ANALYSIS OF MEDIATING ROLE OF SELF-ESTEEM IN THE RELATIONSHIP BETWEEN SOCIAL MEDIA ADDICTION AND CONSPICUOUS CONSUMPTION

Yıl 2024, Sayı: 37, 165 - 182, 25.10.2024

Doğan Aydoğan

https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1356449

Öz

This study considers the phenomenon of consumption as an area where social competition between individuals and groups is experienced. Therefore, social media platforms with high level of social interaction are discussed in relation to the phenomenon of conspicuous consumption depending on concepts self-presentation, status demand, social comparison. Social media addiction indicates the intensity of exposure to these interaction processes. Research examines the mediating role of self-esteem in the relationship between social media addiction and conspicuous consumption. Bergen Social Media Addiction Scale, Rosenberg Self-Esteem Inventory and Conspicuous Consumption Orientation Scale were used in the study. Analiz sonuçlarında korelasyon testleri sosyal medya bağımlılığı ve gösterişçi tüketim arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki göstermiştir. The relationship between self-esteem and conspicuous consumption is significant in individuals with high self-esteem. While low self-esteem establishes a significant relationship with social media addiction, it does not establish a relationship with conspicuous consumption orientation. Therefore, it has been seen that it is necessary to consider self-esteem not as a mediator variable, but as an independent variable that predicts the phenomenon of conspicuous consumption. According to the results of the gender-based independent groups t-test for the scales, it was seen that males produced higher scores in all scales.

Anahtar Kelimeler

Social Media Addiction, Self Esteem, Conspicuous Consumption

SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI VE GÖSTERİŞÇİ TÜKETİM İLİŞKİSİNDE BENLİK SAYGISININ ARACILIK ROLÜNÜN İNCELENMESİ

Öz

Bu çalışma tüketim olgusunu bireyler ve gruplar arası toplumsal rekabetin deneyimlendiği bir alan olarak ele almaktadır. Dolayısı ile sosyal medya platformları toplumsal etkileşimin yoğun olarak yer aldığı; benlik sunumu, statü talebi, sosyal karşılaştırma ve bu kavramlara bağlı olarak gösterişçi tüketim olgusu ile ilişki içinde ele alınmaktadır. Sosyal medya bağımlılığı ise bu etkileşim süreçlerine maruz kalma yoğunluğunu işaret etmektedir. Çalışma, sosyal medya bağımlılığı ve gösterişçi tüketim ilişkisinde grup etkileşimlerinden farklı olarak bireysel bir nitelik olan benlik saygısının aracılık rolünü incelemektedir. Çalışmada Bergen Sosyal Medya Bağımlılık Ölçeği, Rosenberg Benlik Saygısı Envanteri ve Gösterişçi Tüketim Ölçeği kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre sosyal medya bağımlılığı ile gösterişçi tüketim arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki vardır. Benlik saygısı ve gösterişçi tüketim ilişkisi yüksek benlik saygısına sahip kişilerde anlamlıdır. Düşük benlik saygısı ise sosyal medya bağımlılığı ile anlamlı bir ilişki kurarken, gösterişçi tüketim eğilimi ile bir ilişki kurmamaktadır. Dolayısı ile benlik saygısını bir aracı değişken olarak değil, gösterişçi tüketim olgusunu yordayan bağımsız bir değişken olarak ele almak gerektiği görülmüştür. Ölçeklere yönelik yapılan cinsiyete dayalı bağımsız gruplar t testi sonuçlarına göre ise bütün ölçeklerde erkeklerin daha yüksek skorlar ürettiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Medya Bağımlılığı, Benlik Saygısı, Gösterişçi Tüketim

Etik Beyan

Çalışma Karabük Üniversitesi, sosyal ve beşeri bilimler araştırmaları etik kurulu izni ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma akademik yayın etik ilkeleri gözetilerek gerçekleştirilmiştir. Bunun haricinde çalışmada herhangi bir etik ihlal bulunması durumunda Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler enstitüsü dergisinin sorumluluğu yoktur.

