FERÎDÎ AND VERSE TRANSLATION OF THE DIVAN OF HAFEZ

Yıl 2021, Sayı: Özel Sayı - Prof. Dr. Halil ÇEÇEN'e Armağan, 278 - 298, 30.12.2021

Emrullah Yakut

Öz

In Classical Turkish Literature, verse translations occupy an important place and a remarkable sum. However, unlike event-centered literary texts such as masnavi, it is not very common to translate an entire divan in verse. Ferîdî, who is probably thought to have lived in the 18th century, is a name who translated the entire Hâfız Dîvân in verse. It is understood that Ferîdî also benefited from the annotations of The Divan of Hâfız by Sürûrî, Şem'î and Sûdî while creating this exceptional work. This study, in which Ferîdî's verse translation is examined in terms of translation processes, aims to provide the opportunity to make a comparison between the meaning and imagination created by a master of words like Hâfız and the resulting translation. While describing the translation of the poem, we hope that it can contribute to the issue of how the poem should be translated.

Anahtar Kelimeler

Ferîdî, verse translation, Divan of Hafez, poetry translation, translation processes

FERÎDÎ VE HÂFIZ DİVÂNI’NIN MANZUM TERCÜMESİ

Öz

Klasik Türk Edebiyatında manzum tercümeler mühim bir yer ve dikkate değer yekûn tutar. Ancak mesnevî gibi olay merkezli edebî metinlerin aksine, bir divanın tamamının manzum olarak tercümesi çok rastlanan bir durum değildir. XVIII. yüzyılda yaşadığı düşünülen Ferîdî, Hâfız Dîvânı’nın tamamını manzum olarak tercüme etmiş bir isimdir. Ferîdî’nin, bu müstesna eserini oluştururken Sürûrî, Şem‘î ve Sûdî’nin Hâfız Dîvânı şerhlerinden de istifade ettiği anlaşılmaktadır. Ferîdî’nin yaptığı manzum tercümenin çeviri işlemleri bakımından incelendiği bu çalışma Hâfız gibi bir söz ustasının titizlikle kurduğu anlam ve hayal dünyası ile ortaya çıkan tercüme arasında bir mukayese yapma imkânını sağlamayı amaçlamaktadır. Yapılan şiir çevirisini betimlerken, şiirin nasıl çevrilmesi gerektiği meselesine katkı sunabileceği ümidindeyiz.

