Küçük Menderes Nehri Havzasında Alıcı Ortam Bazlı Deşarj Limitlerinin Belirlenebilmesi İçin Nehir Alıcı Ortamında Tespit Edilen Öncelikli Maddeler ve Belirli Kirleticiler Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 69, 973 - 994, 15.09.2021

Selma Ayaz , Mehmet Dilaver

https://doi.org/10.21205/deufmd.2021236924

Öz

Su kaynaklarımızın su kalitesinin, sucul ekosistemin ve toplum sağlığının korunması maksadı ile ülkeler su kalitesi ile ilişkili kanun ve yönetmeliklerinde tehlikeli ve toksik kimyasal maddeler için sınır değerler getirmektedir. Ülkemizde de, Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği (10.08.2016, RG: 29797) içerisinde iç sular ve kıyı geçiş suları için tanımlanan çevre kalite standart değerleri, Yerüstü Su Kütleleri İçin Çevresel Hedeflerin Belirlenmesine İlişkin Tebliğ (21.07.2020, RG:31192) ile 2020 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu çalışmada, Küçük Menderes Nehri ana kolu ve bağlanan yan kollar üzerinde bulunan 32 nehir istasyonu ile ana kol ve yan kola deşarjı bulunan 9 kentsel ve 18 endüstriyel kaynakta toplam 59 adet istasyonda gerçekleştirilen 6 dönem su kalitesi izleme çalışmalarına ait sonuçlar yönetmelikte yer alan EK-5 Tablo 4 ve Tablo 5’e göre değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, tüm izleme istasyonlarında 329 adet öncelikli madde ve belirli kirletici tespit edilmiştir. Bu tespit edilen maddelerden, nehirlerde 31, kentsel noktalarda 16 ve endüstriyel noktalarda 31 parametre YO-ÇKS değerlerini aşmıştır. Bu çalışmada elde edilen bulgular, kapsam açısından havzada yapılmış öncü çalışma niteliğindedir. Değerlendirme sonunda alıcı ortamda çevre kalite standart değerini aşan maddelerin belirlenmesi ve bu değerleri aşan maddeler ile olası noktasal kaynaklar arasında ilişki kurulabilmesi hedeflenmiştir. Böylece elde edilen çıktılar ile Küçük Menderes Nehrindeöncelikli maddeler ve belirli kirleticiler açısından su kalitesinin belirlenmesi sağlanarak teknoloji bazlı deşarj limitlerinden alıcı ortam bazlı deşarj limitleri yaklaşıma geçiş mümkün olabilecektir.

Anahtar Kelimeler

alıcı ortam su kalitesi, öncelikli maddeler, belirli kirleticiler, çevresel kalite standardı, havza ölçekli yaklaşım

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

116Y413

Teşekkür

Bu çalışma 116Y413-116Y414-116Y415 nolu TÜBİTAK projesi ile desteklenmektedir.

Assessment of Priority Substances and Specific Pollutants Detected in the Receiving Water Body in Küçük Menderes River Basin for the determination of discharge limits

Öz

In order to protect the water quality of our water resources, aquatic ecosystem and public health, countries set limit values for hazardous and toxic chemicals in their laws and regulations related to water quality. In our country, the environmental quality standard values defined for inland waters and coastal transitional waters in the Surface Water Quality Regulation (10.08.2016, RG: 29797) entered with Regulation of Setting Environmental Targets for Surface Waterbodies (21.07.2020, RG:31192) by mid of 2020 . In this study, the results of 6-period water quality monitoring studies carried out in a total of 59 stations in 9 urban and 18 industrial discharges with 32 river stations on the main tributary of the Küçük Menderes River and its connecting tributaries. Water quality results were evaluated according to Annex-5, Table 4 and Table 5. According to the findings, 329 priority substances and specific pollutants were detected at all monitoring stations. Among these detected substances, 31 parameters in rivers, 16 in urban points and 31 parameters in industrial points exceeded the AA-EQS values. Obtained findings in this study are pioneering studies conducted in the basin. At the end of the evaluation, it is aimed to determine the substances exceeding the environmental quality standard value in the receiving water body and to establish a relationship between the substances exceeding these values and possible point sources. Thus, it will be possible to switch from technology based discharge limits to receiving water body discharge limits approach by determining the water quality in terms of priority substances and specific pollutants in Küçük Menderes River with the obtained findings.

