MÜHENDİSLİK ÖĞRENCİLERİNİN KARİYER TERCİHLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 1, 83 - 103, 07.07.2017

Mustafa Halid Karaarslan Lale Özbakır

https://doi.org/10.16953/deusbed.26722

Cited By: 3

Öz

Eğitimli gençlerin mesleki kariyerlerini ne şekilde devam ettirecekleri ülkelerin geleceklerini şekillendirmede önemli bir veridir. Gençlerin kendi işlerini kurmaları, maaşlı işleri seçmelerine göre ülkenin gelişimini hızlandırmaya ve istihdamı artırmaya daha çok katkı sağlar. Bu çalışma ile mühendislik fakültesinde okuyan öğrencilerin kariyer tercihlerini etkileyen kriterler ve ağırlıkları tespit edilmiştir. Üç farklı nitel çalışma ile öğrencilerin kariyer tercihleri ile ilgili 130 farklı ifadeye ulaşılmıştır. Bu ifadeler 6 kritere ve 20 alt kritere dönüştürülmüştür. Analitik Hiyerarşi Süreci (Analytic hierarchy process, AHP) kullanılarak öğrencilerin her bir kritere ve kariyer seçeneğine verdikleri ağırlıklar hesaplanmış ve duyarlılık analizleri yapılmıştır. Öğrencilerin kariyer seçiminde en çok dikkate aldıkları kriterler iş güvencesi ve istikrar, çalışma koşulları ve kariyer imkânları olmuştur. Kariyer seçeneklerinden kendi işini kurmak en yüksek ağırlığa sahipken onu kamu kurumlarında çalışmak ve özel sektörde çalışmak takip etmiştir. Ayrıca, cinsiyet, bölüm, anne veya babanın girişimci olup olmaması, kişinin girişimcilik yetenek ve becerilerine güvenip güvenmemesi ve kişinin girişimci olma ihtimalini yüksek görüp görmemesine göre kariyer seçiminin nasıl ağırlıklandırıldığına bakılmıştır. Kariyer tercihlerine yönelik çıkarımlarda bulunulmuş ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar kelimeler: Kariyer Seçimi, Girişimcilik Niyeti, Analitik Hiyerarşi Süreci.

DETERMINATION OF ENGINEERING FACULTY STUDENTS’ CAREER PREFERENCES

Öz

How to keep professional career of trained young people, is important data in shaping the future of their country. Establishing their own business instead of preferring a salaried job, contribute more to increase employment and development of countries. In this study, the criterion affecting career preferences and their weights are identified. 130 different expressions related to students’ career preferences are determined by employing three different qualitative studies. These statements are converted into 6 main criteria and 20 sub-criteria. The weights given by students for each criteria and career preference are determined by utilizing Analytic Hierarchy Process and a sensitivity analysis is carried out. The criteria mostly taken into account by students are job assurance, stability, working conditions and career opportunities. In terms of career options, establishing own business has the highest weight and the weights of working in public institutions and in the private sector follow it. In addition, in terms of the factors related to gender, department, whether or not having entrepreneurial parent, having been trust their own entrepreneurial talents and skills, their thoughts of how high the probability of being entrepreneur, weighting of career preferences are evaluated.  Inferences for career preferences and related recommendations are presented.

Keywords: Career Preference, Entrepreneurial Intention, Analytical Hierarchy Process.

