BUDDHİST METİN CĀTAKALARIN İNTİZAR HÜSEYİN’İN ÖYKÜCÜLÜĞÜNE YANSIMALARI: KAPLUMBAĞA ÖYKÜSÜ

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 4, 1447 - 1464, 31.12.2020

Esra Kökdemir Davut Şahbaz

https://doi.org/10.16953/deusosbil.779908

Öz

Buddhizm, Hint-Alt kıtasında MÖ 6. yüzyılda ortaya çıktığı ilk dönemde öğretisi tamamen Hindistan’a özgü saf bir Hint öğretisidir. Hinduizm’in baskın yapısına rağmen Hindistan’da kabul gördükten ve felsefi ve dini anlamda yaşam biçimi olmaya başladıktan sonra Buddhizm, öncelikle Asya’da ardından Batılı coğrafyalarda yayılmış, buradaki kültürleri derinden etkilemiş ve bu kültürlerden etkilenmiştir. Gautama Buddha’nın doğum hikâyeleri olarak bilinen ve özünde benlik arayışındaki insanın ve toplumun ahlaki ve etik açıdan gelişmesi ve zamanın döngüselliğine dayalı yaşam kuramının özümsenebilmesi için temel öğretileri içeren Cātakalar, Buddhizmin bu farklı dinler ve kültürler üzerindeki etkililiğinin işleyişine hizmet eden en önemli anlatılardandır. Hindistan’da doğan ve bu ülkenin 1947 yılında bölünüp Pakistan’ın kurulmasıyla, Hindistanlı Müslümanların birçoğu gibi Pakistan’a göç eden İntizar Hüseyin, ilk dönem eserlerinde bu acılı bölünmenin yansımalarına yer verse de, ilerleyen dönemlerde destanlara ilgi duymuştur. Yazar bu dönemin ertesinde, Hindistan kültürüne ait yerel anlatıları inceleyerek kendisine has sürrealist ve sembolist temalar içeren, destansı bir öykü anlayışı geliştirmiştir. İntizar Hüseyin’in Hint kültüründe etkilendiği en önemli masalsı anlatılardan biri de Buddhist Cātaka anlatıları olmuştur. Yazar, Cātaka anlatılarında geçen olay ve karakterleri bir takım tematik ve teknik değişikliklerle kendi öykülerine taşımış, böylelikle gerek Urdu edebiyatında gerekse Hint edebiyatında oldukça özel ve yeni bir tarzın gelişimine katkıda bulunmuştur. Bu çalışmada, Cātaka anlatılarının yansımaları karşılaştırmalı metinler aracılığıyla incelenmiş ve Urdu öyküsünün gelişiminde Hindistan kültür ve medeniyetinin önemine dair bilgiler sunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İntizar Hüseyin, Buddha, Buddhizm, Cātaka, Hindistan-Pakistan

Kaynakça

• Ahtar, Selim. (1991). Afsanah aur Afsanah Nigar. Lahore: Sang-e Meel Publications.
• Bhalla, Alok. (2015). In Conversation with Intizar Husain: Some Remembered, Some Imagined. Manoa, 27(1), 245-256.
• Cowell, E.B. (2015). The Jataka ‘or Stories of the Buddha’s Former Births’ New Delhi: Munshiram Manoharlal Publishers.
• Hasan, Masood-ul. (2002). Buddhist Elements in Urdu Literature. Indian Literature, 46(2), 168-180.
• Husain, Intizar. (2017). Basti. (M.Günay, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Hussain, Intizar. (2011). Qissa Kahanian, Lahore: Sang-e Meel Publications. Kawasaki, Ken and Visaka, (2010). Jātaka Tales of the Buddha an Anthology, Vol 1. Sri Lanka: Buddhist Publication Society. Kaya, Korhan. (2017). Buddhizm Sözlüğü. Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• Malik, Fateeh Muhammad. (2013). Ataş-i Rafta ka Surağ. İslamabad: National Book Foundation.
• Narang, Gopi Chand. (2011). Urdu Afsana Rawayt Aur Masail. Lahore: Sang-e Meel Publications.
• Pray, Bruce R. (1983). A Conservation Between Intizar Husain and Muhammad Umar Memon. Journal of South Asian Literature, 18(2), 153-186.
• Soydan, Celal. (2010). Çağdaş Urdu Edebiyatı Seçkisi. Ankara: Elips Kitap.
• Syed, Farzana. (2013). Naqoosh-e Adab. Lahore:Sang-e Meel Publications.
• Vinaya Texts (1881-1885). Trans. by T. W. Rhys Davids & Hermann Oldenburg. Sacred Books of the East, Vol. XIII, XVII, XX, Ed. F. Max Müller, Oxford: Clarendon Press.