AHP VE ORESTE YÖNTEMLERİ İLE EN ETKİN YAKIT TÜRÜNÜN BELİRLENMESİ

Yıl 2018, Sayı: 21, 160 - 170, 01.12.2018

Hakan Murat Arslan

Öz

Günümüzde işletmeler yönetim sürecinde çok farklı karar sorunları ile yüz yüze gelmektedirler. Son zamanlarda bu karar problemlerinin çözümünde yeni ve hibrit metotlar önerilmektedir. Ancak işletmeler her geçen gün daha karmaşık duruma gelen karar problemleri karşısında güncel ve bilimsel yöntemleri kullandıklarında rakip işletmeler karşısında üstünlük sağlamaktadırlar. Gelinen süreçte, bilimsel ve güncel karar analizi yöntemleri arasında çok kriterli karar verme ÇKKV yöntemlerinin revaçta olduğu bilinmektedir. Bu ilginin en açık nedeni, çok kriter ve çok alternatif karşısında çelişkiye düşen karar vericilere somut alternatifler sıralaması sunmasıdır Bu çalışmanın esas amacı, kamu sektörü işletmelerinin herhangi bir karar problemi ile karşılaştığında değerlendirmeyi ve optimum çözümü ÇKKV yöntemleri uygulayarak bulabildiğini göstermek ve bu konuda farkındalık oluşturmaktır. Ayrıca çalışmada, kamu sektörü işletmelerinin birçok karar problemini ÇKKV yöntemleri kullanarak çözülebildiği örnekleri ile gösterilmiştir. Uygulama kısmında da, bir kamu işletmesinin ısınma ihtiyacının karşılanması için yakıt türleri arasından en etkin olanın belirlenmesinde AHP ve ORESTE yöntemlerinin analizine yer verilmiştir. Farklı iki yöntem ile gerçekleştirilen analiz sonuçları birbirini destekler mahiyette olup, birinci sırada A4 Doğalgaz ve ikinci sırada A3 Fueloil çıkmıştır. Analiz sonuçları ilgili kamu işletmesi ile paylaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, AHP ve ORESTE Yöntemleri, Kamu İşletmeleri

DETERMINATION OF THE MOST EFFICIENT FUEL TYPE WITH AHP AND ORESTE METHODS

Öz

Today, businesses face very different decision problems in the management process. Recently, new and hybrid methods have been proposed to solve these decision problems. However, when businesses use current and scientific methods in more complex decision problems they are getting more and more superior to competitors. It is known that the multi criteria decision making MCDM methods are very popular among the scientific and current decision analysis methods in the process. The most obvious reason for this interest is to present the rank of tangible alternatives to the contradictory decision makers over many criteria and many alternatives. The main purpose of this study is to show that public sector enterprises can evaluate of any decision problem and find the optimal solution by applying the MCDM methods and to make awareness on this issue. It is also shown in the study that public sector enterprises can solve many decision problems by using the MCDM methods. In the application part, an analysis of AHP and ORESTE methods was carried out to determine the most effective fuel types to meet the heating needs of a public enterprise. According to the results of analysis carried out by two different methods are mutually supportive with A4 Natural Gas in the first order and A3 Fueloil in the second order. The results of the analysis are shared with the relevant public administration

Anahtar Kelimeler

Multiple Criteria Decision Making Methods, AHP and ORESTE Methods, Public Enterprises

