THE RELATIONSHIP BETWEEN LMX AND WORK ALIENATION IN 5 STARS HOTELS: A STUDY IN MARMARIS AND ISTANBUL DESTINASTIONS

Yıl 2016, Cilt: 18 Sayı: 3, 463 - 493, 30.09.2016

Haluk Tanrıverdi , Onur Cüneyt Kahraman

https://doi.org/10.16953/deusbed.40406

Cited By: 7

Öz

The purpose of this research is to determine the relationship between leader-member exchange and work alienation for to contribute productivity for hotel employees. For this purpose, a self-administered questionnaire was developed and applied on 289 five star hotel employees in Marmaris and İstanbul. Convenience sampling method was used for to get data. According to the results of this study, Leader-member exchange and work alienation was differed according to demographic variables. A negative and weak correlation was found between leader-member exchange, affect, contribution, professional respect and work alienation. The findings suggested that when leader-member exchange, affect, contribution, professional respect increase work alienation decreases.

Anahtar Kelimeler

Leader-Member Exchange, Work Alienation, Hotel Establishments

5 YILDIZLI OTEL İŞLETMELERİNDE LİDER-ÜYE ETKİLEŞİMİ VE İŞE YABANCILAŞMA İLİŞKİSİ: MARMARİS VE İSTANBUL DESTİNASYONLARINDA BİR ARAŞTIRMA

Öz

Bu araştırmanın amacı; 5 yıldızlı otel işletmelerinde çalışan işgörenlerin lider-üye etkileşimi ve işe yabancılaşması ilişkisini inceleyerek otel işletmelerinde çalışan işgörenlerin verimliliğinin artmasına katkıda bulunmaktır. Bu amaç doğrultusunda hazırlanan anket formu, Marmaris ve İstanbul’daki 5 yıldızlı otel işletmelerinde bulunan 289 işgören üzerinde uygulanmıştır. Verilerin elde edilmesinde kolayda örneklem metoduna başvurulmuştur. Araştırma sonucunda lider-üye etkileşimi ve işe yabancılaşmanın bazı demografik değişkenlere göre farklılık gösterdiği ve işe yabancılaşma ile genel lider-üye etkileşimi ve etki, katkı ve profesyonel saygı alt boyutları arasında negatif yönlü zayıf ilişkiler olduğu görülmektedir. Bu sonuca göre genel lider-üye etkileşimi, etki, katkı ve profesyonel saygı düzeyi arttıkça işe yabancılaşma düzeyi düşmektedir.