Kaynakça

• Akbayır, K. (2002). Öğretmenlik mesleğine yönelmede ailenin ve branş seçiminde cinsiyetin rolü. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Dergisi, 2, 1183-1188.
• Arslan, K. (2002). Üniversiteli gençlerde mesleki tercihler ve girişimcilik eğilimleri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 3(2): 1-11.
• Atalay, M. (2009). Çok ölçütlü karar verme teknikleri kullanılarak hava kuvvetleri komutanlığı personel seçim sisteminin en iyilenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Avşar, M. (2007). Yüksek öğretimde öğrencilerin girişimcilik eğilimlerinin araştırılması, Çukurova Üniversitesinde bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Aytaç, Ö. (2006). Girişimcilik: sosyo-kültürel bir perspektif. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 139-160.
• Aytaç, S., & Bayram, N. (2001). Üniversite gençliğinin iş ve eş seçimindeki etkin kriterlerin analitik hiyerarşi süreci (AHP) ile analizi. İş-Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 3(1), http://www.isgucdergi.org/?p=article&id=97&cilt=3&sayi=1&yil=2001 (Erişim tarihi: 19.07.2015)
• Bae, T. J., Qian, S., Miao, C., & Fiet, J. O. (2014). The relationship between entrepreneurship education and entrepreneurial intentions: a meta‐analytic review. Entrepreneurship Theory and Practice, 38(2): 217-254.
• Başol, O., Dursun, S., & Aytaç, S. (2011). Kişiliğin girişimcilik niyeti üzerine etkisi: üniversiteli gençler üzerine bir uygulama. “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(4): 9-22
• Bilge, H., & Bal, V. (2012). Girişimcilik eğilimi: Celal Bayar Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Journal of Süleyman Demirel University Institute of Social Sciences Year, 2(16): 131-148.
• Carr, J. C., & Sequeira, J. M. (2007). Prior family business exposure as intergenerational influence and entrepreneurial intent: A theory of planned behavior approach. Journal of Business Research, 60(10): 1090-1098.
• Chang, P. Y., Hung, C. Y., Wang, K. L., Huang, Y. H., & Chang, K. J. (2006). Factors influencing medical students' choice of specialty. Journal of the Formosan Medical Association, 105(6): 489-496.
• Çarıkçı, İ. H., & Koyuncu, O. (2010). Bireyci-toplumcu kültür ve girişimcilik eğilimi arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (3): 1-18.
• Çelik, A., İnce, M., & Bozyiğit, S. (2014). Üniversite öğrencilerinin girişimcilik niyetlerini etkileyen ailesel faktörleri belirlemeye yönelik bir çalışma. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3): 113-124.
• Çiçek, R., & Durna, U. (2012). Meslek idealleri ve girişimcilik niyetleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9(17): 17-31.
• Dikmen, Ç. (1990). Girişimcilik eğitiminin girişimcilik arzına etkisi. İşletme Fakültesi Dergisi, Nisan-Kasım 12(1-2): 77-83.
• Duygulu, E. (2008). Algılanan kurumsal görünüm, proaktif kişilik özelliği ve iş kurma (girişimcilik) tutumu: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü öğrencileri üzerine bir inceleme. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2): 95-120.
• Falck, O., Heblich, S., & Luedemann, E. (2012). Identity and entrepreneurship: do school peers shape entrepreneurial intentions?. Small Business Economics,39(1): 39-59.
• İrmiş, A., & Barutçu, E. (2012). Öğrencilerin kendilerini girişimci bir kişiliğe sahip görmelerini ve iş kurma niyetlerini etkileyen faktörler: bir alan araştırması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(2): 1-25.
• İşcan, Ö. F., & Kaygın, E. (2011). Üniversite öğrencilerinin girişimcilik eğilimlerini belirlemeye yönelik bir araştırma/an investigation to determine the entrepreneurship tendency of university students. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2): 443-462.
• Kacperczyk, A. J. (2013). Social influence and entrepreneurship: The effect of university peers on entrepreneurial entry. Organization Science, 24(3): 664-683.
• Kalkan, A. (2011). Kişisel tutum, öznel norm ve algılanan davranış kontrolünün girişimcilik niyeti üzerindeki etkisi:
• üniversite öğrencileri üzerine bir uygulama. Journal of Süleyman Demirel University Institute of Social Sciences Year, 2(14): 189-206.
