TÜRKİYE’DE GÖÇ OLGUSU VE GÖÇÜN YARATACAĞI SORUNLARIN AŞILMASINDA TOPLUMSAL KÜLTÜR KURUMU KİMLİĞİYLE HALK KÜTÜPHANELERİNİN ROLÜ: İZMİR ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 4 - Dokuz Eylül Üniversitesi Uluslararası Konferansı, Göç: Önümüzdeki Yirmi Yılın Projeksiyonu ve Ötesi, 179 - 206, 31.12.2021

Mehmet Ali Akkaya

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1055650

Öz

Özellikle geride kalan yüzyılın ikinci yarısından itibaren evrensel boyut kazanan, ulusal ve uluslararası düzeyde toplumsal yaşamda sürdürülebilirliğin sağlanması açısından aşılması gereken en önemli sorunlardan biri olarak görülen göç, günümüzde çok daha fazla kuşku, kaygı ve şüphe ile bakılan bir olguya dönüşmüştür. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin açıklamalarına göre dünyada neredeyse her iki saniyede bir kişinin çatışma, zulüm, açlık veya savaş nedeniyle zorla yerinden edildiği gerçeği ile birlikte değerlendirildiğinde, göçün günümüzdeki etki alanı ile beraberinde getirebileceği tehditlerin boyutunu anlamak çok daha kolay olacaktır. Daha çok yaşamsal ve ekonomik gerekçelerle birlikte anılan göç kavramının en önemli sorun ayaklarından biri de kültürel farklılıklar yüzünden yaşanan toplumsal uyumsuzluktur. Bu çalışmada; yarım asırdan fazladır iç göç hareketliliği hiç azalmayan, bunun yanı sıra dünyada en fazla dış göç alan, en yoğun kullanılan yasadışı göç trafiği güzergâhlarından birine ev sahipliği yapan Türkiye’de, göç olgusunun taşıdığı anlam ve öneme genel olarak değinilerek, İzmir özelinde göçe bağlı kültürel uyum sorunlarının azaltılması noktasında kültür kurumu kimliği ile halk kütüphanelerinin süreci kolaylaştırmadaki rolünün ortaya konulması amaçlanmıştır.
Çalışma kapsamında, önce şehrin asıl göç odağını oluşturan merkez ilçelerinde kent sakinlerinin kullanımına açık olan ve farklı kullanıcı odaklarına öncelikli hizmet verme yükümlülüğü bulunan halk kütüphanelerinin görev ve işlevleri bağlamında ortak kent kültürünün oluşması sürecindeki sorumlulukları ortaya konulmuştur. Ardından iç, özellikle de dış göç ile İzmir’e gelen ve bu şehirde yeni bir hayat kurmaya çalışan vatandaşların halk kütüphaneleri ile olan ilişkileri, bu ilişkilerin kente ve kent kültürüne uyum noktasındaki yeri ve önemi üzerinde durulmuştur. Yarı yapılandırılmış betimleme yönetimi ile kurgulanan araştırmada, ortaya konan bilgilerin halk kütüphanelerinin göçmenlerin kente uyum ve kent kültürünü sorunsuz içselleştirebilmeleri noktasındaki rolünün somutlaştırılması amacı ile örnekler üzerinden de değerlendirmeler yapılmıştır. Ortaya konan iyi örnek ve işbirliklerine rağmen, sınırlı ve birey odaklı çabaların dışında, bu konudaki hizmet felsefesinin beklenen düzeyden uzak olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Göç, İzmir, Halk kütüphaneleri, Kent kültürü, Kültürel uyum, Kültürel zenginlik.

THE ROLE OF PUBLIC LIBRARIES WITH THE IDENTITY OF A SOCIAL CULTURAL INSTITUTION IN TURKEY TO OVERCOME THE PROBLEMS CAUSED BY MIGRATION: İZMİR EXAMPLE

Öz

Especially in the second half of the last century, migration, which gained a universal dimension and considered one of the most important problems to be overcome in terms of ensuring sustainability in social life at national and international level, has turned into a phenomenon that is viewed with much more suspicion, anxiety, and suspicion today. According to the statements of the United Nations High Commissioner for Refugees, when considered together with the fact that almost one person in the world is forcibly displaced every two seconds due to conflict, persecution, hunger, or war, it will be much easier to understand the size of the threats that migration can bring with its current sphere of influence. One of the most important problems of the concept of immigration, which is mostly associated with vital and economic reasons, is the social incompatibility experienced due to cultural differences. In this study, more than half a century of internal migration mobility no reduction, as well as most foreign immigration in the world, most widely used hosting one of the illegal immigration traffic routes meaning of the phenomenon of migration in Turkey and the importance of referring in general, Izmir special immigration due to cultural adaptation problems aimed to reveal the identity of cultural institutions and the role of public libraries in facilitating the process.
Within the scope of the study, firstly, the responsibilities of public libraries, which are open to the use of city residents in the central districts of the city, which are the main migration focus, and are obliged to provide priority services to different user foci, in the process of forming a common urban culture in the context of their duties and functions. Then, the relations with the public libraries of the citizens who came to Izmir with internal, especially external migration and trying to establish a new life in this city, the place and importance of these relations in the city and the city culture were emphasized. In the research, which was built with semi-structured description management, evaluations were made on the examples in order to concretize the role of public libraries in the adaptation of the immigrants to the city and the integration of urban culture without any problems. Despite good examples and collaborations put forward, it has been determined that the service philosophy on this issue is far from the expected level, apart from limited and individual-oriented efforts.

