İçbatı Anadolu Kültür Bölgesi Eber Gölü-Akarçay Havzası'nda Önemli Bir Yerleşme "Sarımsaklı Höyük"

Yıl 2024, Sayı: 37, 1 - 32

İsmail Baytak

https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1400310

Öz

İçbatı Anadolu sınırlarında ve Afyonkarahisar İli ve çevresinde özellikle de Akarçay havzasında prehistorik dönem ve sonraki süreçlere ait olduğu tespit edilen höyük yerleşimleri, geçiş kültürleri içerisinde yer alan bu coğrafyada ilk iskan izlerinin Neolitik Çağ’a kadar gittiğini ve kesintisiz şekilde varlık gösterdiğini göstermektedir. Bu bağlamda değerlendirmeye aldığımız Afyonkarahisar ili Sultandağı ilçesine bağlı Yenikarabağ Köyü sınırlarında yer almakta olan Sarımsaklı Höyük ismini verdiğimiz höyük tipi bu yerleşme ve çevresinde de bahsedilen izler görülebilmektedir. Özellikle de Erken Tunç Çağı izleri belirginleşen höyükte MÖ II. Binyıl kültürü ağır basmaktadır. Bunun yanı sıra Nehir ve göl kenarlarından bölgede ve özellikle de Göller Bölgesi’nde bildiğimiz boyalı Demir Çağı seramiklerinin de çokça görüldüğü tespit edilmiştir. Demirçağı sonrasında, Hellenistik ve Roma egemenlikleri döneminde de höyük üzerinde izler görülebilmektedir. Bu çalışmamızda adı geçen höyük yerleşimi ve teritoryumunda yapılan sistematik arkeolojik yüzey araştırmaları sonucunda ortaya çıkan veriler değerlendirmeye alınmıştır. Sarımsaklı Höyük; Akarçay havzası ovalık düz alanlarında yakın bölge erken dönem kültürleri(Bolvadin-Sinneli ve Çobanlar-Pani) ve dağlık kesimlere uzanan alanlarında Sultandağı geçiş güzergahında Göller Bölgesi Erken Tunç Çağı ve MÖ.II.Binyıl kültür bölgeleri ile ilişkilidir. Ayrıca höyükteki MÖ II.Binyıl kaliteli seramikleri bu bölgenin kendi içindeki dinamiğini, gelişimini ve yerel bir üretimin varlığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Akarçay havzası, İçbatı Anadolu, Sarımsaklı Höyük, MÖ.II.Bin, Tunç Çağı, Sultandağı

Etik Beyan

Tüm yazı sorumluluğu yazara aittir.

Destekleyen Kurum

Dicle Üniversitesi

Proje Numarası

EDB.23.006

Teşekkür

DÜBAP birimine teşekkür ederim

AN IMPORTANT SETTLEMENT IN THE EBER LAKE-AKARÇAY BASIN OF THE CENTRAL WESTERN ANATOLIA CULTURAL REGION “SARIMSAKLI HÖYÜK”

Öz

The mound settlements, which were found to belong to the prehistoric period and later processes on the borders of Central Western Anatolia and provincie of Afyonkarahisar and its surroundings, especially in the Akarçay basin, show that the first traces of settlement in this geography, which is among the transitional cultures, go back to the Neolithic Age and existed uninterruptedly. In this context, the mentioned traces can be seen in this mound type settlement and its surroundings, which we named Sarımsaklı Höyük, located within the borders of Yenikarabağ Village in Sultandağı district of Afyonkarahisar province. Especially in the mound, where traces of the Early Bronze Age are evident, II BC. Millennial culture predominates. In addition, it has been determined that painted Iron Age ceramics as we know them are abundant in the region from the river and lake edges, and especially in the Lake District. After the Iron Age, traces can be seen on the mound during the Hellenistic and Roman dominations. In this study, the data obtained as a result of systematic archaeological surface surveys conducted in the mentioned mound settlement and territory were evaluated. Sarımsaklı Höyük; The Akarçay basin is associated with the early period cultures of the nearby region (Bolvadin-Sinneli and Çobanlar-Pani) in the plain areas of the Akarçay basin, and with the Early Bronze Age and II Millennium BC cultural regions of the Lakes Region on the Sultandağı transition route in the areas extending to the mountainous areas. In addition, the high-quality ceramics from the 2nd millennium BC in the mound reveal the dynamics and development of this region and the existence of a local production.

Anahtar Kelimeler

Afyonkarahisar, Sultandağı, Akarçay, Sarımsaklı Höyük, Bronze Age, 2nd millennium BC

Proje Numarası

EDB.23.006

Kaynakça

• Bilgen, A.N. (2005). Çavlum, Eskişehir Alpu Ovası’nda Bir Orta Tunç Çağı Mezarlığı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Bilgen, A.N. & Z. Bilgen. (2015). “Orta Tunç Çağ Yerleşimi(IV.Tabaka)”, (Edt.). Seyitömer Höyük I, ed. A.N. Bilgen, İstanbul, 61-118.
• Dedeoğlu, F. & E. Abay. (2014). “Beycesultan Höyük Excavation Project: New Archaeological Evidence from Late Bronze Age Layers”, Arkeoloji Dergisi-19, 1-39.
• Efe, T.(2003). “Küllüoba and The Initial Stages of Urbanism in Western Anatolia”, İçinde M.Özdoğan, H.Hauptmann, N.Başgelen. (Edt.). Ufuk Esin’e Armağan/Studies Presented of Ufuk Esin, Köyden Kente Yakındoğu’da İlk Yerleşimler/From Village to Cities, Early Villages in the Near East. cilt.1, (s.265-282). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Emre, K. (1978). Yanarlar, Afyon Bölgesi’nde Bir Hitit Mezarlığı/A Hittite Cemetery Near Afyon. Ankara: TTK Yayınları.
• French, D. (1976). “Roma Devri Mil Taşları ve Yolları üzerinde 1974 Yılında Yapılan Araştırmalar”, Türk Arkeoloji Dergisi, 43-1(1976), 51-54 Ankara: TTK Basımevi.
• Kızıltepe-Bilgin, P. (2018). Afyonkarahisar İli Yüzey Araştırmaları Işığında İçbatı Anadolu’da Demir Çağı, (YÖK Tez Merkezi, Yayımlanmamış YL Tezi). Denizli.
• Koçak, Ö. (2004a). Erken Dönemlerde Afyonkarahisar Yerleşmeleri, Konya: Kömen Yayınları.
• Koçak, Ö. (2004b). “Afyon-Bolvadin Yüzey Araştırmaları 2002 (Neolitik Çağdan İlk Tunç Çağına Kadar)”, Araştırma Sonuçları Toplantısı-21, cilt.1, 173-184.
• Koçak, Ö. (2005). “Bolvadin- Çay ve Sultandağı Yüzey Araştırmaları 2003”, Araştırma Sonuçları Toplantısı-22, cilt.1, s.19-28.
• Koçak, Ö. & A. Işık. (2007). “Erken Dönemlerde Afyonkarahisar(Neolitik Çağdan İlk Tunç Çağ Sonuna Kadar”, VII. Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, (s.353-365). Ankara: Afyonkarahisar Belediyesi Yayınları.