AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE ARASINDA DÜZENSİZ GÖÇ SÜRECİNDE MALİ YARDIM PROGRAMININ TOPLUMSAL CİNSİYET AÇISINDAN ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 4 - Dokuz Eylül Üniversitesi Uluslararası Konferansı, Göç: Önümüzdeki Yirmi Yılın Projeksiyonu ve Ötesi, 75 - 93, 31.12.2021

Esin Aslanpay Özdemir

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1055612

Öz

Türkiye ve Avrupa Birliği (AB) arasında neredeyse 2010 yılından bu yana düzensiz göç sorunu yaşanmaktadır. Bu sorun, Türkiye’den AB ülkelerine doğru yasal olmayan girişlerin hızla artması ile “kriz” e dönüşmüştür. Türkiye'nin coğrafi konumu, göçmenler için AB ülkelerine geçiş ülkesi haline gelmesine yol açmaktadır. Bu durum, son on yılda Türkiye'ye neredeyse hiçbir ülkenin karşılaşmadığı yoğun göç akışlarına yol açmıştır. Özellikle Suriye’den gelenler olmak üzere Türkiye’de farklı statülerde bulunan göçmenlerin önemli bir kısmı kadın ve çocuklardan oluşmaktadır. Bu durum, düzensiz göçün bütüncül olarak ele alınması için toplumsal cinsiyet perspektifini zorunlu kılmaktadır. Birleşmiş Milletler ve AB'nin bu konuda aldığı önlemler, Türkiye’deki göçmen sayısı ve bazı bölgelerdeki yoğunluğu nedeniyle yeterli olmamaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, bu ani ve düzensiz göçü yönetmeye çalışmakta; bunun yanında ağır mali ve sosyal yüklerle de baş etmektedir. Türkiye ve AB arasında geliştirilen mali yardım programları ve projeleri kapsamında, Türkiye'deki Mülteciler için Mali Yardım Aracı (FRIT) geliştirilmiş ve uygulamaya koyulmuştur. Bu çalışma, FRIT çerçevesinde toplumsal cinsiyet temelli bakış açısının unsurları ile uygulamaya ilişkin olumlu ve olumsuz yönleri irdelemektedir. Araştırma sonuçları, FRIT kapsamında “kadın ve kız çocuklarının insan haklarının desteklenmesi, korunması ve sağlanması, toplumsal cinsiyet eşitliği ile kadınların ve kız çocuklarının güçlendirilmesi” gibi konularda daha fazla çabaya ihtiyaç olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Düzensiz Göç, Toplumsal Cinsiyet ve Göç, Mali Yardım Programı, FRIT

