Antik Roma’da Bir Statü Göstergesi Olarak Eğitim

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 3, 1025 - 1051, 30.09.2021

Derya Çığır Dikyol

https://doi.org/10.16953/deusosbil.857266

Öz

Bu çalışma, antik Roma’da MÖ 3. yüzyıl ile başlayan Yunan etkisindeki dönemde eğitimin bir statü göstergesi olması durumunu ele almaktadır. Çalışmada bu süreci hazırlayan koşullar ve Roma’nın toplumsal yapısının değişimi paralelinde yeni bir sınıflaşmanın meydana gelmesi durumu ve eğitimin bu yeni toplumsal tabakalaşmadaki önemi üzerinde durulmuştur. Antik literatürün temel alındığı araştırmada sosyolojik bir bakış açısı ile değerlendirmeler yapılarak, Roma’nın bahsi geçen dönemde yaşadığı değişim ve eğitimin bu değişimdeki rolü vurgulanmıştır. Yunan kültürünün yoğun etkisi yanında Roma’nın egemenlik iddiasının da eğitim faktörünü ön plana çıkarması, Romalı yeni sınıfın Hellenistik dünyada söz sahibi olma yarışına dönüşmüş ve geçmişten itibaren farklı alanlarda zaten var olan rekabet unsuru bu kez eğitim alanında kendine yer bulmuştur. Elbette bu sürecin başlarında Roma içerisinde yaşanmış olan patrici ve pleb sınıfları arasındaki ayrımının yasalarla eşitlenmiş olması Roma’da yeni bir hiyerarşik yapının oluşmasına sebebiyet vermiştir. Bu anlamda ekonomik gücü olan ve artık politik alanda yer bulabilen aslen pleb sınıfından kişilerin patricius’lar ile birlikte oluşturdukları yeni bir elit sınıftan bahsetmek mümkündür. Bu yeni elit sınıfın oluşması aşamasında Romalıların geri kalanından kendilerini ayırmalarına, sınırlarını çizmede yardımcı olacak statü sembolleri gerekmektedir. Yeni statü grubunun oluşturduğu bu sınırların ilk belirleyicisi ekonomik temelli olsa da, eğitim de bu üst sınıf ailelerin iktidar oyununda rekabeti tetikleyen önemli faktörlerden biri olmuştur. Eğitimin sağladığı avantajlar ile ayrıcalıkların antik dönemdeki bir örneğini izlediğimiz bu süreç, Bourdieu gibi sosyologların eğitimin sadece eğitim olmasından çok statü göstergesi olduğu iddialarının da Roma’da hayat bulmuş halidir.