Anahtar Kelimeler

water quality of receiving water body, priority pollutants, specific pollutants, environmental quality standards, basin scale approach

Proje Numarası

116Y413

Kaynakça

• [1] M.T. Sikder, Y. Kihara, M. Yasuda, Yustiawati, Y. Mihara, S. Tanaka, D. Odgerel, B. Mijiddorj, S.M. Syawal, T. Hosokawa, T. Saito, M. Kurasaki. 2013. River Water Pollution in Developed and Developing Countries: Judge and Assessment of Physicochemical Characteristics and Selected Dissolved Metal Concentration, Clean - Soil, Air, Water. 41 60–68. doi:10.1002/clen.201100320.
• [2] H. Haider, P. Singh, W. Ali, S. Tesfamariam, R. Sadiq, 2015. Sustainability Evaluation of Surface Water Quality Management Options in Developing Countries: Multicriteria Analysis Using Fuzzy UTASTAR Method, Water Resour. Manag. 29, 2987–3013. doi:10.1007/s11269-015-0982-2.
• [3] R. Tricker, S. Tricker, 1999. Pollutants and contaminants, in: Environ. Requir. Electromechanical Electron. Equip.,: pp. 158–194. doi:10.1016/b978-075063902-6.50010-3.
• [4] R.P. Schwarzenbach, B.I. Escher, K. Fenner, T.B. Hofstetter, C.A. Johnson, U. Von Gunten, B. Wehrli, 2006. The challenge of micropollutants in aquatic systems, Science (80-. ). 313, 1072–1077. doi:10.1126/science.1127291.
• [5] European Comission, Guidance Document No. 27 Technical Guidance For Deriving Environmental Quality Standards, 2008. doi:10.2779/43816.
• [6] Directive 2000/60/EC - WATER FRAMEWORK DIRECTIVE, 2000. Directive 2000/60/EC of the European Parliament and of the Council of 23 October 2000 establishing a framework for Community action in the field of water policy, Off. J. Eur. Parliam. L327, 1–82.
• [7] EU, 2013. Directive 2013/39/EU of the European Parliament and of the Council of 12 August 2013 amending Directives 2000/60/ECand 2008/105/EC as regards priority substances in the field of water policy, Off. J. Eur. Union. 226 , 1–17.
• [8] E. Atasoy Aytış, M. Dilaver, B.H. Gürsoy Haksevenler, 2019. Zirai Mücadele İlaçlarının Yerüstü Sularında Tespit Edilmesi, Azaltımı ve Yönetimi, Gediz Havzası Örneği, Deu Muhendis. Fak. Fen ve Muhendis. 21, 83–96. doi:10.21205/deufmd.2019216109.
• [9] A. Koç Orhon, 2015. Yerüstü Sularında Bulunan Tehlikeli Maddelere ilişkin Çevresel Kalite Standartlarının Geliştirilmesine Yönelik Metodoloji, TC Orman ve Su İşleri Bakanlığı,Uzmanlık Tezi, Ankara.
• [10] European Parliament, 2008. Directive 2008/105/EC.
• [11] B.H. Gursoy-Haksevenler, E. Atasoy-Aytis, M. Dilaver, S. Yalcinkaya, N. Findik-Cinar, E. Kucuk, T. Pilevneli, A. Koc-Orhon, E. Siltu, S.M. Gücver, Y. Karaaslan, U. Yetis, 2020. A strategy for the implementation of water-quality-based discharge limits for the regulation of hazardous substances, Environ. Sci. Pollut. Res. doi:10.1007/s11356-020-10220-5.
• [12] OSİB, 2017, Günlük Maksimum Toplam Yük Yaklaşımının Gediz Havzasında Uygulanması Projesi Final Raporu.
