TARİH ÖNCESİ İNSAN BİÇİMLİ FİGÜRİNLER HAKKINDA GENEL BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2018, Sayı: 21, 228 - 239, 01.12.2018

Çağatay Yücel

Öz

Figürin kategorisinin tanımı değişken olup, figürinler bölgesel, geleneksel ve kronolojik bağlamda farklılıklar gösterir. Figürinler, taşınabilirliği ve üç boyutlu imalı biçimleriyle öncelikle olarak heykelcik formlarına sahiptirler. İnsan yapımı bu malzemeler çeşitli formlarda görülebilir insan biçimli, hayvan, tanrı ve tanrıça, belirsiz . Süreç olarak figürin kavramı bir figürinin oluşumundaki her aşamasından söz edilebilir. Figürinlerin formu benzer öğeler üzerinde değişik açılarda görülen farklı unsurların tunç, mermer, kireçtaşı vb. tanımına da yardımcı olurlar. Tarih öncesi figürinler aynı zamanda cinsiyet erkek ve kadın aracılığıyla ideal cinsiyeti yaratma ortamını sunmuş olabilirler

Anahtar Kelimeler

Figürin, tarih öncesi, tanrıça, insan biçimli

A GENERAL EVALUATION ABOUT PREHISTORIC ANTHROPOMORPHIC FIGURINES

Öz

The definition of the category of figurine is variable and differs based on regional, traditional and chronological context. Figurines primacy should be given to statuette forms, hintingly portability and three dimensionality. Figurines can be of varied forms anthropomorphic, animal, god and goddess, ambiguous forms . The notion of figurine as process can refer to almost every stage in the life of a figurine. The figurine form can lend itself to the depiction of different elements on the same item, bronze, marble, limestone and so on. perhaps as viewed form different angles. Figurines should also have offered the medium for creating an ideal of gender or sex through the elision of male via androgynous representation, or via the duality of male and female figures composing the same figurine