Anahtar Kelimeler

Eskiçağ Tarihi, Roma Tarihi, Roma Cumhuriyet Tarihi, Statü

Kaynakça

• Aktay, Y. (2014), Pierre Bourdieu ve Bir Maxwell Cini Olarak Okul, Ocak ve Zanaat, 3. Baskı. (Çeğin, Güney, Emrah Göker, Alim Arlı ve Ümit Tatlıcan, Der.). İstanbul: İletişim Yayınları. 473-499.
• Albrecht, M. von. (1992). Geschichte der römischen Literatur. Cilt I-III. Bern.
• Appianos, Bella civilia. Appian’s Roman History. I-IV. (H. White, Çev.) Cambridge, 1912.
• Atlan, S. (2014). Roma tarihinin ana hatları. I. Kısım: Cumhuriyet devri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Baker, S. (2012). Eski Roma. Bir imparatorluğun yükselişi ve çöküşü. (Ekin Duru, Çev.). İstanbul: Say Yayınları. (Orjinal basım yılı 2006).
• Beard, M. (2018). SPQR. Antik Roma Tarihi. (İrem Sağlamer, Çev.). İstanbul: Pegasus.Bonnard, A. (2004). Antik Yunan uygarlığı I. . (K. Kurtgözü, Çev.). İstanbul: Evrensel basım yayın.
• Bonner S. F. (1986). Education in Ancient Rome. Cambridge: University Printing House.
• Bonner, S. F. (2012). Education in Ancient Rome. From the elder Cato to the young Pliny. New York.
• Bourdieu, P., (1977). Cultural Reproduction and Social Reproduction. Power and Ideology in Education. New York: Oxford University Press.
• Bourdieu, P., (1986). The forms of capital. Handbook of Theory and Research for the sociology of education. (J. G. Richardson, ed.). s. 241-258. New York: Greenwood Press.
• Bourdieu, P. (1988). Language and Symbolic Power. Cambridge:Polity Press.
• Bourdieu, P. (2015). Pratik nedenler: Eylem Kuramı Üzerine. (Hülya Uğur Tanrıöver, Çev.). İstanbul.
• Bourdieu, P.& Passeron, J. C., (1996). Reproduction in Education. Society and Culture. Londra: Sage.
• Brown, T. S. (1947). Greek influence on Tiberius Gracchus. The Classical Journal. Vol. 42. No. 8. 471- 474.
• Calhaun, C. (2015). Şimdiki zamanın sosyolojik analizi için tarihsel sosyolog olarak Bourdieu. Bourideu ve Tarihsel Analiz. (Özlem Akkaya, Çev.). s. 65-111. Heretik.
• Cato, Contra Ser. Galbam ad milites, ORF
• Cicero, Cato maior de senectute. İhtiyarlık. (A. Sarıgöllü, Çev.), İstanbul, 1951.
• Cicero, De Oratore. On the Orator. Books 1-2. (E. W. Sutton, H. Rackham, Çev.). Loeb.1942.
• Cicero, De Re Publica. Devlet Üzerine. (Cengiz Çevik, Çev.) ,2014.
• Cicero, De Legibus. Yasalar Üzerine. (Cengiz Çevik, Çev.) İstanbul, 2016.
• Cicero, De officiis. Yükümlülükler Üzerine. (Cengiz Çevik, Çev.) Türkiye İş Bankası. İstanbul.
• Cicero, De Amicitia. Dostluk üzerine. (Çiğdem Dürüşken, Çev.) İstanbul: Homer. 2005.
• Cicero, Epistulae ad Atticum. Letters to Atticus. 4 Volumes.(D. R. Shackleton Bailey, ed.). Loeb. Cambridge, 1999.
• CIL Corpus Inscriptionum Latinarum. Berlin: Brandenburg Academy of Sciences and Humanities. CIL-12.15. Erişim adresi: http://www.attalus.org/docs/cil/epitaph.html.
• Corbeil, A. (2001). Education in the Roman Republic: Creating Traditions. in Education in Greek and Roman antiquity. (Ed.) Yun Lee Too. Brill. Leiden.
• Conte, G. B. (1999). Latin literature. A History. (J. B. Solodow, Çev.). London: Baltimore.
• Cornelius Nepos, Atticus. (Albert Fleckeisen, Ed.). Leipzig. 1886. Erişim adresi: http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Nep.%20Att.%2016&lang=original
• Çevik, C. C. (2019). Roma’da Siyaset ve Felsefe: Cumhuriyet Dönemi, İstanbul.
• Çığır Dikyol, D., Şar İşbilen, E. (2018). Antik Roma Toplumunda Kadın ve Eğitim. Kutadgu Bilig. 37. S.459-479.
• Demiriş, B. (2006). Roma yazınında tarih yazıcılığı. İstanbul: Ege Yayınları.
• Diakov, V.; Kovalev, S. (2008). İlkçağ Tarihi Cilt. 2. Roma. (Çev.) Özdemir İnce. Yordam Kitap.İstanbul.
• Dillery, J. (2009). Roman historians and the Greeks: Audiences and models. The Cambridge companion to the Roman Historians. ed. Andrew Feldherr. s.77-108.
• Dionysios, Romaike Archaeologia. The Roman Antiquities of Dionysius of Halicarnassus. Ed. and trans. by E. Cary. I-VII. London. 1937-1950. The Loeb Classical Library.
• Dürüşken, Ç. (2001). Roma’da Rhetorica Eğitimi. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Ellis, L. & Anthony W. H. & Malini R. (2018). Handbook of Social Status Correlates, United Kingdom: Academic Press.
• Forsythe, G. (2005). A Critical History of Early Rome: From Prehistory to the First Punic War, University of California Press.
• Gardner, J. F. (1998). Family and Familia in Roman Law and Life, Oxford:Clarendon Press.
• Gardner, J. F. (2012). Roma Mitleri, Çev. Salim Korkmaz, Ankara: Phoenix Yayınları.
• Gellius, Aulus, Noctes Atticae, Kullanılan metin ve çeviri: Attic Nights, ed. John C. Rolfe, Harvard University Press, London,1927.
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji. Haz.: Hüseyin Özel, Cemal Güzel. Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Gruen, Erich, S. (1992). Culture and National Identity in Republican Rome. Cornell University Press.
