Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Tanılı Hastaların Epidemiyolojik, Klinik ve Laboratuvar Özelliklerinin Değerlendirilmesi: Tek Merkez Deneyimi

Yıl 2023, Cilt 50, Sayı 3, 411 - 417, 15.09.2023

Yeliz Çiçek , Mehmet Çelik

https://doi.org/10.5798/dicletip.1360703

Öz

Amaç: Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) çoğu zaman kene teması ile bulaşan, ateş ve kanamalar ile seyreden viral bir zoonotik hastalıktır. Bu çalışmada, hastanemizin Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji kliniğinde son 11 yılda Kırım Kongo Kanamalı Ateşi tanısıyla takip edilen hastaların epidemiyolojik, klinik ve laboratuvar özelliklerinin incelenmesi amaçlandı.
Yöntemler: Çalışmaya Ocak 2011-Aralık 2022 tarihleri arasında Kırım Kongo Kanamalı Ateşi tanısıyla takip edilen 18 yaşından büyük hastalar dahil edildi. Hastaların yaş, cinsiyet, meslek vb. sosyodemografik özellikleri, başvuru şikayetleri, kene temas öyküleri, laboratuvar parametreleri, hastanede yatış süreleri ve 3 aylık sağ kalımları retrospektif olarak hasta dosyalarındaki verilerden incelendi. Hastalık tanısında ELISA (enzyme linked immunosorbent assay) ile virüs spesifik IgM’nin saptanması ya da RT-PCR (Reverse Transcriptase-Polymerase Chain Reaction) ile viral RNA tespiti esas alındı.
Bulgular: Toplam 106 hastanın 73 (%68,9) erkek, 33 (%33,1)’ü kadındı. Yaş ortalaması 49,43±14,16 yıldı. Hastaların 105 (%99,1)’i kırsal bölgede yaşamaktaydı. Kene temas öyküsü olan 76 (71.7%) hasta olup bunlardan 58 (%76,3)’i keneyi kendi imkanlarıyla çıkardığını ifade etti. En fazla başvurunun olduğu ay hazirandı (n=55, %51,8). 2022 yılı (n=38, %35,9) en fazla hasta tespit edilen yıl oldu. Semptomların başlangıcı ile hastaneye başvuru arasındaki süre 3,14±7,66 (min 1-maks 13) gün olarak saptandı. İlk başvuruda en fazla yaygın vücut ağrısı (n=101, %95,3), halsizlik (n=101, 95,3), ateş (n=81, %76,4) şikayetleri tariflenirken, fizik muayenede en sık saptanan bulgular ise yüksek ateş (n=79, %74,5), hematüri (n=9, %8,5), hipotansiyon ve taşikardiydi (n=8, %7,5). Hastalardan 42 (%39,6)’si 3. Basamak bir merkeze sevk edilirken, 64 (%60,4)’ü şifa ile taburcu edildi. Bir hasta ise sevk edildiği 3. Basamak merkezde vefat etti.
Sonuç: Bu çalışmada hayvancılıkla uğraşanların/çiftçilerin ve erkeklerin hastalığa daha fazla yakalandığı, hastalık bulaşında kene temas öyküsünün önemli ölçüde tariflendiği, özellikle haziran ayında vakaların daha sık ortaya çıktığı belirlendi. Özellikle hastalık sıklığının artış gösterdiği ilkbahar ve yaz aylarında şüpheli klinik bulgularla gelen hastalarda kene temas öyküsü mutlaka sorgulanmalı ve KKKA ön tanısı göz ardı edilmemelidir.

Anahtar Kelimeler

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, Ribavirin, Kene teması.