Anahtar Kelimeler

Lider-Üye Etkileşimi, İşe Yabancılaşma, Otel İşletmeleri

Kaynakça

• Agarwal, S. (1993). Influence of formalization on role stress, organizational commitment, and work alienation of salespersons: a cross-national comparative study. Journal of International Business Studies, 24 (4): 715-739.
• Akçadağ, S. ve Özdemir, E. (2005). İnsan kaynakları kapsamında 4 ve 5 yıldızlı otel işletmelerinde iş tatmini: istanbul'da yapılan ampirik bir çalışma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (2): 167-193.
• Andersen, J. A. (2006). Leadership, personality and effectiveness. The Journal of Socio-Economics, 35 (6): 1078-1091.
• Avcı, A. ve Topaloğlu, C. (2009) Hiyerarşik kademelere göre liderlik davranışlarını algılama farklılıkları: otel çalışanları üzerinde bir araştırma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11 (16): 1-19.
• Avcı, N. ve Küçükusta, D. (2009). Konaklama işletmelerinde örgütsel öğrenme, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma eğilimi arasındaki ilişki. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 20 (1): 33-44.
• Aytürk, N. (2007). Yönetim Sanatı. 5. Baskı. Ankara: Nobel Yayınları.
• Babür, S. (2009). Turizm sektöründe örgütsel yabancılaşma: Antalya beş yıldızlı konaklama işletmelerine yönelik bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Baş, T., Keskin, N. ve Mert, İ. (2010). Lider-Üye Etkileşimi (LÜE) modeli ve ölçme aracının Türkçe'de geçerlilik ve güvenilirlik analizi. Ege Akademik Bakış, 10 (3): 1013-1039.
• Bauer, T. N. ve Green, S. G. (1996). Development of leader-member exchange: a longitudinal test. Academy of Management Journal, 39 (6): 1538-1567.
• Bell, D. (1959). The "rediscovery" of alienation: some notes along the Quest for the historical Marx. The Journal of Philosophy, 56 (24): 933-952.
• Blauner, R. (1964). Alienation and freedom. Chicago: University of Chicago Press.
• Bolat, O. İ. (2011a). Öz yeterlilik ve lider üye etkileşimi ilişkisi: göze girme davranışları ve güç mesafesinin etkisi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Bolat, O. İ. (2011b). Lider üye etkileşimi ve tükenmişlik ilişkisi. "İş, Güç" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13 (2): 63-80.
• Bolat, O. İ. (2011c). Öz yeterlilik ve tükenmişlik ilişkisi: Lider-üye etkileşminin aracılık etkisi. Ege Akademik Bakış, 11 (2): 255-266.
• Boudon, R. (1989). A critical dictionary of sociology. London: Routledge.
• Bryman, A. (2013). Leadership and organizations, (Routledge Library Editions: Organizations). London, Boston and Henley: Routledge.
• Büyükyılmaz, O. (2007). İşletmelerde yabancılaşmanın sosyo-psikolojik etkileri ve Türkiye Taşkömürü Kurumunda bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Çakır, İ. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Çalışkan, S. C. (2009). Turizm işletmelerinde liderlik tarzları ve lider-üye etkileşimi kalitesi (LÜE) üzerine bir çalışma. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2): 219-241.
• Çilesiz, E. (2014). İşgören yabacılaşması ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Ankara'daki beş yıldızlı oteler üzerine bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Dansereau, F., Cashman, J. ve Graen, G. (1973). Instrumentality theory and equity theory as complementary aproaches in predicting the relationship of leadership and turnover among manager. Organizational Behavior and Human Performance, 10 (2): 184-200.
• Develioğlu, K. ve Tekin, Ö. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve yabancılaşma arasındaki ilişki: beş yıldızlı otel çalışanları üzerine bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 18 (2): 15-30.
• Develioğlu, K. ve Tekin, Ö. A. (2012). Otel çalışanlarının yabancılaşma düzeyinin demografik özellikler kapsamında incelenmesi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4 (3): 121-128.
• Dienesch, R. M. ve Liden, R. C. (1986). Leader-member exchange model of leadership: a critique and further development. The Academy of Management Review, 11 (3): 618-634.
• Pizam, A. (2008). Employee alienation in the quick service restaurant industry. Journal of Hospitality & Tourism Research, 32 (1): 22-39.