• Hardill, A. W. (1998). To Be Roman, Go Greek Thoughts on Hellenization at Rome, Modus Operandi: Essays in Honour of Geoffrey Rickman, BICS, s. 81.
• Holliday, P. J. (2002). The Origins of Roman Historical Commemoration in the Visual Arts, Cambridge: Cambridge University Press.
• Horatius, Satires, Satires, Book I, Ed. Emily Gowers, Cambridge University Press, 2012.
• Howatson, M. C. (2015). Oxford Antikçağ Sözlüğü, Çev. Faruk Ersöz, Kitap Yayınevi, İstanbul.
• İplikçioğlu, B. (2007). Hellen ve Roma Tarihinin Anahatları. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Joyal, M. McDougall, I. &Yardley, J.C. (2009). Greek and Roman Education, London
• LeMoine, Fannie. J. (1991). “Parental Gifts: Father—Son Dedications and Dialogues in Roman Didactic Literature”, Illinois Classical Studies, 16, ½, 337-366.
• Linton, R. (1936). The Study of Man. New York: Appleton Century Company, Inc.
• Livius, Ab Urbe Condita. Roma Tarihi. Şehrin Kuruluşundan itibaren. I-II. (S. Şenbark, Çev.), İstanbul, 1992-1994.
• Macrobius, Saturnalia. Saturnalia. (J. Willis, Ed. ) I-II. Stutgard-Lipsae, 1994.
• Marshall, G. (2020). Sosyoloji sözlüğü. çev. Oshan Akınhay ve Derya Kömürcü. Ankara:Bilim ve Sanat.
• Millar, F. (1984). The Political Character of the Classical Roman Republic, 200-151 BC, JRS 74: 1-19.
• Millar, F. (1986). “Politics, Persuasion and the People before the Social War (150-90 BC)”, JRS 76: 1-11.
• Miller, G. (2012), Tüketimin Evrimi: Cinsiyet, Statü ve Tüketim. (Gülçin Vardar, Çev.) İstanbul: Alfa Basım.
• Momigliano, A. (1999). Alien Wisdom: The Limits of Hellenization, Cambridge University Press, New York.
• Mommsen, T. (2009). The History of Rome, çev. William P. Dickson, C. 3, Cambridge University Press, 2009, New York, s. 446.Petron. Sat.Petronius Smith, M. S. (1975) Petronii Arbitri Cena Trimalchionis, Oxford.
• Polybios, Historiai. The Histories. (William Roger Paton, Çev.), Loeb, Harvard University Press, 1927.
• Plautus, Bacchides. The Comedies of Plautus. (Henry Thomas Riley, London, G. Bell and Sons, Çev.),1912.
• Plinius. Naturalis Historia. The Natural History. (John Bostock, Çev.). Erişim adresi: http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Plin.+Nat.+toc.
• Plinius. Epistulae. Genç Plinius’un mektupları. çev. Levent Keskin. Doğu Batı.Ankara.
• Plutarkhos, Bioi Paralelloi. Gracchus Kardeşler. (Sema Sandalcı, Çev.). İstanbul: Belge Yayınları. 2001.
• Plutarkhos. Bioi Parelelloi. Hayatlar. Aristides-Cato Maior. (Ayşen Sina, Çev.), Ankara: Hel Yayıncılık, 2014.
• Plutarkhos, Bioi Paralelloi. Yaşamlar. Theseus-Romulus. (Meriç Mete, Çev.), İdea, 2015.
• Plutarkhos, Bioi Paralelloi. Yaşamlar. Demosthenes-Cicero. (Io Çokona, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.2020.
• Plutarkhos, Bioi Paralelloi. The Paralel Lifes. Life of Aemilianus. Loeb, 1918. Erişim adresi: http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Aemilius.html
• Prayon, (2019). Etrüskler. (Firuzan Gürbüz Gerhold, Çev.) .İstanbul: Alfa. (Orjinal basım tarihi 2010).
• Ruebel, J.S. (1977). Cato and Scipio Africanus. The Classical World. Vol. 71. No.3. 161-173.
• Russell, B. (2017). Eğitim ve Toplum Düzeni. (Şebnem Duran, Çev.). İstanbul: Bgst Yayınları. (orjinal eser baskı tarihi 1932).
• Sachers, E. (1949). “Pater Familias”, RE. ed. Georg Wissowa–Wilhelm Kroll–Karl Mittelhaus, Alfred Druckenmüller Verlag, 2121-2157, Stuttgart.
• Sağ, V. (2003). Toplumsal değişim ve Eğitim Üzerine. C.Ü. Sosyal Bİimler Dergisi. Mayıs, 27/1.
• Saller, R.P. (1986). Patria Potestas and the Stereotype of the Roman Family. Continuity and Change 1, 7-22.
• Sciarrino, E. (2011). Cato the censor and the beginning s of Latin prose: From poetic translation to elite transcription, The Ohio State University, Columbus.
• Smith, W. A. (1969). Ancient Education. New York: Philophical Library.
• Suetonius, De Grammaticis et Rhetoribus. Gramerciler ve Retorik ustaları üzerine. (Bedia Demiriş, Çev.), İstanbul: Homer kitabevi, 2006.
• Swartz, D. (2011). Kültür ve İktidar, Pierre Bourdieu’nün Sosyolojisi, İstanbul: İletişim Yayınları. (Çev. Elçin Gen)
• Tacitus, Dialogus de Oratoribus.A Dialogue on Oratory. (Alfred J. Church, W. Jackson Brodribb, Ed.). Erişim adresi: http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0082
• Van der Berg, R. (2000). The Role of education in the social and legal position of women in Roman society. Revue Internationale de Droits del’Antiquite. XLVII, 351-364.
• Weber, M. (1922). Economy and Society. (G. and C. Wittich, ed.), CA: University of California Press.
• Weber, A. (2010). Marx, Weber ve Sınıf. Sosyoloji Başlangıç Okumaları, 2. Baskı (Günseli Altaylar, Çev.). s. 295-303. İstanbul: Say Yayınları.
• Wheeler, M. (2016). Roma sanatı ve mimarlığı. Çev. Zeynep Koçel Erdem. İstanbul: Homer Kitabevi.