Bulanık Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri İle Tedarikçi Seçimi; Bir Traktör Fabrikası Örneği

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 68, 607 - 619, 24.05.2021

Gültekin Cagıl Fatmanur Çelik

https://doi.org/10.21205/deufmd.2021236822

Cited By: 4

Öz

Günümüzde tedarik zinciri kavramı, iş dünyasında kalite, maliyet ve performans gibi unsurlarla stratejik rekabetin artması sonucu firmaların piyasadaki saygınlığını sağlayan unsurlardan biridir. Zincirin ilk adımı olan ‘tedarikçi seçimi’ için alınan kararların doğru olduğunu söyleyebilmek zordur. Çünkü birbirlerinden farklı amaçları gerçekleştiren alternatiflerden en uygun olan tedarikçiyi bulmak gerekir. Bu çalışmada Türkiye’ nin tarım araçları üretimini gerçekleştiren bir firmaya ait tedarikçi seçimi problemi ele alınmıştır. Literatürde Çok Kriterli Karar Verme yöntemleri; hesaplama zamanı, basitlik ve güvenilirlik açısından farklılık göstermektedir. Çalışmada kullanılan yöntemler güvenilirlik açısından iyi, orta ve zayıf düzeyde olacak şekilde seçilmiştir. Tedarikçi seçiminde kriterlere göre alternatifler arasında değerlendirmelerde kesin yargılara varılamayacağı için klasik mantık anlayışı yeterli gelmeyecektir. Bu yüzden bütün yöntemler bulanık olarak kullanılmıştır. İlk çözüm yolu olarak Bulanık AHP, ikinci çözüm yolu olarak bütünleşik Bulanık DEMATEL- Bulanık TOPSIS ve son çözüm yolu olarak bütünleşik Bulanık AHP- Bulanık MOORA olmak üzere 3 farklı şekilde problem ele alınmış ve sonuçlar karşılaştırılmıştır. Çalışmanın amaçlarından birisi de yöntemlerin bütünleşik kullanılmasından elde edilen sonuçların, yaygın olarak kullanılan yöntemlerdeki sonuçlardan farklı olabileceğini göstermektir. Bu nedenle çözüm yolları arasında bir üstünlük saptanması yoluna gidilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Çok Kriterli Karar Verme, Tedarikçi seçimi, Bulanık AHP, Bulanık DEMATEL, Bulanık TOPSIS, Bulanık MOORA

Destekleyen Kurum

****

Proje Numarası

****

Teşekkür

****

Supplier Selection With Fuzzy Multi-Criteria Decision-Making Techniques: An Example Of Tractor Factory

Öz

Nowadays, the concept of supply chain is one of the factors that ensure the reputation of companies in the market as a result of the increase in strategic competition in the business world with elements such as quality, cost and performance. It is difficult to say that the decisions taken for "supplier selection", which is the first step of the chain, are correct. Because it is necessary to find the most suitable supplier among the alternatives that fulfill different purposes. In this study, Turkey's agricultural vehicles are considered a company owned supplier selection problems that made the production. Multiple Criteria Decision Making Methods in the Literature; they differ in computing time, simplicity and reliability. The methods used in the study were chosen to be good, moderate and poor in terms of reliability. Since definitive judgments cannot be reached in evaluating alternatives according to criteria in supplier selection, classical logic will not be sufficient. Therefore, all methods are used in a blurry way. The first solution is Fuzzy AHP, the second solution is the integrated Fuzzy DEMATEL-Fuzzy TOPSIS, and the last solution is the integrated Fuzzy AHP-Fuzzy MOORA, were discussed and the results were compared. One of the aims of the study is to show that the results obtained from the integrated use of methods may differ from the results of commonly used methods. For this reason, no superiority was found among the solutions.

Anahtar Kelimeler

Multiple Criteria Decision Making, Supplier Selection, Fuzzy AHP, Fuzzy DEMATEL, Fuzzy TOPSIS, Fuzzy MOORA