Kaynakça

• 1.Hoogstraal H. The epidemiology of tick-borneCrimean-Congo hemorrhagic fever in Asia, Europe, and Africa. J Med Entomol. 1979;15(4):307-417.
• 2.Bente DA, Forrester NL, Watts DM, et al. Crimean-Congo hemorrhagic fever: history, epidemiology,pathogenesis, clinical syndrome and genetic diversity.Antiviral Res. 2013;100(1):159-89.
• 3.Yilmaz GR, Buzgan T, Torunoglu MA, et al. Apreliminary report on Crimean-Congo haemorrhagicfever in Turkey, March - June 2008. Euro Surveill.2008;13(33):18953.
• 4.Peters CJ, Zaki SR. Overview of viral hemorrhagicfevers. In: Guerrant RL, Walker DH, Weller PF, eds.Tropical Infectious Diseases: Principles, Pathogens,and Practice. Philadelphia, PA: Churchill Livingstone,2006:726-33.
• 5.Ergonul O, Battal I. Potential sexual transmission ofCrimean- Congo hemorrhagic fever infection. Jpn JInfect Dis 2014;67:137-8.
• 6.World Health Organisation (WHO). Epidemiology ofCrimean–Congo haemorrhagic fever virus: Turkey,Russian Federation, Bulgaria, Greece, Albania, Kosovo.WHO. Accessed date: 11 August 2008.
• 7.Çiftci E. Ülkemizde yeni ortaya çıkan bir infeksiyonhastalığı: Kırım Kongo Kanamalı Ateşi. Çocuk Enf Derg2009;3:86-9.
• 8.Kandiş H, Katırcı Y, Uzun H, ve ark. Endemik birbölgede kene ısırığı nedeniyle acil servise başvuranolguların demografik ve epidemiyolojik özellikleri.Düzce Tıp Derg 2010;12(1):18-23.
• 9.Arıkan İ, Tıraş U, Saracoğlu D, Taşar MA, Dallar Y.Kene ısırığı nedeniyle başvuran olgularındeğerlendirilmesi. Ege Tıp Derg 2009;48(1):29-31.,Arıkan İ, Tıraş U, Saracoğlu D, Taşar MA, Dallar Y. Keneısırığı nedeniyle başvuran olguların değerlendirilmesi.Ege Tıp Derg 2009;48(1):29-31.
• 10. Al B, Yıldırım C, Söğüt Ö, Yeşilkaya A. Batman devlethastanesi acil servisine yedi ayda başvuran 39 keneısırığının değerlendirilmesi. A.A.T. D. 2008;7:40–3.
• 11.Kavak N, Gürbüz Y. Factors affecting mortality inCrimean-Congo hemorrhagic fever. J Surg Med2019;3(6):428-32.
• 12.Doğan E, Girişgin AS, Çakar S. Evaluation ofCrimean-Congo hemorrhagic fever disease in AmasyaRegion “AreWe Afraid of Ticks?” Turkiye Klinikleri JIntern Med 2018;3(2):50-5.
• 13. Edlow JA, McGillicuddy DC. Tick paralysis. Infect Dis Clin North Am 2008;22:397-413.
• 14.Onguru P, Akgul EO, Akinci E, et al. High serumlevels of neopterin in patients with Crimean-Congo he-morrhagic fever and its relation with mortality. J Infec2008;56:366-370.
• 15.Yardan ve ark.[ Yardan T, Baydın A, Başol N, DuranL, Sünbül M. Epidemiologicevaluation of patientsadmitted to the emergency department due to tickbites. J Exp Clin Med 2009;26:153-6
• 16.Günaydın NS, Aydın K, Yılmaz G, Çaylan R, Köksal İ.Crimean-Congo hemorrhagic fever cases in the easternBlack Sea Region of Turkey: demographic, geographic,climatic, and clinical characteristics Turk J Med Sci2010;40:829-34
• 17.Kadanalı A, Erol S, Özkurt Z, Özden K.Epidemiological risk factors for Crimean-Congohemorrhagic fever patients. Turk J Med Sci2009;39:829-32.
• 18.Erenler AK, Kulaksiz F, Ülger H, et al. Predictors ofCrimean-Congo hemorrha-gic fever in the emergencydepartment. Eur Rev Med Pharmacol Sci2015;19(20):3811-6.
• 19.Sümer A. Kene ısırığı nedeniyle Kaş DevletHastanesi acil servisine başvuran hastalarındeğerlendirilmesi.
• 20.Spengler JR, Bente DA, Bray M, et al.: İkinciuluslararası Kırım-Kongo kanamalı ateşi konferansı.Antiviral Res, 150, 137-147, 2018. DOI:10.1016/j.antiviral.2017.11.019.
• 21.Whitehouse CA. Risk groups and control measuresfor Crimean- Congo hemorrhagic fever. In: Ergonul O,Whitehouse CA, eds. Crimean-Congo HemorrhagicFever: A Global Perspective. Dordrecht (NL): Springer,2007:273-80.
• 22.Vorou, Reginaa; Pierroutsakos, Ioannis Nb;Maltezou, Helen Cc. Crimean-Congo hemorrhagicfever. Current Opinion in Infectious Diseases 20(5):p495-500, October 2007. | DOI: 10.1097/QCO.0b013e3282a56a0a.
• 23.Alkan-Çeviker ve ark. (Alkan-Çeviker S, Günal Ö,Kılıç SS. Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi OlgularınınRetrospektif Analizi. Klimik Dergisi. 2019; 32(3): 275-80.
• 24.Parlak E, Kesmez C, Köksal Alay H, et al.Epidemiological and Biochemical Evaluation ofPatients Under Monitoring With A Diagnosis ofCrimean-Congo Hemorrhagic Fever. J Biotechnol andStrategic Health Res. 2020; 4(3):320-7.
• 25.Karaşahin Ö, Sahin EF. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Hastalarında Kanama Risk Skoru. MikrobiyolojiBülten. 2021; 55(3):327-41.
• 26.Schwarz T.F., Nsanze H. & Ameen A.M. Clinicalfeatures of crimean-congo haemorrhagic fever in theunited arab emirates. Infection 25, 364–7 (1997).
• 27.Dokuzoguz B, Kocagül Celikbas A, Gök SE, et al.Severity scoring index for Crimean-Congo hemorrhagic fever and the impact of ribavirin andcorticosteroids on fatality. Clin Infect Dis2013;57:1270-4.
• 28. Bakır Ozbey S, Kader Ç, Erbay A, Ergönül Ö. Early useof ribavirin is beneficial in Crimean-Congo hemorrhagicfever. Vector Borne Zoonotic Dis 2014;14:300-2.