Bazı Tritikale Çeşitlerinin Tohum ve Saman Verimleri ile Saman Kaliteleri Açısından Karşılaştırılması

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 107 - 114, 31.12.2024

Selim Özdemir , Erdal Çaçan , Kağan Kökten

https://doi.org/10.57244/dfbd.1561117

Öz

Bazı tritikale çeşitlerinin tohum ve saman verimlerinin belirlenmesi ve tritikale samanlarının kalite açısından değerlendirilmesi amacıyla bu çalışma yürütülmüştür. Çalışma Elazığ ili koşullarında 2014-2015 üretim sezonunda, tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulup, yürütülmüştür. Çalışmada, tritikale çeşitlerine ait biyolojik verim, tohum verimi, bin tane ağırlığı, ham protein oranı, ham protein verimi, ham kül oranı, NDF (nötr deterjanda çözünmeyen lif) oranı ve KMT (kuru madde tüketimi) oranı açısından çeşitler arasında tespit edilen farklılıkların istatistiksel olarak önemli, saman verimi, hasat indeksi, ADF (asit deterjanda çözünmeyen lif) oranı, SKM (sindirilebilir kuru madde) oranı, NYD (nispi yem değeri), SE (sindirilebilir enerji) ve ME (metabolik enerji) açısından çeşitler arasında tespit edilen farklılıkların ise istatistiksel olarak önemsiz olduğu görülmüştür. Çalışmada tritikale çeşitlerinin biyolojik verimleri 819-1386 kg/da, tohum verimleri 321-408 kg/da, saman verimleri 598-961 kg/da, hasat indeksleri %24.4-30.8 ve bin tane ağırlıkları 31.6-42.8 g arasında değişim göstermiştir. Tritikale çeşitlerinin samanlarına ait ham protein oranları %2.22-2.94, ham protein verimleri 14.0-27.1 kg/da, ham kül oranları %6.01-8.38, ADF oranları %50.2-53.2, NDF oranları %75.4-79.0, SKM oranları %47.4-49.8, KMT oranları %1.52-1.59, NYD 56.8-61.1, SE 2.30-2.40 Mcal/kg ve ME 1.89-1.97 Mcal/kg arasında değişim göstermiştir. Sonuç olarak tohum verimi, saman verimi ve saman kalitesi açısından Mehmetbey çeşidi dışında kalan diğer çeşitlerin öne çıktığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Xtriticosecale, tohum, saman, verim, kalite

Kaynakça

• Alp, A. (2009). Diyarbakır kuru koşullarında bazı tescilli tritikale (XTriticosecale Wittmack) çeşitlerinin tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 19(2), 61-70.
• Atak, M., Çiftçi, C.Y. (2005). Tritikale (xTriticosecale Wittmack)’de farklı ekim sıklıklarının verim ve bazı verim ögelerine etkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 11, 98-103.
• Cacan, E., Basbag, M., Kokten, K., Sharif, A.J. (2017). Evaluation of some wheat cultivars as roughage. Eurasian Journal of Agricultural Research, 1(2), 129-137.
• Cacan, E., Kokten, K. (2023). Comparison of different cool season cereal species and cultivars in terms of straw yield and quality. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 27(3), 306-315.
• Civaner, A.G. (2015). Batı Akdeniz Bölgesinde Yetiştirilen Bazı Yem Hammaddelerinin Besin Madde İçeriklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Doktora tezi, Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, Antalya.
• Çiftçi, İ., Yenice, E., Eleroğlu, E. (2003). Use of triticale alone and in combination with wheat or maize: effect of diet type and enzyme supplementation on hen performance, egg quality, organ weights, intestinal viscosity and digestive system characteristics. Animal Feed Science and Technology, 105, 149-161.
• Demir, B., Şahin, M., Göçmen Akçacık, A., Aydoğan, S., Hamzaoğlu, S., Gür, S., Mecitoğlu Güçbilmez, Ç., Özer, E. (2024). Farklı yetiştirme koşullarının tritikale genotiplerinin bazı kalite parametrelerine etkilerinin belirlenmesi. Wheat Studies, 12(2), 32-39.
• Denek, N., Deniz, S. (2004). Ruminant beslenmesinde kullanılan bazı dane yemlerin enerji düzeylerinin in vivo ve in vitro metotlarla belirlenmesi. Turkish Journal of Veterinary & Animal Sciences, 28(1), 185-193.
• Fernandez-Figares, I., Marinetto, J., Royo, C., Ramos, J.M., Garcia del Moral, L.F. (2000). Amino-acid composition and protein and carbohydrate accumulation in the grain of triticale grown under terminal water stress simulated by a senescing agent. Journal of Cereal Science, 32, 249-258.
• Genç Lermi, A., Palta, Ş. (2018). Batı Karadeniz ekolojisinde farklı tritikale (Xtriticosecale Wittmack) çeşitlerinin tohum verimi üzerine araştırma. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 20(2), 366-372.
• Kamalak, A. (2005). Bazı kaba yemlerin gaz üretim parametreleri ve metabolik enerji içerikleri bakımından karşılaştırılması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 8(2), 20-30.
• Kaplan, M., Yılmaz, M., Kara, R. (2015). Variation in hay yield and quality of new triticale lines. Journal of Agricultural Sciences, 21(1), 50-60.
• Karabulut, D., Çaçan, E. (2018). Farklı zamanlarda ekilen bazı tahıl türlerinin ot verimi ve kalitesi bakımından karşılaştırılması. Alınteri Journal of Agriculture Sciences, 33(2), 125-131.
• Kün, E. (1996). Tahıllar- I. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:1451, Ders Kitabı:431, Ankara.
• Mergoum, M., Ryan, J., Shroyer, J.P., Monem, M.A. (1992). Potential for adapting triticale in Morocco. Journal of Natural Resources and Life Sciences Education, 21(2), 137-141.
• Mut, Z., Sezer, İ., Gülümser, A. (2005). Effect of diferent sowing rates and nitrogen levels on grain yield, yield components and some quality traits of triticale. Asian Journal of Plant Sciences, 4(5), 533-539.
• Naneli, İ. (2024). Tritikale. İksad Yayıncılık, Ankara.
• Oral, E., Ülker, M., Altuner, F., Özdemir, B. (2020). Van ekolojik koşullarında tritikale (x Triticosecale Witmack) çeşitlerinde anıza ve normal ekimin verim ve verim unsurları üzerine etkisinin araştırılması. ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi, 4(4), 756-774.
• Özdemir, S., Uçar, R., Kökten, K., Kaplan, M. (2022). Bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) genotiplerinin kes kalitelerinin belirlenmesi. Türk Tarım Ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(2), 295-307.
• Sirat, A., Bahar, B., Bahar, N. (2020). Doğu Karadeniz Bölgesi karasal iklim ve kuru tarım koşullarında tritikale (x Triticosecale Wittmack) çeşitlerinin tane verimi ve verim unsurları üzerinde bir araştırma. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 9(2), 134-146.