Proje Numarası

****

Kaynakça

• [1] Özçelik, T.Ö., S.A., Eryılmaz 2019. Traktör İmalatında Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Tedarikçi Seçimi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (Özel Sayı), 498-512. DOI: 10.31590/ejosat.590418
• [2] Dickson, G.W. 1966. An analysis of vendor selection system and decisions. Journal of Purchasing, 2(1), 5-17.
• [3] Karakış, E. 2018. Bulanık Ahs ve Bulanık MOORA Yöntemleri İle Okul Öncesi Eğitimi Hizmet Kalitesi Değerlendirmesi Ve Anaokulu Seçimi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19 (2), 184-198.
• [4] Yıldırım, B., Önay, O. 2018. Bulut Teknolojisi Firmalarının Bulanık Ahp – MOORA Yöntemi Kullanılarak Sıralanması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24 (75), 59-81..
• [5] Uygun, Ö., Dalkılıç, F., Erkan, E. 2018. Bulanık AHP ve Bulanık MOORA Yöntemleri Kullanarak Tedarikçi Seçimi. Academic Perspective Procedia, 1 (1), 1189-1199. DOI: 10.33793/acperpro.01.01.189
• [6] Kiraz, A., Gürsoy, N. 2019. Üretme-Satın Alma Karar Problemi için Otomotiv Yedek Parça Sektöründe Entregre Bulanık DEMATEL ve Bulanık TOPSIS Uygulaması. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 6 (2), 309-326. DOI: 10.35193/bseufbd.555695
• [7] Karaatlı, M., Ömürbek, N., Işık, E. ve Yılmaz, E. 2016. Performans Değerlemesinde DEMATEL ve Bulanık TOPSIS Uygulaması. Ege Academic Review, 16 (1), 49-64.
• [8] Organ, A., Kenger, M. 2018. Bütünleşik Bulanık AHP-Bulanık MOORA Yaklaşımının Market Personeli Seçimi Problemine Uygulanması. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (ICEESS’ 18), 271-280. DOI: 10.18506/anemon.452694
• [9] Altunöz, U. 2017. Bankaların Finansal Performanslarının Bulanık MOORA ve Bulanık AHP Yöntemleri İle Analizi: Türk Bankaları Deneyimi, Route Educational and Social Science Journal, 4(4), 116-132. DOI: 10.17121/ressjournal.692
• [10] Uygurtürk, H. 2015. BANKALARIN İNTERNET ŞUBELERİNİN BULANIK MOORA YÖNTEMİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11 (25), 115-128. DOI: 10.17130/ijmeb.2015.11.25.791
• [11] Şengül, Ü. 2019. Tedarikçi Seçim Kriterlerinin Bulanik Vikor İle Belirlenmesi. Management and Political Sciences Review, 1 (1), 93-116.
• [12] Yalçın Seçme, N. ve Özdemi̇r, A. 2010. Bulanık Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile Çok Kriterli Stratejik Tedarikçi Seçimi: Türkiye Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22 (2), 175-191.
• [13] Chakraborty, S. 2011. Applications Of The MOORA Method For Decision Making İn Manufacturing Environment. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 54(9-12), 1155-1166
• [14] Kerkhoff, E. 2018. Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Tedarikçi Seçimi. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 111s, İstanbul.
• [15] Supçiller, A. ve Deligöz, K. 2018. Tedarikçi Seçimi Probleminin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Uzlaşık Çözümü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (), 355-368. DOI: 10.18092/ulikidince.352742.
• [16] Vatansever, K. ve Uluköy, M. 2013. Kurumsal Kaynak Planlaması Sistemlerinin Bulanık AHP ve Bulanık MOORA Yöntemleriyle Seçimi: Üretim Sektöründe Bir Uygulama. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2), 274-293.
• [17] Denizhan, B., Yalçıner, A. ve Berber, Ş. 2017. Analitik Hiyerarşi Proses ve Bulanık Analitik Hiyerarşi Proses Yöntemleri Kullanılarak Yeşil Tedarikçi Seçimi Uygulaması. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6 (1), 3-78. DOI: 10.17100/nevbiltek.288003
• [18] Chang, D.Y. 1996. Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 95 649-655.
• [19] Sezen Akar, G. ve Çakır, E. 2016. Lojistik Sektöründe Bütünleştirilmiş Bulanık AHP - MOORA Yaklaşımı ile Personel Seçimi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14 (2), 185-199.
• [20] Gök Kısa, C. ve Perçi̇n, S. 2017. Bütünleşik Bulanık DEMATEL-Bulanık VIKOR Yaklaşımının Makine Seçimi Problemine Uygulanması. Journal of Yaşar University, 12 (48), 249-256.
• [21] Chang, B., Chang, C.-W., & Wu, C.-H. 2011. Fuzzy DEMATEL method for developing supplier selection criteria. Expert Systems with Applications, 38(3), 1850–1858.
• [22] Karakış, E. 2019. Bulanık AHP ve bulanık TOPSIS ile bütünleşik karar destek modeli önerisi: Özel Okullarda Öğretmen Seçimi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (53), 112-137. DOI: 10.18070/erciyesiibd.414655.
• [23] Chen, C. T. 2000. Extensions of the TOPSIS for group decision-making under fuzzy environment. Fuzzy Sets and Systems, 114, 1–9.
• [24] Tekez, E. ve Bark, N. 2016. Mobilya Sektöründe Bulanık TOPSIS Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi. Sakarya University Journal of Science, 20(1), 55-63.
• [25] Şi̇şman, B. ve Doğan, M. 2016. Türk Bankalarının Finansal Performanslarının Bulanık AHP ve Bulanık MOORA Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23 (2), 353-371. DOI: 10.18657/yecbu.99311
• [26] Şi̇şman, B. 2016. Bulanık MOORA Yöntemi Kullanılarak Yeşil Tedarikçi Geliştirme Programlarının Seçimi ve Değerlendirilmesi. Journalof Yaşar University, 11(44), 302-315.
• [27] Cevizci, D.K. ve Kayacan O. 2019. Konfeksiyon İşletmelerinde En Uygun Fason Seçimi Problemine MACBETH ve TOPSIS Yöntemlerinin Uygulanması. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 21(62), 331 – 344.