Anahtar Kelimeler

Migration, Izmir, Public libraries, Urban culture, Cultural harmony, Cultural diversity

Kaynakça

• Adıgüzel, Y. (2016). Göç sosyolojisi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Akçadağ, E. (2012). Yasa dışı göç ve Türkiye. İstanbul: BİLGESAM. Erişim adresi: https://docplayer.biz.tr/3859913-Yasa-disi-goc-ve-turkiye.html. Akkaya, M. A. (2013). Halk kütüphanelerinde halkla ilişkiler ve Narlıdere İlçe Halk Kütüphanesi örneği. Türk Kütüphaneciliği, 27(1), 168-179.
• Akkaya, M. A. ve Polat, C. (2020). Kent kültür ve geleneği ile değerlerinin oluşumu ve aktarımında halk kütüphanelerinin yeri ve önemi: Niceliksel verilerle İzmir örneği. ÇAKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 11(1), 110-137.
• Akkaya, M. A. ve Polat, C. 82018). Kültürel miras kurumları olarak kent arşivleri ve müzelerinin kent turizmindeki yeri: Ahmet Piriştina İzmir Kent Arşivi ve Müzesi örneği. Uluslararası Batı Asya Turizm Araştırmaları Kongresi 27-30 Ekim 2018 Van Bildiriler Kitabı içinde (ss. 1124-1138). Çanakkale: Paradigma Akademi Yayınları.
• Bartram, D., Poros, M.V. ve Monforte, P. (2017). Göç meselesinde temel kavramlar. I. Ağabeyoğlu Tuncay (Çev.). Ankara: Hece Yayınları.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği [UNHCR] (2001). Dünya mültecilerinin durumu: insani yardımın elli yılı. Ankara: Başkent Matbaası.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği [UNHCR] (2020). Mülteci koruması. Erişim adresi: https://www.unhcr.org/tr/26667-forced-displacement-passes-80-million-by-mid-2020-as-covid-19-tests-refugee-protection-globally.html
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği [UNHCR] (2021). Mülteci ve göçmen?. Erişim adresi: https://www.unhcr.org/cy/wp-content/uploads/sites/41/2018/02/UNHCR_Refugee_or_Migrant_TR.pdf Black, R., Bennett, S.R.G., Thomas, S.M. ve Beddington, J.R. (2011). Migration as adaptation. Nature, 478, 447–449.
• Bornova İlçe Halk Kütüphanesi (2020). Faaliyet Raporu.
• Canpolat, H. (2016). Küresel göç ve Türkiye'nin göç politikalarının gelişimi. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/291519183. Deniz, T. (2014). Uluslar arası göç sorunu perspektifinde Türkiye. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18(1), 175-204.
• Erdoğan, R. T. (2017). Açılış konuşmaları. III. Milli Kültür Şurası: Şura Kitabı içinde (ss. 21-25). İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Faist, T., Fauser, M. ve Reisenauer, E. (2013). Transnational migration. Cambridge: Polity Press.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, (2020). Göç tarihi. Erişim adresi: http://www.goc.gov.tr/icerik/goc-tarihi_363_380 Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, (2021). İstatistikler. Erişim adresi: https://www.goc.gov.tr/turkiye-ve-goc5644# Günay, E, Atılgan, D. ve Serin, E. (2017). Dünyada ve Türkiye’de göç yönetimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 7(2), 37-60.
• Halk Kütüphaneleri Yönetmeliği (2012). Erişim adresi: https://teftis.ktb.gov.tr/TR-264032/halk-kutuphaneleri-yonetmeligi.html IFLA (2007). Bebekler ve küçük çocuklar için kütüphane hizmetleri rehberi. Erişim adresi: https://www.ifla.org/files/assets/hq/publications/professional-report/100-tr.pdf IFLA (2004). Halk kütüphanesi hizmeti: gelişim için IFLA/UNESCO ilkeleri. B. Yılmaz, (Çev.). İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi Yayınları.
• IFLA/UNESCO (2018). IFLA/UNESCO çok kültürlü kütüphane bildirisi. Erişim adresi: http://kutuphaneci.org.tr/wp-content/uploads/2021/02/ifla-unesco-cok-kulturlu-kutuphane-bildirisi.pdf İzmir Büyükşehir Belediyesi (2020). Erişim adresi: https://www.izmir.bel.tr/tr/Birimler/289 İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2020). Erişim adresi: https://izmir.ktb.gov.tr İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2021). Erişim adresi: https://izmir.ktb.gov.tr