Kaynakça

• Adorno, T. (2009). Kültür Endüstrisi ve Kültür Yönetimi. İletişim Yayınları.
• Allen, K. A., Gray, D. L. L., Baumeister, R. F., & Leary, M. R. (2022). The Need to Belong: a Deep Dive into the Origins, Implications, and Future of a Foundational Construct. Içinde Educational Psychology Review (C. 34, Sayı 2). https://doi.org/10.1007/s10648-021-09633-6
• Andreassen, C. S., Billieux, J., Griffiths, M. D., Kuss, D. J., Demetrovics, Z., Mazzoni, E., & Pallesen, S. (2016). The relationship between addictive use of social media and video games and symptoms of psychiatric disorders: A large-scale cross-sectional study. Psychology of Addictive Behaviors, 30(2). https://doi.org/10.1037/adb0000160
• Andreassen, C. S., Pallesen, S., & Griffiths, M. D. (2017). The relationship between addictive use of social media, narcissism, and self-esteem: Findings from a large national survey. Addictive Behaviors, 64. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2016.03.006
• Arendt, H. (1994). İnsanlık Durumu. İletişim Yayınları.
• Aslan, M. (2021). Gösterişçi Tüketim Eğilimi Ölçeği’nı̇n (GTE) Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 6(15). https://doi.org/10.25204/iktisad.848114
• Baudrillard, J. (2006). Sessiz Yığınların Gölgesinde Toplumsalın Sonu. Içinde Doğu Batı Yayınları. Doğu Batı Yayınları.
• Bauman, Z. (2000). Siyaset Arayışı. Metis Yayınları.
• Bauman, Z. (2011). Yaşam Sanatı. Versus Kitap.
• Bauman, Z. (2017). Akışkan Modernite. Can Sanat Yayınları.
• Bourdieu, P. (2015). Ayrım. Heretik Yayınları.
• Brown, T. (2015). Confirmatory Factor Analysis for Applied Research, Second Edition. Içinde Guilford Publications.
• Buran Köse, Ö., & Doğan, A. (2019). The Relationship between Social Media Addiction and Self-Esteem among Turkish University Students. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6(1). https://doi.org/10.15805/addicta.2019.6.1.0036
• Cast, A. D., & Burke, P. J. (2002). A theory of self-esteem. Içinde Social Forces (C. 80, Sayı 3). https://doi.org/10.1353/sof.2002.0003
• Chou, H. T. G., & Edge, N. (2012). “They are happier and having better lives than I am”: The impact of using facebook on perceptions of others’ lives. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 15(2). https://doi.org/10.1089/cyber.2011.0324
• Çuhadaroğlu, F. (1986). Adölesanlarda Benlik Saygısı. Hacettepe Üniversitesi.
• Demirci, I. (2019). Bergen Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, depresyon ve anksiyete belirtileriyle ilişkisinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 20(1).
• Douglas, M., & Isherwood, B. (1999). Tüketimin Antropolojisi. Dost Kitabevi.
• Durkheim, E. (2023). İntihar. Pozitif Yayınları.
• Elias, N. (2013). Uygarlık Süreci (C. 1). İletişim Yayınları.
• Elias, N. (2016). Uygarlık Süreci (C. 2). İletişim Yayınları.
• Foucault, M. (2020). Cinselliğin Tarihi. Ayrıntı Yayınları.
• Gecas, V. (1982). The Self-Concept. Annual Review of Sociology, 8(1), 1-33. https://doi.org/10.1146/annurev.so.08.080182.000245
• Gendron, B. (2016). Theodor Adorno Cadillacs’la Tanışıyor. Içinde T. Modleski (Ed.), Eğlence İncelemeleri (ss. 47-72). Metis Yayıncılık.
• Goffman, E. (2009). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu. Metis Yayınları.
• Hawi, N. S., & Samaha, M. (2017). The Relations Among Social Media Addiction, Self-Esteem, and Life Satisfaction in University Students. Social Science Computer Review, 35(5). https://doi.org/10.1177/0894439316660340
• Heatherton, T. F., & Wyland, C. L. (2003). Assessing self-esteem. Içinde S. J. Lopez & C. R. Snyder (Ed.), Positive psychological assessment: A handbook of models and measures. (ss. 219-233). American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10612-014
