AHMET HAMDİ TANPINAR’IN KİTAP KORKUSU’NDA BİR SORUNSAL OLARAK KİTAP OKURLUĞU

Yıl 2025, Sayı: 38, 130 - 147, 28.02.2025

Elif Duran Oto

https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1564479

Öz

Türk edebiyatının en güçlü kalemlerinden ve aydınlarından Ahmet Hamdi Tanpınar yazın sahasında şiir, hikâye, roman, deneme, mektup, edebî tenkit türlerinde pek çok eser ortaya koymuş bir isimdir. Okuma ve yazma eylemleri üzerine inşa edilmiş bu verimli ömür kendini hem kurgu sahasında hem de edebiyat tarihi ve eleştiri zemininde kanıtlamıştır. Kitap Korkusu Tanpınar’ın kitap ve okur ilişkisini gençlik yıllarına ait bir anısı eşliğinde anlattığı bir denemesidir. Diğer tüm eserlerinin merkezine yerleştirdiği Doğu- Batı sorunsalına yazar bu metninde de kitapla kurulan ilişki üzerinden alan açar. Tanpınar, bu denemede iki medeniyetin okuma eylemi karşısındaki tutumundan ziyade Doğu’nun okuma eylemi karşısındaki kayıtsızlığının nedenlerine eğilir. Bu nedenlere eşlik eden dinî ve kültürel argümanlara belli ölçülerde değinen Tanpınar için düşünce özgürlüğü bahsi medeniyetin gelişmesi yolundaki en güçlü kazanımdır. Ona göre düşüncenin gelişebilmesi için de okumak elzemdir. Okuma eylemine ket vuracak veya buna sınır koyacak her kesim ve fikir ile de mücadele edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Hamdi Tanpınar, Kitap Korkusu, okumak, kitap, Doğu Batı

Kaynakça

• Aktaşlı, H. U. (2011). Türk muhafazakârlığı ve Kemalizm: diyalektik bir ilişki, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Türk Muhafazakârlığının Eleştirisi, (58), 147-162. Doğu Batı Yayınları.
• Berksoy, B. (2008). Bir entelektüel olarak Tanpınar. İçinde A. Uçman& H. İnci. (Edt.) Bir gül bu karanlıklarda, Tanpınar üzerine yazılar. 3F Yayınevi.
• Cevizci, A. (2022). Felsefe tarihi Thales’ten Baudrillard’a. Say Yayınları.
• Edgü, F. (2008). Tanpınar ve Ulysses, İçinde A. Uçman& H. İnci. (Edt.) Bir gül bu karanlıklarda, Tanpınar üzerine yazılar. 3F Yayınevi.
• Göktürk, A. (1997). Okuma uğraşı, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Felski, R. (2010). Edebiyat ne işe yarar? Metis Yayınları.
• Görgün, H. (2004). Mısır. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29, 570-571.
• Kandemir, M. Y. (1997). Hâdis. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17, 27-64.
• Kandemir, M. Y. (2003). Kütüb-i Sitte, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27, 6-8.
• Kelâmıkibâr. https://lugatim.com/s/kelamıkibar (Erişim Tarihi: 27. 06 2024)
• Moran, B. (2001). Bir huzursuzluğun romanı: Huzur, İçinde A. Uçman& H. İnci. (Edt.) Bir gül bu karanlıklarda, Tanpınar üzerine yazılar. 3F Yayınevi.
• Okay, M. O. (2012). Ahmet Hamdi Tanpınar biyografisi, Türkiye Yazarlar Birliği Akademi Dil, Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi. (5). s.11.
• Pamuk, O. (2008). Ahmet Hamdi Tanpınar ve Türk modernizmi, İçinde A. Uçman& H. İnci. (Edt.) Bir gül bu karanlıklarda, Tanpınar üzerine yazılar. 3F Yayınevi.
• Said, E. W. (2013). Şarkiyatçılık batı’nın şark anlayışları, Metis Yayınları.
• Schneider, M. (2016). Okumak ve anlamak edebiyatta psikanaliz: Freud, James, Nabokov, Pessoa, Proust, Rance, Schnitzler, Kolektif Kitap.
• Tanpınar, A. H. (1988). 19’uncu asır Türk edebiyatı tarihi, Çağlayan Kitabevi.
• Tanpınar, A. H. (1998). Türk edebiyatında cereyanlar. İçinde Z. Kerman (Edt.) Edebiyat üzerine makaleler. Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2000 a). Kitap korkusu. İçinde B. Emil (Edt.) Yaşadığım gibi, Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2000b). Hayat karşısında münevver. İçinde B. Emil (Edt.) Yaşadığım gibi, Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2005). Beş şehir. Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2012). Huzur. Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2014). Mehmet Kaplan’a Mektuplar. İçinde Z. Kerman (Edt.) Tanpınar’ın mektupları. Dergâh Yayınları.
• Tülücü, S. (2020). Muallâkat, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30, 308-310.
• Türkeş, A. Ö. (2008). Modern muhafazakâr; Ahmet Hamdi Tanpınar. İçinde A. Uçman& H. İnci. (Edt.) Bir gül bu karanlıklarda, Tanpınar üzerine yazılar. 3F Yayınevi.
• Uçman, A. (2006). Değişen değerler karşısında Ahmet Hamdi Tanpınar. Türkiye araştırmaları literatür dergisi. C 4. (7). s.479-509.