Anahtar Kelimeler

Figurine, prehistoric, goddess, anthropomorphic

Kaynakça

• Acartürk, B. (2012). Toprağın Binlerce Yıllık Macerası, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 4, (1), 1-17.
• Albayrak, C. (2007). Anadolu'da Kybelle-Atis Kültü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi
• Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007.
• Arsebük, G. (2014). İnsan ve Evrim. İstanbul: Ege Yayınları.
• Arsebük, G. (2012). Tarihöncesi Dönemden Bazı Yansımalar, İstanbul: Ege Yayınları.
• Baysal, A. (2017). Doğu Anadolu Petroglifleri: Teknolojik, Kronolojik ve Sembolik
• Değerlendirmeler. Anadolu Prehistorya Araştırmaları Dergisi, 1-33. Belli, O. (2001). Anadolu Tanrıçalar. İstanbul: Promete Yayıncılık.
• Bilgi, Ö. (2012). Klasik Çağ Öncesi Anadolu’da İnsan Görüntüleri. İstanbul: Aygaz Yayıncılık.
• Braidwood, R. (2008). Tarihöncesi İnsanları. İstanbul: Arkeoloji Sanat Yayınları.
• Cıbırlıoğlu, Y. (2004). Kadın Saçı. Büyü ve “Türban”. İstanbul: Payel Yayınevi.
• Çekilmez, M. (2014). Tralleis Güney Nekropolü Terrakotta Figürinleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Çelebi, B. (2015). Toprak Altındaki Kadının Sessiz Çığlığı- Eski Çağ’da Kadın. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Eker, F. (2013). Kahramanmaraş’ın Tarihi Coğrafyasına Bir Bakış. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 38.
• Erbil, P. (2012). Kibeleden Pandoraya Kadının Tarihsel Yenilgisi. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Erek, C. (2013). Direkli Mağarası Kazıları. 35. Kazı Sonuçları Toplantısı, 3. Cilt, 73-81.
• Fiedler, L., Greve, J. (2009). Does Symbolism represent progress?. Pleistocene Coalition News, I (II)
• G. Aydıngün, Ş. (2006). Yerleşik Hayat Öncesi: Yaratan Beden. Şennur Şentürk (Koordinatör), Tunç
• Çağı’nın Gizemli Kadınları (s. 11-28). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Gimbutas, M. (2001). The Language of The Goddess. London: Thames & Hudson.
• Gimbutas, M. (1987). The Earth Fertility of old Europe. Dialogues d'histoire ancienne,13, 11-69.
• Goren-Inbar, N., Perlman, I., Heimann, A. (1986). Chemical Mapping of Baslt Flows at Paleolithic
• Sites. archaeometry, 28, 89-99. Higgins, R. A., (1969). Grek Terracotta Figures. London: The British Museum.
• Hodder, I. (2006). Figürinler Hakkında Düşünmek. Şennur Şentürk (Koordinatör), Tunç Çağı’nın
• Gizemli Kadınları (s. 7-10). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Insoll, T. (2017). The Oxford Handbook of Prehistoric Figurines. Timothy Insoll (Ed.), Miniature
• Possibilities? An Introduction to the Varied Dimensions of Figurine Research (s. 3-16). Newyork: Oxford University Press. Kartal, M. (2009). Türkiye’de Son Avcı-Toplayıcılar-Konar Göçerlikten Yerleşik Yaşama Geçiş Epi
• Paleolitik Dönem. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. Langin-Hooper, S. (2011). Beyond Typology: Investigating Entanglements of Difference and Exploring Object- Social Interactions in the Terracotta Figurines of Hellenistic Babylonia
• (Yayımlanmamış Doktora Tezi), University of California, Berkeley. Leroi-Gourhan, A. (1993). Gesture and Speech. London: The MIT Press Cambridge Massachusetts.
• Makowski, M. (2005). Anthropomorphic Figurines of Early Bronze Age Anatolia. Archeologia, LVI, 30.
• Meskell, L. (2017). The Oxford Handbook of Prehistoric Figurines. Timothy Insoll (Ed.), The Archaeology of Figurines and the Human Body in Prehistory (s. 17-36), Newyork: Oxford University Press.
• Moorey, P. R. S. (2005). Ancient Near Eastern Terracottas with a catalogue of the collection in the Ashmolean Museum. Oxford: Ashmolean Museum.
• Müller-Karpe, H. (1974). Handbuch Der Vorgescichte, Erster Teilband Text III/1. Buchhandlung
• München: C.H. Beck’sche Verlags . Müller-Karpe, H. (1974). Handbuch Der Vorgescichte, Erster Teilband Text III/3. Buchhandlung
• München: C.H. Beck’sche Verlags. Özdemir, A. Bamyacı, A. O., Çilem, Y. (2012). Kalkolitik Smintheion (Gülpınar) Buluntusu
• Antropomorfik Objeler. Höyük, 5, 10-28. Paksoy, G. (2007). Anadolu’da Pişen Toprak, Gönül Paksoy Koleksiyonu. İstanbul: Rezan Has Müzesi.
• Reisoğlu Nalça, Ş. (1993). Başlangıcından Hitit dönemine Kadar Anadolu’da Tanrıça Kültü ve Toprak
• İdol, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi/Güzel Sanatlar Fakültesi, İstanbul. Roller, L. E., (2013). Ana Tanrıça’nın İzinde-Anadolu Kybele Kültü. Betül Avunç (Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Silek, S. (2010). Seyitömer Höyük İdolleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dumlu Pınar
• Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya. Soffer, O., Adovasio J. M., Hyland, D.C. (2000). The “Venus” Figurines: Textiles, Basketry, Gender, and Status in the Upper Paleolithic. Current Anthropology, 41, 511-537.
• Sümer, G. (2007). Anadolu’da Neolitik Dönemde Tanrı ve Tanrıça. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eğe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Ucko, P. J. (1962). The Interpretation of Prehistoric Anthropomorphic Figurines. The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, 92, 8-54.
• Van Buren, E. D. (1930). Clay Figurines of Babylonia And Assyria. London: Oxford University Press.