Kaynakça

• Ada, E., Kazançoğlu, Y. ve Aracıoğlu, B. (2005). Stratejik Rekabet Üstünlüğü Sağlamada Tedarikçi Seçiminin Analitik Hiyerarşik Süreç ile Gerçekleştirilmesi, V. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul (25-27 Kasım), ss.605-611.
• Akarte, MM., Surendra, NV., Ravi, B. ve Rangaraj, N. (2001). Web Based Casting Supplier Evaluation Using Nalytical Hierarchy Process, The Journal of the Operational Research Society, 52(5), ss.511-522.
• Arslan, H. M. ve Özcan, S. (2017). Çevik Üretim Tarzı Faaliyet Gösteren Geleneksel Türk El Sanatları İşletmelerinin Canlandırılması Çalışmalarının Bulanık Topsis Yöntemi İle Değerlendirilmesi, İşletme Bilimi Dergisi (Jobs), 5(3): 147-172. Jahanshahloo,G.R.,Hosseinzadeh,F., Izadikhah, M. (2006), “Extension of the TOPSIS Method for Decision Making Problems with Fuzzy Data, Applied Mathematics and Computation, 181,1544- 1551.
• Chatterjee P. Ve Chakraborty, S., (2012), “Material Selection Using Preferential Ranking Methods”, Materials and Design, 35, s. 384–393.
• Elıseo V. Ana, Jr., (2009), “Sewer Asset Management – Sewer Structural Deterioration Modelling And Multi criteria Decision Making In Sewer Rehabilitation Projects Prioritization”, Doctorate Thesis, Vrije University, Department of Hydrology and Hydraulic Engineering, Amsterdam.
• Güner, H. ve Mutlu, Ö. (2005). Bulanık AHP İle Tedarikçi Seçim Problemi ve Bir Uygulama, V. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul (25-27 Kasım), ss.473-477.
• Jafarı, H., (2013), “Identification and Prioritization of Grain Discharging Operations Risks by Using ORESTE Method”, American Journal of Public Health Research, 2013, Vol. 1, No. 8, p. 214-220.
• Jafarı, H., Noshadı E., Khosheghbal, B., (2013), “Ranking Ports Based on Competitive Indicators by Using ORESTE Method”, International Research Journal of Applied and Basic Sciences, Vol., 4 (6), s. 1492-1498.
• Lai, Young-Jou, Hwang, Ching-Lai (1994), Fuzzy Multiple Objective Decision Making Methods And Applications, Lecture Notes In Economics And Mathematical Systems, 404, Berlin: Springer- Verlag.
• Leeneer, I., Pastıjn, H., (2002), “Selecting Land Mine Detection Strategies by Means of Outranking Mcdm Techniques”, European Journal of Operational Research, 139,s. 327–338.
• Luo, X., Wu, C., Rosenberg, D. ve Barnes, D. (2009). Supplier Selection in Agile Supply Chains:An Information-Processing Model and An Illustration, Journal of Purchasing & Supply Management, 15(4), ss.249-262.
• Matějček M., Ve Brožová, H. (2011). “Multiple attributes analysis of vegetable production”. In Proceedings of the 12th WSEAS international conference on Mathematics and computers in biology, business and acoustics (MCBANTA'11), Nouras Barbu Lupulescu, Snejana Yordanova, and Valeri Mladenov (Eds.). World Scientific and Engineering Academy and Society (WSEAS), Stevens Point, Wisconsin, USA, s. 27-32
• Öner, N. (1969). Mantığın Ana İlkeleri ve Bu İlkelerin Varlıkla Olan İlişkileri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XVII, 285-303.
• Özyörük, B. ve Özcan, E.C. (2008). Analitik Hiyerarşi Sürecinin Tedarikçi Seçiminde Uygulanması: Otomotiv Sektöründen Bir Örnek, Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 13(1), ss.133-144
• Özdemir, A. (2010). Ürün Grupları Temelinde Tedarikçi Seçim Probleminin Ele Alınması ve Analitik Hiyerarşi Süreci İle Çözümlenmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 12(1), ss.55-84.
• Pastjin H., Leysen J., (1989). Constructing An Outranking Relation With ORESTE, Math & Comput. Modelling, 12 (5), 1255-1268
• Pastjin H., Leysen J., (2003). Using an Ordinal Outranking Method Supporting The Acquisition of Military Equipment, Royal Military Academy Renaissance Avenue, 8 (3), 4-12
• Soner, S. ve Önüt, S. (2006). Çok Kriterli Tedarikçi Seçimi: Bir Electre-Ahp Uygulaması, Sigma Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, (4), ss.110-120.
• Tam, M.C.Y. ve Tummala, V.M.R. (2001). An Application of the AHP in Vendor Selection of A Telecommunications System, Omega, 29(2), ss. 171-182.
• Saaty, T.L., 1980, The Analytic Hierarchy Process, USA, McGraw Hill.
• Saaty, T.L., 1986, “Axiomatic Foundation of the Analytic Hierarchy Process”, Management Science, 32 (7), 841-855.
• Saaty, T.L., 1990, “How to Make A Decision: The Analytic Hierarchy Process”, European Journal of Operational Research, 48 (1) , 9-26.
• Triantaphyllou, E., Mann, S.H., 1995, “Using the Analytic Hierarchy Process for Decision Making in Engineering Applications: Some Challenges”, Inter’s Journal of Industrial Engineering: Applications and Practice, Cilt 2, No 1, 35-44
• Tulunay, Y. (1991), “Matematik Programlama ve İşletme Uygulamaları”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları, No: 244, Renk-iş Matbaası, İstanbul
• Yerlikaya M.A., KOBİ’lere Sağlanan Desteklerin KOBİ Performansına Etkisinin Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ile Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2014.
• Zakarian, A. ve Kusiak, A. (1999) “Forming Teams: An Analytical Approach”, IEE Transactions, 31 (1), 85-97.