• [13] Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2016. ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Küçük Menderes Havzası Kirlilik Önleme Eylem Planı.
• [14] Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,2018. Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Atıksu Arıtımı Eylem Planı (2017-2023)
• [15] Yer Üstü Suları, Yer Altı Suları ve Sedimentten Numune Alma Ve Biyolojik Örnekleme Tebliği, 2015. Resmi Gazete:29274, Orman ve Su İşleri Bakanlığı.
• [16] Tarım ve Orman Bakanlığı, 2019.Küçük Menderes Havzası Nehir Havza Yönetim Planının Hazırlanması – Nehir Havza Yönetim Planı Nihai Raporu. [17] Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği (YSKY), 10.08.2016, RG No: 29797, Orman ve Su İşleri Bakanlığı.
• [18] OSİB,2014. Ülkemiz Kıyı ve Geçiş Sularında Tehlikeli Maddelerin Tespiti ve Ekolojik Kıyı Dinamiği Projesi (KIYITEMA) Final Raporu, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Projesi, (Hazırlayan: TÜBİTAK, MAM) Aralık 2014.
• [19] OSİB,2014.Tehlikeli Madde Kirliliğinin Kontrolü İlişkin Proje (TMKK) Final Raporu, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Projesi, (Hazırlayan: İO Çevre Çözümleri).
• [20] OSİB,2014. Bitki Koruma Ürünlerinin Kullanımı Neticesinde Meydana Gelen Su Kirliliğinin Tespiti ve Madde veya Madde Grubu Bazında Çevresel Kalite Standartlarının Belirlenmesine İlişkin Proje (BİKOP) Final Raporu, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Projesi, (Hazırlayan: TÜBİTAK, MAM) Ekim 2014.
• [21] https://ippc.csb.gov.tr/entegre-cevre-izni-konusunda-turk-yasal-mevzuati-i-3219, erişim tarihi 25.12.2020.
• [22] Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği, 23.7.2016, RG No:29779, Tarım ve Orman Bakanlığı
• [23] TÜBİTAK MAM, 2010. Küçük Menderes Havzası Havza Koruma Eylem Planının Hazırlanması Projesi
• [24] OSİB, 2016. Türkiye’de Havza Bazında Hassas Alanların ve Su Kalitesi Hedeflerinin Belirlenmesi, Projesi Final Raporu, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Projesi, (Hazırlayan: TÜBİTAK, MAM).
• [25] Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2014. ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Küçük Menderes Havzası Su Kalitesi İzleme Raporu.
• [26] İzmir Büyükşehir Belediyesi, Su ve Kanalizasyon İdaresi (İZSU), https://www.izsu.gov.tr/tr/Faaliyet/3 (Erişim Tarihi: 24.12.2020).
• [27] Hassas Su Kütleleri ile Bu Kütleleri Etkileyen Alanların Belirlenmesi ve Su Kalitesinin İyileştirilmesi Hakkında Yönetmelik,2016, Resmi Gazete:29927, Orman ve Su İşleri Bakanlığı.
• [28] CLC, 2018. The European CORINE Land Cover (CLC)
• [29] Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK),https://biruni.tuik.gov.tr/medas/(Erişim Tarihi: 31.12.2020).
• [30] Tarım ve Orman Bakanlığı, 2020, Hayvancılık Bilgi Sistemi.
• [31] Tarım ve Orman Bakanlığı, 2019. Küçük Menderes Havzası Nehir Havza Yönetim Planının Hazırlanması – Nehir Havza Yönetim Planı Nihai Raporu