Cilt 50, Sayı 3, 15.09.2023

Yıl: 2023

Araştırma Yazıları

Original Articles

Dicle Tıp Dergisi / Dicle Medical Journal, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin resmi yayın organı olan açık erişim bir dergidir. Dicle Tıp Dergisi 1963 yılından beri düzenli ve kesintisiz olarak yayınlanmakta olup, 2003 yılından itibaren internet ortamında yazıların PDF formatı  http://www.diclemedj.org, 2008 yılından itibaren http://www.diclemedj.org,  https://dergipark.org.tr/dicletip  web adreslerinde arşivlenmektedir. Dergimizin web sayfası "açık erişim" olup ücretsiz olarak makalelere erişmek ve indirmek mümkündür. Mart, Haziran, Eylül ve Aralık aylarında olmak üzere yılda 4 sayı olarak yayınlanmaktadır. Dicle Tıp dergisinin hedefi, tıp/sağlık alanında bilimsel açıdan yüksek nitelikli araştırma makalelerini yayınlamaktır.  

Dergimiz "çift-hakem- peer-review" yöntemiyle çalışmakta olup, İngilizce ve Türkçe yazılmış Özgün araştırmaları değerlendirerek Hakemlerce uygun görülenleri yayınlamaktadır. Orijinal özellikte, Kısa rapor/Brief report, Olgu sunumu/Case report, Derleme/Review ve Editöre mektup/Letter to Editor türünde yazılar kabul edilmektedir.

Dergimiz şu anda ProQuest, Index Copernicus, CrossRef, Google Scholar, ULAKBİM Türk Tıp Dizini, Türkiye Atıf Dizini ve Türk Medline veri tabalarında dizinlenmektedir.

Dicle Tıp Dergisi / Dicle Medical Journal, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin resmi yayın organı olan açık erişim bir dergidir. Dicle Tıp Dergisi 1963 yılından beri düzenli ve kesintisiz olarak yayınlanmakta olup, 2003 yılından itibaren internet ortamında yazıların PDF formatı  http://www.diclemedj.org, 2008 yılından itibaren http://www.diclemedj.org,  https://dergipark.org.tr/dicletip  web adreslerinde arşivlenmektedir. Dergimizin web sayfası "açık erişim" olup ücretsiz olarak makalelere erişmek ve indirmek mümkündür. Mart, Haziran, Eylül ve Aralık aylarında olmak üzere yılda 4 sayı olarak yayınlanmaktadır. Dicle Tıp dergisinin hedefi, tıp/sağlık alanında bilimsel açıdan yüksek nitelikli araştırma makalelerini yayınlamaktır.  

Dergimiz "çift-hakem- peer-review" yöntemiyle çalışmakta olup, İngilizce ve Türkçe yazılmış Özgün araştırmaları değerlendirerek Hakemlerce uygun görülenleri yayınlamaktadır. Orijinal özellikte, Kısa rapor/Brief report, Olgu sunumu/Case report, Derleme/Review ve Editöre mektup/Letter to Editor türünde yazılar kabul edilmektedir.

Dergimiz şu anda ProQuest, Index Copernicus, CrossRef, Google Scholar, ULAKBİM Türk Tıp Dizini, Türkiye Atıf Dizini ve Türk Medline veri tabalarında dizinlenmektedir.

DİCLE TIP DERGİSİ YAZIM KURALLARI  

  1. Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi yayın organı olan Dicle Tıp Dergisi, sağlık bilimlerinin değişik disiplinlerinde yer alan konularında deneysel çalışmalar ve güncel bulguları içeren bilimsel bir dergidir.
  2. Dicle Tıp Dergisi'ne gönderilecek yazılar, www.dergipark.org.tr internet sitesinden dijital ortamda kabul edilmekte; tüm değerlendirme ve düzeltme işlemleri ilgili site üzerinde yapılmaktadır. Bunun dışında mektup ya da e-posta yoluyla makale kabul edilmemektedir. Çalışmaların kaydedilmesi sırasında yapılması gereken işlemler ve ek belgeler www.dergipark.org.tr adresinde yer almaktadır.
  3. Dicle Tıp Dergisi'ne yayınlanmak üzere gönderilecek yazılar;


Özgün ve bilimsel açıdan yüksek nitelikli olmalı,  kaynak gösterilebilir özellik taşımalı, Daha önce başka bir dergide yayınlanmamış ya da yayınlanmak üzere kabul edilmemiş olmalı ve yazarlar bu bilgiyi makalelerini gönderirken yazılı olarak beyan etmeli, Son 7  yıla ait olan güncel veri, bilgi ve kaynak içeriyor olmalı, Araştırma ve yayın etiği ile ilgili genel kurallara uygun olarak hazırlanmalı; insan kaynaklı olgular ve deney hayvanları üzerinde yapılan çalışmaların tümünde, ek olarak gereken durumlarda kurumsal etik kurul onayı ve/veya bilgilendirilmiş onay alınmış olmalıdır.