• Hirschman, A. O. (2008). Tutkular ve Çıkarlar. Metis Yayınları.
• Hou, Y., Xiong, D., Jiang, T., Song, L., & Wang, Q. (2019). Social media addiction: Its impact, mediation, and intervention | Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyber.
• Krasnova, H., Wenninger, H., Widjaja, T., & Buxmann, P. (2013). Envy on Facebook: A Hidden Threat to Users’ Life Satisfaction? Presented at the 11th International Conference on Wirtschaftsinformatik (WI), Leipzig, Germany. 11th International Conference on Wirtschaftsinformatik, March.
• Leary, M. R., & Baumeister, R. F. (2000). The nature and function of self-esteem: Sociometer theory. Advances in Experimental Social Psychology, 32. https://doi.org/10.1016/s0065-2601(00)80003-9
• Lefebvre, H. (2007). Modern Dünyada Gündelik Hayat. Metis Yayınları.
• Macionis, J. J. (2015). Sosyoloji (13. bs). Nobel Yayıncılık.
• Mahadevan, N., Gregg, A. P., Sedikides, C., & De Waal-Andrews, W. G. (2016). Winners, losers, insiders, and outsiders: Comparing hierometer and sociometer theories of self-regard. Frontiers in Psychology, 7(MAR). https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.00334
• Miller, D., Costa, E., Haynes, N., McDonald, T., Nicolescu, R., Sinanan, J., Spyer, J., Venkatraman, S., & Wang, X. (2018). How the World Changed Social Media. Içinde How the World Changed Social Media. https://doi.org/10.2307/j.ctt1g69z35
• Miller, G. (2018). Sevişen Beyin. Alfa Basım Yayın.
• Myers, D. G. (2012). Social Psychology 12th Edition. Içinde McGraw-Hill.
• Nunnally, J., & Bernstein, I. (1994). Psychometric Theory, 3rd edn, 1994. McGraw-Hill, New York, 3.
• Orth, U., & Robins, R. W. (2014). The Development of Self-Esteem. Current Directions in Psychological Science, 23(5), 381-387. https://doi.org/10.1177/0963721414547414
• Polanyi, K. (2011). Büyük Dönüşüm. İletişim Yayınları.
• Pyszczynski, T., Greenberg, J., & Solomon, S. (1997). Why Do We Need What We Need? A Terror Management Perspective on the Roots of Human Social Motivation. Psychological Inquiry, 8(1). https://doi.org/10.1207/s15327965pli0801_1
• Pyszczynski, T., Solomon, S., Greenberg, J., Arndt, J., & Schimel, J. (2004). Why do people need self-esteem? A theoretical and empirical review. Içinde Psychological Bulletin (C. 130, Sayı 3). https://doi.org/10.1037/0033-2909.130.3.435
• Rosenberg, M. (1965). Society and the Adolescent Self-Image. Morris Rosenberg. Princeton University Press, Princeton, N.J., 1965. Princeton, 148(3671).
• Roy Chaudhuri, H., Mazumdar, S., & Ghoshal, A. (2011). Conspicuous consumption orientation: Conceptualisation, scale development and validation. Journal of Consumer Behaviour, 10(4). https://doi.org/10.1002/cb.364
• Silverman, K. (1986). Fragments of a Fashionable Discourse. Içinde Studies in Entertainment: Critical Approaches to Mass Culture.
• Simmel, G. (1957). Fashion (1904). The American Journal of Sociology, 62(6).
• Simmel, G. (2017). The metropolis and mental life. Içinde The City: Critical Essays in Human Geography. https://doi.org/10.4324/9781003320609-56
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics (6th ed.). Içinde New York: Harper and Row.
• Twenge, J. M. (2013). Does Online Social Media Lead to Social Connection or Social Disconnection? Journal of College and Character, 14(1). https://doi.org/10.1515/jcc-2013-0003
• Uedufy. (2023, Temmuz 9). How To Interpret Model Fit Results In AMOS.
• Veblen, T. B. (2015). Aylak Sınıfın Teorisi. Tutku Yayınevi.
• Wagner, J., Lüdtke, O., Jonkmann, K., & Trautwein, U. (2013). Cherish yourself: Longitudinal patterns and conditions of self-esteem change in the transition to young adulthood. Journal of Personality and Social Psychology, 104(1). https://doi.org/10.1037/a0029680
• Williamson, J. (2000). Reklamların Dili. Ütopya Yayınevi.