• Durmuş, B., Yurtkoru, E. ve Çinko, M. (2013). Sosyal bilimlerde Spss'le veri analizi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Duru, E. (1995). Üniversite öğrencilerinde yabancılaşma ve yalnızlık düzeyi ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Ekmekçi, F. (1999). İstanbul kent merkezinde kamu ve özel hastane yöneticilerinin yabancılaşma durumlarının ölçülmesine yönelik bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Elma, C. (2003). İlköğretim okulu öğremenlerinin işe yabancılaşması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erkılıç, E. (2012). Örgütsel stresin örgütsel yabancılaşma üzerine etkisi: beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Ertoy, M. (2007). Yabancılaşma kader mi, tercih mi? Ankara: Lotus Yayınevi.
• Eryılmaz, A. ve Burgaz, B. (2011). Özel ve resmi lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36 (161): 271-286.
• Garg, S. ve Dhar, R. (2014). Effects of stress, LMX and perceived organizational support on service quality: mediating effects of organizational commitment. Journal of Hospitality and Tourism Management, 21: 64-75.
• Gerstner, C. R. ve Day, D. V. (1997). Meta-analytic review of leader-member exchange theory: correlates and construct issues. Journal of Applied Psychology, 82 (6): 827-844.
• Graen, G. B. ve Uhl-Bien, M. (1995). Relationship-based approach to leadership: development of leader-member exchange (LMX) theory of leadership over 25 years: Applying a multi-level multi-domain perspectice. Leadership Quarterly, 6 (2): 219-247.
• Graen, G., Novak, M. ve Sommerkamp, P. (1982). The effects of leader-member exchange and job design on productivity and satisfaction: testing a dual attachment model. Organizational Behavior and Human Performance, 30 (1): 109-131.
• Hirschfield, R. R., Field, H. S. ve Bedeian, A. G. (2000). Work alienation as an individual-difference construct for predicting workplace adjustment: a test in two samples. Journal of Applied Social Psychology, 30 (9): 1880-1902.
• Hollander, E. P. (1978). Leadership dynamics: A practical guide to effective relationships. New York: Free Press.
• Hoşgörür, V. (1997). Eğitim işgörenlerinin örgütsel tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• İbicioğlu, H., Özmen, H. ve Taş, S. (2009). Liderlik davranışı ve toplumsal norm ilişkisi: ampirik bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2): 1-23.
• İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2015). İstanbul turizm istatistikleri - 2015. http://www.istanbulkulturturizm.gov.tr/TR,128757/istanbul-turizm-istatistikleri---2015.html, (01.03.2015).
• Javaheri, H., Safarnia, H. ve Mollahosseini, A. (2013). The impact of cultural ıntelligence (CQ) on leader-member exchange (LMX). Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 4 (9): 538-546.
• Joseph, D. L., Newman, D. A. ve Sin, H.-P. (2011). Leader-member exchange (LMX) measurement: evidence for consensus, construct breadth, and discriminant validity. Research Methodology in Strategy and Management, 6: 89-135.
• Kaşlı, M. ve Aytemiz Seymen, O. (2010). Kişilik özellikleri, lider-üye etkileşimi ve tükenmişlik ilişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (27): 109-122.
• Kim, B., Lee, G. ve Carlson, K. D. (2010). An examination of the nature of the relationship between Leader-Member-Exchange (LMX) and turnover intent at different organizational levels. International Journal of Hospitality Management, 29 (4): 591-597.
• Kim, S., O’Neill, J. ve Cho, H.-M. (2010). When does an employee not help coworkers? The effect of leader–member exchange on employee envy and organizational citizenship behavior. International Journal of Hospitality Management, 29 (3): 530-537.
• Li, X., Sanders, K. ve Frenkel, S. (2012). How leader–member exchange, work engagement and HRM consistency explain Chinese luxury hotel employees’ job performance. International Journal of Hospitality Management, 31 (4): 1059-1066.
• Liden, R. C. ve Graen, G. (1980). Generalizatibility of the verical dyad linkage model of leadership. Academy of Management, 23 (3): 451-465.
• Liden, R. C. ve Maslyn, J. M. (1998). Multidimensionality of leader-member exchange: an emprical assesment through scale development. Journal of Management, 24 (1): 43-72.
• Maddi, S. R., Kobasa, S. ve Hoover, M. (1979). An alienation test. J. Humanistic Psychology, 19 (4): 73-76.
• Marx, K. (1970). Economic and philosophic manuscripts of 1844. (Çeviren: M. Milligan,) London: Lawrance and Wishard.
• Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2015). Muğla'da mevcut tesislerin sayısı. http://www.muglakulturturizm.gov.tr/TR,138728/muglada-mevcut-tesislerin -sayilari.html, (01.03.2015).