Kaynakça

• Barslund, M., Laurentsyeva, N. (2018). On International Women’s Day: More Focus Needed on Integrating Migrant Women. Centre for European Policy Studies.
• BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara. (2000). Mültecilerin Hukuk Statüsüne İlişkin 1967 Protokolü. https://multeci.org.tr/wp-content/uploads/2021/07/1967-New-York-Protokolu-1.pdf. (19.12.2021).
• Castles, A., De Haas, H., Miller M. J. (2014). The Age of Migration International Population Movements in the Modern World, Fifth Edition, Palgrave Macmillan.
• Ecevit, Y. (2017). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı ve Hak Temelli İzleme: Gerekli, Vazgeçilemez, Güçlendirici ve Toplumsal Değişim Amaçlı Bir Faaliyet!. Gazete ceid, Sayı: 3.
• European Commission. (2017). First Annual Report on the Facility for Refugees in Turkey. COM(2017) 130 final, Brüksel.
• European Commission. (2018). Technical Assistance to the EU Facility for Refugees in Turkey, Final Report.
• European Commission. (2019a). Third Annual Report on the Facility for Refugees in Turkey. COM(2019) 174 final/2, Brüksel.
• European Commission. (2019b). Evaluation of the European Union’s Humanitarian Response to the Refugee Crisis in Turkey. Final Report. Universalia, Landell Mills, International Alert.
• European Commission. (2020). Fourth Annual Report on the Facility for Refugees in Turkey. COM(2020) 162 final, Brüksel.
• Frontex. (2021a). Migratory Routes-Eastern Mediterranean Route. https://frontex.europa.eu/along-eu-borders/migratory-routes/eastern-mediterranean-route/. (17.02.2021).
• Frontex. (2021b). Migratory Routes-Central Mediterranean Route. https://frontex.europa.eu/along-eu-borders/migratory-routes/central-mediterranean-route/. (17.02.2021).
• Frontex. (2021c). Migratory Routes-Western Balkan Route. https://frontex.europa.eu/along-eu-borders/migratory-routes/western-balkan-route/. (17.02.2021).
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2021a). Uluslararası Mevzuat-Sözleşmeler, Mültecilerin Hukuki Durumuna İlişkin Sözleşme. https://www.goc.gov.tr/uluslararasi-mevzuat. (21.12.2021).
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2021b). Geçici Koruma. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638. (21.12.2021).
• Göç İdaresi Başkanlığı. Düzensiz Göç. (2021c). https://www.goc.gov.tr/duzensiz-goc-istatistikler. (20.01.2021).
• Hennebry, J. (2017). For their own good? Addressing exploitation of women migrant workers. Ideas to Inform International Cooperation on Safe, Orderly and Regular Migration (M. McAuliffe and M. Klein Solomon, eds.). IOM, Geneva.
• IOM. (2011). Glossary on Migration. No. 25, 2nd Edition, Cenevre/İsviçre.
• IOM. (2019a). World Migration Report 2020. Cenevre/İsviçre.
• IOM. (2019b). Glossary on Migration. No. 34, Cenevre/İsviçre.
• IOM. (2021). World Migration Report 2021. McAuliffe, M. ve A. Triandafyllidou (Ed.), Cenevre/İsviçre.
• Kontos, M. (2011). Between Integration and Exclusion: Migrant Women in European Labor Markets. Migration Policy Institute, www.migrationpolicy.org/article/betweenintegration-and-exclusion-migrant-women-european-labor-markets. (17.02.2021).
• Panos Europe Institute ve UNAOC (United Nations Alliance of Civilizations). (2014). Media-Friendly Glossary on Migration. Panos Europe Institute, UNAOC, Open Society Foundations.
• Sıhhat Projesi. (2021). http://www.sihhatproject.org/faaliyetler.html. (20.02.2021).
• Türk Kızılay. (2020a). Suriye İnsani Yardım Operasyonu. Türk Kızılay Göç Hizmetleri Direktörlüğü.
• Türk Kızılay. (2020b). Toplum Merkezi Uygulama El Kitabı. Türk Kızılay Toplum Temelli Göç Programları Koordinatörlüğü, Türkiye Kızılay Derneği, Ankara.
• UNFPA. (2021). Five reasons migration is a feminist issue. https://www.unfpa.org/news/five-reasons-migration-feminist-issue. (17.02.2021).
• UNHCR. (2021a). MID-YEAR TRENDS 2020. https://www.unhcr.org/statistics/unhcrstats/618ae4694/mid-year-trends-2021.html. (12.12.2021).
• UNHCR. (2021b). Conditional Cash Transfers for Education (CCTE) Programme for Refugee Children. Global Compact on Refugees. https://globalcompactrefugees.org/article/conditional-cash-transfers-education-ccte-programme-refugee-children (17.02.2021).
• United Nations Department of Economic and Social Affairs Population Division. (2020). International Migration 2020 Highlights (ST/ESA/SER.A/452).
• 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6458.pdf. (19.12.2021).
• 22/10/2014 tarihli Geçici Koruma Yönetmeliği. https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=20146883&MevzuatTur=21&MevzuatTertip=5. (19.12.2021).