PAUL FEYERABEND’IN BİLİM FELSEFESİNDE BİLİMİN DEĞERİ VE BİLİMSEL YÖNTEMİN BELİRLENMESİ SORUNU

Yıl 2016, Sayı: 16, 464 - 475, 01.09.2016

Vedat Çelebi

Öz

Feyerabend, bilimle ilgili olarak bilimin sabit, genel geçer kurallarla ilerlediğini savunan anlayışı eleştirir. Feyerabend’e göre, bilim dâhil her türlü bilgi biçimi bir gelenektir ve hiçbiri diğerinden üstün değildir. Gelenekler ne iyi ne de kötüdürler, yalnızca vardırlar. Bilimin kendisi de bir gelenek ya da bir geleneğin bir yönüdür. Feyerabend, bilimin aklın ilkelerine sıkı sıkıya bağlı olan bilim adamları sayesinde ilerlediği görüşüne karşı çıkar. Onun bilimsel yönteminde genel geçer bir yöntem yoktur. Geçerli olan ilke “ne olsa uyar” ilkesidir. Bilim ussal sistematik kurallara dayanmaz, eğer öyle olsa idi bilim ilerleyemezdi. Feyerabend için bilim anarşist bir girişimdir. Epistemolojik anarşizm ile de kurulan ilişkisi bu noktadadır. Feyerabend’in amacı, bilimi katı bir kurallar dizisi olmaktan kurtarmaktır. Feyerabend, anarşist epistemolojisinde, bilim tarihinin kuralsız ve usdışı örneklerle dolu olduğunu ortaya koyarak nesnelci, çizgisel ilerlemeci ve monist bilim anlayışının aksine bilimsel bilginin yönteminde çoğulculuk ve ne olsa uyar ilkelerini temele alır

Anahtar Kelimeler

Feyerabend, bilim felsefesi, bilimsel bilginin değeri, bilimsel yöntem, epistemolojik anarşizm

VALUE OF SCIENCE AND THE PROBLEM OF DETERMINATION OF SCIENTIFIC METHOD IN PAUL FEYERABEND’S PHILOSOPHY OF SCIENCE

Öz

Feyerabend criticizes, in respect of science, the understanding arguing that science progresses with fixed and universal rules. According to Feyerabend, all kinds of knowledge forms including science is a tradition, and none of them is superior to other. Traditions are neither good nor bad, only they are in existence. Science itself is also a tradition or a side of a tradition. Feyerabend opposes the view of that science progresses through scientists who strictly adhere to the principles of mind. There is not a universal method in his scientific method. The effective principle is the principle of “whatever works”. Science is not based on the rational systematic rules, if so, science would not progress. Science is an anarchist attempt for Feyerabend. Its relationship established with the epistemological anarchism is at this point. Feyerabend’s goal is to save science to be a set of strict rules. Feyerabend, in anarchist epistemology, uses principles of pluralism and whatever works as bases in the method of scientific knowledge in contrast to objectivist, linear progressive and monist understanding of science, by putting forward that the history of science has filled with irregular and irrational examples

Anahtar Kelimeler

Feyerabend, philosophy of science, value of scientific knowledge, scientific method, epistemological anarchism

Kaynakça

• Bozkurt, Nejat, (2003), 20. Yüzyıl Düşünce Akımları, Morpa Kültür Yayınları, İstanbul.
• Cevizci, Ahmet, (2002), Paradigma Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul.
• Cevizci, Ahmet, (2012), Felsefe, Açık Öğretim Fakültesi Yayınları, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Chapman, Siobhan, (2008), Language and Empricism, (After The Vienna Circle)
• Palgrave Macmillan Press, New York. Güzel, Cemal, (1998), Sağduyu Filozofu Popper, Derleyen: Cemal Güzel, İkinci Basım
• Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara. Güzel, Cemal, (2010), Bilim Felsefesi, Kırmızı Yayınları, İstanbul.
• Feyerabend, Paul, (1975), “Science. The Myth and its Role in Society”, Maintained and Inquiry, 18 (2), 167-181.
• Feyerabend, Paul, (1981), How to Defend Society Against Science, Scientific Revolutions, ed. By Ian Hacking, Oxford University Press, Oxford.
• Feyerabend, Paul, (1991a), Özgür Bir Toplumda Bilim, çev: Ahmet Kardam, Birinci
• Basım, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Feyerabend, Paul, (1991b), Yönteme Hayır. Bir Anarşist Bilgi Kuramının Ana Hatları, 2.
• Baskı, çev. Ahmet İnam, Ara Yayıncılık, İstanbul. Feyerabend, Paul, (1995), Akla Veda, çev: Ertuğrul Başer, Birinci Basım, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Feyerabend, Paul, (1999a), Yönteme Karşı, çev. Ertuğrul Başer, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Feyerabend, Paul, (1999b), Özgür Bir Toplumda Bilim, çev: Ahmet Kardam, İkinci
• Basım, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Hülür, Himmet, (2006), “Bilimde Yöntemciliğin Reddi ve Çoğulculuk: Feyerabend’in
• Epistemolojik Dadaizmi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi: Sosyal Bilimler Dergisi, VIII (2), 218. Joergen, Joergensen, (1951), The Development of Logical Positivism, University of Chicago Press, Chicago.
• Johansson, Ingvar, (1983), Anglosakson Bilim Felsefesi, Felsefe Yazıları, çev. Şahin
• Alpay, Beşinci Kitap, Yazko, İstanbul. Losee, John, (2008), Bilim Felsefesine Tarihsel Bir Giriş, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Şaylan, Gencay, (1996), Çağdaş Düşünce Akımları: Postmodernizm, (Ders Notları), Todaie Yayınları, Ankara.