Anahtar Kelimeler

Ferîdî, manzum tercüme, Hâfız Dîvânı, şiir çevirisi, çeviri işlemleri

Kaynakça

• Atalay, M. (1394/2015). Te’sîr-i Hâfız Ber Şâirân-ı Türk (Nazîregûyîhâ). Hemâyiş-i Beynelmileli-yi Hâce Şemsüddin Muhammed Hâfız-ı Şîrâzî Mecmûa-i Makâlehâ (s. 25-33). içinde Tahran: Dânişgâh-ı Âzâd-ı İslâmî.
• Bâkî. (1994). Bâkî Dîvânı. (S. Küçük, Dü.) Ankara: TDK.
• Bey, S. (2000). Sehi Bey Tezkiresi. (M. İsen, Dü.) Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çelebi, Â. (1994). Aşık Çelebi Tezkiresi. (F. Kılıç, Dü.) Ankara: Ankara Gazi Üniv. SBE.
• Çelik, A. F. (1998). Sürûrî’nin Hâfız Dîvânı Şerhi’nin İncelenmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi SBE.
• Fâizî, K. (t.y.). Zübdetü’l-Eşâr. İstanbul: İ.B.B. Atatürk Kitaplığı B.0011.
• Ferîdî. (1800). Dîvân-ı Hâfız Tercüme-i Manzûmesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi T3032.
• Ferîdî. (1800). Tercüme-i Dîvân-ı Hazret-i Hâfız-ı Şîrâzî Li-Ferîdî (Müst. İlhâmî?). İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi Hasan Hüsnü Paşa 992.
• Ferîdî. (1830). Dîvân-ı Hâfız Tercüme-i Manzûmesi (Müst. Nasûh B. Sâlih İzmîrî). İstanbul: Beyazıt Devlet Kütüphanesi 5673.
• Ferîdî. (2019). Tercüme-i Dîvân-ı Hâfız (Cilt I). (E. Yakut, Dü.) İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu.
• Gâlib, Ş. (2011). Şeyh Gâlib Dîvânı. (N. Okçu, Dü.) Ankara: TDVY.
• Gölpınarlı, A. (2011). Hâfız Tercümesi. İstanbul: İş Bankası Yay.
• Hüdayi, A. M. (2005). Divan-ı İlahiyat. (M. Tatçı, & M. Yıldız, Dü) İstanbul : Sahaflar Kitap Sarayı.
• İbrahim, M. A. (2010). Feridî ve Divanı. Ankara: Gazi Üniv. SBE.
• Kanar, M. (2011). Hâfız Dîvânı Tercümesi (Cilt I). İstanbul: Ayrıntı.
• Karavelioğlu, M. (2005). On Altıncı Yüzyıl Şairlerinden Prizrenli Şem’î’nin Divanı’nın Edisyon Kritiği ve İncelenmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi SBE.
• Kartal, A. (2006). Türk'ün Hâfız Sevgisi Yahut Hâfız Türke Ne Anlatır. Türk Edebiyatı(392), 28-33.
• Kaya, İ. (2008). Şerh-i Divan-I Hâfız (Sudi): Kelimeler, Remizler, Kavramlar. Malatya: İnönü Universitesi.
• Kırlangıç, H. (2013). Hâfız Dîvânı Tercümesi. İstanbul: kapı.
• Köprülü, F. (1966). Edebiyat Araştırmaları I. Ankara: TTK.
• Latîfî. (2000). Tezkiretü’ş-Şuarâ Ve Tabsıratü’n-Nuzamâ. (R. Canım, Dü.) Ankara: TTK Yayınları.
• Mucib. (2002). Tezkire-i Mucib. (K. Altun, Dü.) Ankara: AKMB Yayınları.
• Necati. (1992). Necatî Beg Divanı. (A. N. Tarlan, Dü.) Ankara: Akçağ Yayınları.
• Nef'î. (1993). Nef'î Divanı. (M. Akkuş, Dü.) Ankara: Akçağ Yayınları.
• Olgun, İ. (1978). Türkçe Sadi Ve Hâfız Çevirileri. Türk Dili Çeviri Sorunları Özel Sayısı(322), 117-126.
• Öztürk, Ş. (2010). Şem'î. DİA (Cilt XXXVIII, s. 503-504). İstanbul: İsam Yayınları.
• Popoviç, A. (2008). Çeviri Çözümlemesinde “Deyiş Kaydırma” Kavramı. M. Rifat içinde, Çeviri Seçkisi II (Y. Salman, Çev., s. 87-92). İstanbul: Sel Yayınları.
• Rifat, M. (2008). Göstergebilim Açısından Çeviri Etkinliği, Çeviri Kuramı ve Çeviri Kuramının Kuramı. M. Rifat içinde, Çeviri Seçkisi 1 (s. 240-252). İstanbul: Sel Yayınları.
• Safayi. (2005). Tezkire-i Safayi. (P. Çapan, Dü.) Ankara: AKMB Yayınları.
• Stolze, S. (2013). Çeviri Kuramları. (E. Durukan, Çev.) İstanbul: Değişim Yayınları.
• Sûdî, B. (1857). Şerh-i Dîvân-ı Hâfız-ı Şirâzî. İstanbul: Matbaa-ı Âmire.
• Süreyya, M. (1893). Sicill-i Osmanî. İstanbul: Matbaa-ı Âmire.
• Sürûrî. (t.y.). Şerh-i Dîvân-ı Hâfız-ı Şirâzî. İstanbul: İ.B.B. Atatürk Kitaplığı K.524.
• Şafak, T. (2012). Cevrî Çelebî’ye Nispet Edilen Hâfız-ı Şirazî Gazeli Şerhi. Mukaddime(6), 51-69.
• Şem'î. (1574). Şerh-i Dîvân-ı Hâfız-ı Şirâzî (Hatt-ı Şârih). İ.B.B. Atatürk Kitaplığı B.68.
• Tulum, M. (2011). 17. Yüzyıl Türkçesi ve Söz Varlığı. Ankara: TDK Yayınları.
• Tuman, M. N. (2001). Tuhfe-i Nâilî (Cilt I). Ankara: Bizim Büro Yayınları.
• Ünver, İ. (1985). Şemʽî Şemullah. Türk Dili, XLIX(397), 38-43.
• Vinay, J.-P., & Darbelnet, J. (2004). A Methodology For Translation. L. Venuti içinde, The Translation Studies Reader (J. Sager, & M. Hamel, Çev., s. 84-93). London: Taylor & Francis e-Library.
• Yakut, E. (2015). Ferîdî'nin Manzum Hâfız Dîvânı Tercümesi (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Üniversitesi SBE.
• Yazıcı, T. (1997). Hâfız-ı Şîrâzî. DİA (Cilt XV, s. 103-106). İstanbul: TDVY.