BEHCETÜ’L-HADÂİK’İN SÖZ VARLIĞI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2019, Sayı: 22, 71 - 85, 01.06.2019

Türker Barış Bulduk

Öz

Behçetü’l-Hadâik, bünyesinde hem Eski Türkçe hem de Oğuzca dil özelliklerini barındıran karışık dilli bir eser olarak kabul edilmektedir. Eser, 11. yüzyılın sonlarından itibaren Anadolu’yu yurt edinen Selçuklu Türklerinin konuştukları Türkçenin söz varlığını ortaya koymada önemli bir konumdadır. Çünkü 11-13. yüzyıllar arasında Anadolu’da konuşulan Türkçe ile ilgili çok fazla kaynak bulunmamaktadır. Bu çalışma ile Behçetü’l-Hadâik eserinin söz varlığını incelemek, bu söz varlığından Eski Anadolu Türkçesi metin ve sözlüklerinde yer almayan kelimeleri tespit etmek, bunların geçirdiği tarihsel değişim ya da gelişimlere uzanmak ve Eski Anadolu Türkçesi söz varlığına katkıda bulunmak amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Söz varlığı, Eski Anadolu Türkçesi, Tarama Sözlüğü, Behçetü’l-Hadâik

AN EVALUATION OF BEHCETU’L-HADÂIK IN TERMS OF ITS VOCABULARY

Öz

Behçetül-Hadâik is considered as a mixed language work that includes both Old Turkish and Oğuz language. The work has an important position in revealing the vocabulary of Turkish spoken by the Seljuk Turks who had acquired Anatolia from the end of the 11th century because there are not many sources about Turkish spoken in Anatolia between the 10th and 13th centuries. With this study, it is aimed to examine the vocabulary of Behçetül-Hadâik, to identify the words that are not included in the texts and dictionaries of Old Anatolian Turkish, to reach the historical changes or developments that they have been and to contribute to the vocabulary of Old Anatolian Turkish

Anahtar Kelimeler

Vocabulary, Old Anatolian Turkish, Scan Dictionary, Behçetü’l-Hadâik

Kaynakça

• Akar, Ali (2017), Türk Dili Tarihi, 12. Baskı, Ötüken Yayınları, İstanbul.
• Argunşah, Mustafa (2017), Çağatay Türkçesi, Kesit Yayınları, İstanbul.
• Argunşah Mustafa, Sağol Yüksekkaya Gülden, Tabaklar Özcan (2011), Karahanlıca Harezmce Kıpçakça Dersleri, Kesit Yayınları, İstanbul.
• Ata, Aysu (2014), Harezm-Altınordu Türkçesi, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Atalay, Besim (2018), Divanü Lugat-it Türk (Dizin), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Caferoğlu, Ahmet (2015), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Canpolat, Mustafa (2018), Behcetü'l-Hadaik Fi Mev'izati'l-Halaik, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Clauson, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford University Press, Londra.
• Devellioğlu, Ferit (1999), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Dilçin, Cem (1983), Yeni Tarama Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Doğan, D. Mehmet (2001), Büyük Türkçe Sözlük, Vadi Yayınları, Ankara.
• Eckmann, Janos (2017), Çağatayca El Kitabı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Eraslan, Kemal (2012), Eski Uygur Türkçesi Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Ercilasun, Ahmet Bican, Akkoyunlu, Ziyat (2018), Dîvânu Lugâti’t-Türk, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Ergin, Muharrem (1999), Orhun Abideleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
• Erol, Hülya Arslan (2014), Eski Türkçeden Eski Anadolu Türkçesine Anlam Değişmeleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Gabain, Annemarie Von (2000), Eski Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Gülensoy, Tuncer (2011), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Gülsevin, Gürer (2011), Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Hacıeminoğlu, Necmettin (2003), Karahanlı Türkçesi Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Kanar, Mehmet (2011), Eski Anadolu Türkçesi Sözlüğü, Say Yayınları, İstanbul.
• Kurumu, Türk Dil (1998), Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Kurumu, Türk Dil (2009), Derleme Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Kurumu, Türk Dil (2009), Tarama Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Orkun, Hüseyin Namık (2011), Eski Türk Yazıtları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Paçacıoğlu, Burhan (2016), Türkçenin VIII.-XVI. Yüzyıllar Arasında Sözcük Dağarcığı, Kesit Yayınları, İstanbul.
• Şirin, Hatice (2016), Eski Türk Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Tekin, Talat (2000), Orhon Türkçesi Grameri, Sanat Kitabevi, Ankara.
• Toparlı Recep, Vural Hanifi, Karaatlı Recep (2014), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Ünlü, Suat (2012), Harezm-Altınordu Türkçesi Sözlüğü, Eğitim Kitabevi, Konya.
• Ünlü, Suat (2012), Karahanlı Türkçesi Sözlüğü, Eğitim Kitabevi, Konya.
• Ünlü, Suat (2013), Çağatay Türkçesi Sözlüğü, Eğitim Kitabevi, Konya.