• Kaptanoğlu, D., & Özok, A. F. (2006). Akademik performans değerlendirmesi için bir bulanık model. İTÜDERGİSİ/d, 5(1).
• Karabey, C. N. (2013). Girişimsel düşünceyi anlamak: düşünme tarzı ve risk tercihinin girişimsel özyetkinlik ve girişimcilik niyeti ile ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3): 143-159.
• Keleş, H. N., Özkan, T. K., Doğaner, M., & Altunoğlu, A. E. (2012). Önlisans öğrencilerinin girişimcilik düzeylerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 5(9): 107-118.
• Kılıç, H.S. & Çevikcan, E. (2011). Job selection based on fuzzy AHP: an investigation including the students of Istanbul Technical University management faculty. International Journal of Business and Management Studies, 3(1): 173‐182.
• Koca, A. İ. (2009). Üniversite öğrencilerinin değerleri ve bireysel özellikleri ile kariyer tercihleri arasındaki ilişki: Çukurova Üniversitesi’nde bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Köksal, Y., & Penez, A. G. S. (2015). Yüksek girişimcilik eğilimli üniversiteli gençlerin demografik özellikleri ve sektör tercihleri üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1): 155-167.
• Marangoz, M., Kaya, F., & Bakan, H. (2014). Eğitim alanı girişimcilik niyetini nasıl etkilemektedir? Üniversite öğrencilerine yönelik bir inceleme. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(1): 75-96.
• Naktiyok, A., & Timuroğlu, M. K. (2009). Öğrencilerin motivasyonel değerlerinin girişimcilik niyetleri üzerine etkisi ve bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3): 85-103.
• Ömürbek, V., & Usul, H. (2008). Muhasebe mesleğinin seçilmesinde etkin olan etkenlerin faktör analiziyle incelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 37, 164-173.
• Önder, E., Önder, G., Kuvat, Ö., & Taş, N. (2014). Identifying the ımportance level of factors ınfluencing the selection of nursing as a career choice using ahp: survey to compare the precedence of private vocational high school nursing students and their parents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 122, 398-404.
• Özdemir, A. (2014). Kültür, benlik saygısı ve girişimcilik eğilimi: Amerikan ve Türk üniversite öğrencilerinde karşılaştırmalı bir çalışma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 43(2): 351-367.
• Pablo-Lerchundi, I., Morales-Alonso, G., & González-Tirados, R. M. (2015). Influences of parental occupation on occupational choices and professional values. Journal of Business Research, 68(7): 1645-1649.
• Pazarcık, Y. (2010). Eğitimin bireysel değerler ve yöneticilerin iş görme anlayışına etkisi: Türkiye’de yabancı dilde eğitim veren orta eğitim kurumları mezunları üzerine bir araştırma, Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pekkaya, M., & Çolak, N. (2013). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörlerin önem derecelerinin AHP ile belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(2): 797-818.
• Sezer, C. (2013).Girişimcilik kariyerine yönelim nedenleri ve girişimcilik dersinin etkisi üzerine bir içerik analizi: KTMÜ örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 2(4): 63-86.
• Strasser, S. E., Ozgur, C., & Schroeder, D. L. (2002). Selecting a business college major: An analysis of criteria and choice using the analytical hierarchy process. American Journal of Business, 17(2): 47-56.
• Şeşen, H., Soran, S., & Caymaz, E. (2014). Toplumsal kültürün üniversite öğrencilerininin girişimcilik niyetine etkisi: sosyal ağ kullanımının aracılık rolü. Journal Of Socıal Scıences DPUJSS 41 93-106.
• Tekindal, B., & Erümit, A.K. (2007). Analitik hiyerarşi süreci (AHS) ve bulanık AHS yöntemlerinin yüksek lisans öğrencisi seçimi problemi üzerinde karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi Endüstriyel sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi. 21, 14-37.
• Uyguç, N. (2003). Cinsiyet, bireysel değerler ve meslek seçimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 18(1): 93-103
• Yılmaz, B. S., & Günel, Ö. D. (2011). Üniversite eğitimi ve girişimcilik: bireyleri girişimciliğe yönlendiren etkenler üzerine bir araştırma. Akademik Bakış Dergisi. 26, 1-22
• YÖK (2015) https://istatistik.yok.gov.tr/ (Erişim tarihi: 19.08.2015)