• Mullins, L. (1998). Managing people in the hospitality industry. 3rd Edition. Edinburgh: Addison Wesley Longman Limited.
• Northouse, P. G. (2013). Leadership: theory and practice. Sage Publications.
• Ofluoğlu, G. ve Büyükyılmaz, O. (2008). Yabancılaşmanın teorik gelişimi ve tarihsel süreç içinde farklı alanlarda görünümleri. Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 10 (1): 113-144.
• Özcan, K. ve Balyer, A. (2012). Öğretim elemanları etik davranışları ölçeğinin türkçeye uyarlanması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (10): 345-376.
• Özel, Ç. H. (2012). Otelcilik endüstrisi. M. Akoğlan Kozak (Ed.) Otel İşletmeciliği: İçinde 1-28. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Pars, E. (1982). İş bölümü yabancılaşma ve sosyal politika. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi, Yayın No: 502.
• Scherer, R. F., Wiebe, F. A., Luther, D. C. ve Adams, J. S. (1988). Dimensionality of coping: factor stability using the ways of coping questionnaire. Psychological Reports, 62 (3): 763-770.
• Schriesheim, C. A., Castro, S. L. ve Coglier, C. C. (1999). Leader-member exchange (LMX) research: a comprehensive review of theory, measurement, and data-analytic practices. Leadership Quarterly, 10 (1): 63-113.
• Seeman, M. (1959). On the meaning of alienation. American Sociological Review, 24 (6): 783-791.
• Seeman, M. (1983). Alienation motifs in contemporary theorizing: the hidden continuity of the classic themes. Social Psychology Quarterly, 46 (3): 171-184.
• Stogdill, R. M. (1950). Leadership, membership and organization. Psychological Bulletin, 47 (1): 1-14.
• Şahin, F. (2011). Lider-üye etkileşimi ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki üzerinde cinsiyetin etkisi. Ege Akademik Bakış, 11 (2): 277-288.
• Şenturan, Ş. (2007). Mesleki yabancılaşma: kamu bankalarında yeniden yapılandırma sonucu çeşitli kurumlara aktarılan çalışmaların durumu. Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 9 (1): 91-104.
• Şimşek, M. Ş., Çelik, A., Akgemci, T. ve Fettahlıoğlu, T. (2006). Örgütlerde yabancılaşmanın yönetimi araştırması. 14. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, s. 569-587. Erzurum: Atatürk Üniversitesi İİBF.
• Şirin, E. (2012). Kişilik, lider-üye etkileşimi ve çalışan sonuçları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Tezcan, M. (1985). Gençlik ve yabancılaşma. Uluslararası Terörizm ve Gençlik Sempozyumu: İçinde: 121-127, 24-26 Nisan 1985, Sivas: Türkiye.
• Tolan, B. (1981). Çağdaş toplumun bunalımı, anomi ve yabancılaşma. Ankara: Toplum Bilimleri Araştırma Merkezi Yayınları.
• Tummers, L. ve den Dulk, L. (2011). Meaningful work for a meaningful life? Work alienation and its effects in the work and the family context. NIG Conference.
• Tuna, M. ve Yeşiltaş, M. (2014). Etik iklim, işe yabancılaşma ve örgütsel özdeşleşmenin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: Otel işletmelerinde bir araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25 (1): 105-117.
• Tuncer, P. (2011). Örgütsel değişim ve liderlik. Sayıştay Dergisi, (80): 57-83.
• Tutar, H. (2010). İşgören yabancılaşması ve örgütsel sağlık ilişkisi: bankacılık sektöründe bir uygulama. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 65 (1): 175-204.
• Türkmen, F. ve Artuğer, S. (2011). Otel işletmeleri işgörenlerinin tükenmişlik düzeyleri üzerine bir araştırma (İstanbul ve Ankara İllerinin Karşılaştırılması). Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (22): 229-254.
• Tüzün, A. (2014). Algılanan örgütsel destek ve lider-üye etkileşiminin işe yabancılaşma üzerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Usul, H. (2007). Davranışsal muhasebe. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Usul, H., Korkmaz, S. Ş. ve Ömürbek, V. (2014). Muhasebe meslek mensuplarında yabancılaşma düzeyi ve bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31): 147-165.
• Varma, A., Srinivas, E. S. ve Stroh, L. K. (2005). A comparative study of the impact of leader-member exchange in US and Indian samples. Cross Cultural Management: An International Journal, 12 (1): 84-95.
• Wood, A. (1981). Karl Marx. Londra: Routledge and Kegan Paul.
• Yukl, G. (2010). Leadership in oganizations. 7. Baskı. Global Edition: Pearson Prentice Hall.
• Yumuk, Y. (2011). Otel işletmelerinde işe yabancılaşmanın iş tatmini üzerine etkisi: Nevşehir ilinde bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.