• Keseroğlu, H. S. (1989). Halk Kütüphanesi Politikası ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Durum. İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi Yayınları.
• Keseroğlu, H. S. (2019). Halk kütüphanesi. M. A. Akkaya ve H. Odabaş (Ed.). Bilgi merkezleri: Kütüphaneler-arşivler müzeler içinde (ss. 41-81). İstanbul: Hiperyayın.
• Kivisto, R. ve Faist, T. (2010). Beyond a border: The causes and gonsequences of contemporary immigration. London: Pine Forge Press.
• Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü (2021). 2020 yılı istatistik bilgileri. Erişim adresi: https://kygm.ktb.gov.tr/TR-282007/2020-yili-istatistik-bilgileri.html
• Kymlicka, W. (2012). Multiculturalism: Success, failure and the future. Washington: Migration Policy Institute.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2020). Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Göç ve Acil Durum Eğitim Daire Başkanlığı. Erişim adresi: https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_01/27110237_OCAK_2020internet_BulteniSunu.pdf
• Mülteciler Derneği (2021). Türkiye’deki Suriyeli sayısı. Erişim adresi: https://multeciler.org.tr/turkiyedeki-suriyeli-sayisi/
• Odabaş, H. ve Akkaya, M.A. ve Polat, C. (2020). Kent kültürü ve yaşamında yenilikçi kütüphaneler ve kütüphane hizmetleri. Arşiv Dünyası, 7(1), 26-44.
• Odabaş, H. ve Akkaya, M.A. (2020). Bilgi merkezlerinde mekân: Değişen beklentiler ve mimari anlayış ışığında yönelimler. İstanbul: Hiperyayın.
• Seefeldt, J. ve Syre, L. (2007). Geçmişe ve geleceğe açılan kapı: Almanya’da kütüphaneler. (3.bs.). M. Arun (Çev.). Hildesheim: Georg Olms Verlag.
• Sümbül, S. (2017). Göçmenlerin topluma entegrasyonunda kütüphanelerin rolü. Bilgi ve Belge Araştırmaları Dergisi, 8, 42-58.
• Uluslararası Göç Örgütü (IOM) (2009). Göç terimleri sözlüğü. B. Çiçekli (Türkçe baskı ed.). Cenevre: Uluslararası Göç Örgütü Yayınları.
• Uluslararası Göç Örgütü (IOM) (2020). İzmir Ofisi Faaliyet Raporu.
• UNESCO. (1982). Mexico City declaration on cultural policies: UWorld conference on cultural policies. Mexico City. Erişim adresi: https://culturalrights.net/descargas/drets_culturals401.pdf UNICEF. (1989). Çocuk haklarına dair sözleşme. Erişim adresi: https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme
• United Nations High Commissioner for Refugees [UNHCR] (2021). Figures at a glance. Erişim adresi: https://www.unhcr.org/figures-at-a-glance.html United Nations International Children's Emergency Fund (UNICEF) (2020). Türkiye-UNICEF ülke işbirliği programı 2016-2020-2019 yıllık raporu. Erişim adresi:https://www.unicef.org/turkey/media/10451/file/UNICEF%202019%20Y%C4%B1ll%C4%B1k%20Faaliyet%20Raporu.pdf
• Yavuzdemir, M. ve İçöz, A. (2018). Toplumsal uyuma dair bir yönetişim modeli: Kilis Çocuk Kütüphanesi örneği. 1. Uluslararası Çocuk Kütüphaneleri Sempozyumu Bildirileri,14-17 Kasım 2018, Nevşehir/Türkiye içinde(ss. 363-371). A. Kakırman Yıldız ve L. Özdemir (Yay. Haz.). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Yılmaz, A. (2014). Uluslararası göç: çeşitleri, nedenleri ve etkileri. Turkish Studies, 9(2), 1685-1704.
• Yılmaz, B. ve Ekici, S. (2011). Çocuk kütüphanesi hizmetleri için ilkeler. Türk Kütüphaneciliği 25(4) 2011, 545-552.
• Yılmaz, E. (2018). Halk kütüphaneleri ya da halk üniversiteleri. Halk kütüphaneleri: Geçmişten geleceğe yönelimler ve yeni roller içinde (ss. 35-74). H. Odabaş ve M. A. Akkaya (Yay. Haz.). İstanbul: Hiperyayın.
• Zhanadilova, A. (2018). Farklı kuramlar çerçevesinde uluslararası göç sorunu. Muhakeme Dergisi, 1(2), 116-122.