus, C., Nyberg, G., Nordenfelt, A., Karpmyr1, M., Kowalski, J., & Ekelund, A. (2009). 4-year, cluster-randomized, controlled childhood obesity prevention study: STOPP. International Journal of Obesity, 33, 408-417.
• Meriaux, B. G., Hellstro, A., & Marild, S. (2008). Identification and follow-up of obesity in ten-year-old school children. International Journal of Pediatric Obesity, 3, 102-108.
• Mosby’s Dictionary of medicine, nursing & health professions. (2009). Elsevier e Book on Vital Source, 8. Edition, Missouri.
• Neyzi, O., Günöz, H., Furman, A., Bundak, R., Gökçay, G., Darendeliler, F., Baş, F. (2008). Türk çocuklarında vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş çevresi ve vücut kitle indeksi referans değerleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 51, 1-14.
• Öztora, S. (2005). İlköğretim çağındaki çocuklarda obezite prevalansının belirlenmesi ve risk faktörlerinin araştırılması.
• Uzmanlık Tezi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi. İstanbul, Türkiye.
• Sevinç, Ö., Bozkurt, A. İ, Gündoğdu, M., Baş Aslan, Ü., Ağbuğa, B., Aslan, Ş. ve diğerleri (2011). Evaluation of the eff ectiveness of an intervention program on preventing childhood obesity in Denizli Turkey. Turk J Med Sci, 41(6), 1097- 1105.
• Simon, C., Schweitzer, B., Oujaa, M., Wagner, A., Arveiler, D., Triby, E., Copin, N., Blanc, S. and Platat, C. (2008).
• Successful overweight prevention in adolescents by increasing physical activity: a 4-year randomized controlled intervention. International Journal of Obesity, 32, 1489-1498.
• Sollerhed, A. C., & Ejlertsson, G. (2008). Physical benefits of expanded physical education in primary school: findings from a 3-year intervention study in Sweden, Scand J Med Sci Sports, 18, 102-107.
• Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. (2013). Türkiye sağlıklı beslenme ve hareketli hayat programı (2013-2017). Ankara. Erişim: 10.11.2016.
• http://beslenme.gov.tr/content/files/home/turkiye_saglikli_beslenme_ve_hareketli_hayat_programi.pdf.
• Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Obezite, Diyabet ve Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığı. Dünyada Obezitenin Görülme Sıklığı. Erişim: 20.11.2016. http://beslenme.gov.tr/index.php?page=39.
• Törüner, K. E. (2009). Şişman okul çağı çocuklarında kilo yönetim programının uygulanması. Hemşirelik Programı. Yayımlanmış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, Türkiye.
• Ulukanlıgil, M. ve Seyrek, A. (2004). Anthropometric status, anamia and intestinal helminthic infections in shantytown and apartment schoolchildren in the Sanliurfa province of Turkey. EJCN, 58 (7), 1056-1061.
• Uskun, E., Öztürk, M., Kişioğlu, A. N., Kırbıyık, S. ve Demirel, R. (2005). İlköğretim öğrencilerinde obezite oluşumunu etkileyen risk faktörleri. S.D.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 12 (2), 19-25.
• Vatan, İ. (2010). İlköğretim öğrencilerinde fizik büyüme-gelişme ve bunu etkileyen etmenler. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi.
• Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Bursa, Türkiye.
• Wright, K., Giger, J. N., Norris, K., & Suro, Z. (2013). Impact of a nurse-directed, coordinated school health program to enhance physical activity behaviors and reduce body mass index among minority children: A parallel-group, randomized control trial. International Journal of Nursing Studies, 50, 727-737.
• Yaslı, G., Turhan, E., Tözün, M., Ahi, A., Doğanay, S. ve Ülken, Y. (2014). İzmir ili Karşıyaka ilçesi’nde ilköğretim 3. sınıf öğrencilerinde obezite sıklığı ve etkileyen etmenler. STED, 23(5), 168-173.