  1. Tüm yazarlar bilimsel katkı ve sorumluluklarını ve çıkar çatışması olmadığını bildiren toplu imza ile (Yayın Hakkı Devir Sözleşmesi) yayına katılmalıdır. Makalelerin bilimsel kurallara uygunluğu ve etik ihlali yazarların sorumluluğundadır. Çalışmaları destekleyen kurum/kuruluş/ticari firmalar ve çalışmanın sunulduğu kongre veya sempozyum (varsa) dip not kısmında belirtilmelidir.
  2. Dicle Tıp Dergisi'nin yayın dili Türkçe ve İngilizce’dir. Zorunlu yazım dili Türkçe’dir. Yazıda açık ve anlaşılır bir dil kullanılmalı, imla ve yazım hataları olmamasına gerekli özen gösterilmelidir. Mikroorganizma isimleri italik olarak yazılmalı, "infeksiyon" yerine "enfeksiyon" terimi kullanılmalıdır, “ ventilatör ilişkili pnömoni” değil “ventilatör ile ilişkili pnömoni” olarak yazılmalıdır.
  3. Dergimiz, ProQuest, Index Copernicus, CrossRef, Google Scholar, ULAKBİM Türk Tıp Dizini, Türkiye Atıf Dizini ve Türk Medline gibi ulusal/uluslararası veri tabanları tarafından indekslenen Türkçe ve İngilizce yayınlardan biridir. Uluslararası indekslerde mümkün olabildiği kadar atıf alabilmesi için İngilizce özetin son derece kapsamlı hazırlanmasına  özen gösterilmeli; gramer, imla ve yazım hataları içermemelidir. Tüm yazı kategorileri için Öz ve Abstract kısımlarında giriş-amaç, gereç-yöntem, bulgular, sonuç ve yorum bölümlerine ayrıntılı olarak yer verilmesi gereklidir.
  4. Dicle Tıp Dergisi'ne gönderilen çalışmalar; Özgün Çalışma, Kısa Bildiri, Olgu Sunumu, Derleme ve Editöre Mektup kategorilerinde kabul edilmektedir. Metinler, yaygın olarak kullanılan bir Word işlemcisi kullanılarak, Arial 12 punto, 1.5 satır aralığı olacak şekilde hazırlanmalıdır.


Özgün Çalışmalar;


Türkçe başlık, İngilizce başlık, yazar isim ve kurumları (Türkçe ve İngilizce olarak),  Öz ve Abstract (300-500 sözcük), Türkçe ve İngilizce anahtar sözcükler, Giriş (200-500 sözcük), Gereç ve Yöntem (en fazla 800 sözcük), Bulgular (en fazla 800 sözcük), Tartışma (en fazla 1200 sözcük) ve Kaynaklar (en fazla 30 adet) kısımlarını içerecek şekilde düzenlenmelidir.


Kısa Bildiriler;


Türkçe başlık, İngilizce başlık, yazar isim ve kurumları (Türkçe ve İngilizce olarak), Öz ve Abstract (300-500 sözcük), Türkçe ve İngilizce anahtar sözcükler, Giriş (150-300 sözcük), Gereç ve Yöntem (en fazla 400 sözcük), Bulgular (en fazla 400 sözcük), Tartışma (en fazla 600 sözcük) ve Kaynaklar (en fazla 15 adet) kısımlarını içerecek şekilde düzenlenmelidir.


Olgu Sunumları;


Türkçe başlık, İngilizce başlık, yazar isim ve kurumları (Türkçe ve İngilizce olarak), Öz ve Abstract (300-500 sözcük), Türkçe ve İngilizce anahtar sözcükler, Giriş (150-300 sözcük), Olgu raporu (en fazla 600 sözcük), Tartışma (en fazla 600 sözcük) ve Kaynaklar (en fazla 15 adet) kısımlarını içerecek şekilde düzenlenmelidir.


Derlemeler;


Derleme yazılarda yazar sayısı 3'den fazla olmamalı, Her bir yazar adayının konu ile ilgili SCI-SCIE' da endekslenen dergilerde en az 3 yayınının (Türkiye kökenli dergiler hariç) olması. Yazarların özgeçmiş ve yayınlarını içeren dökümün gönderilmesi. Derleme konusu ile ilgili benzer bir konunun daha önce yayımlanmamış, güncel bilgileri içeriyor olması. Derleme yazım kurallarında aşağıdaki koşullara uyulmalıdır.


Türkçe başlık, İngilizce başlık, yazar isim ve kurumları (Türkçe ve İngilizce olarak), Öz ve Abstract (300-500 sözcük), Türkçe ve İngilizce anahtar sözcükler, Giriş (100-400 sözcük), Uygun altbaşlıkları da içeren Kaynaklar (en fazla 40 adet) kısımlarını içerecek şekilde düzenlenmelidir. Derleme konusu öneriniz Dicle Tıp Dergisi  Yayın Kurulu'nun ilk toplantısında tartışılıp size geri dönüş yapılacaktır. Dicle Tıp Dergisi'ne değerlendirilmek üzere sisteme kabul edilen derlemeler en az bir danışman tarafından değerlendirilmeye alınacaktır.


Editöre Mektuplar;


Türkçe başlık, İngilizce başlık, yazar isim ve kurumları (Türkçe ve İngilizce olarak), Abstract (300-500 sözcük), Türkçe ve İngilizce anahtar sözcükleri içerecek şekilde düzenlenmelidir. Mektup metninde alt bölüm açılmasına gerek olmayıp, ana metin (en fazla 550 sözcük) ve sonuç (50-150 sözcük) paragraflarını içerecek şekilde yazılmalıdır. Kullanılan kaynaklar 10 adeti, metnin tümü 1100 sözcüğü aşmamalı, şekil ve tablo kullanılmamalıdır.


  1. Her makale 3-5 adet anahtar sözcük içermeli; anahtar sözcükler Türkiye Bilim Terimleri (http://www.bilimterimleri.com) ve/veya Medical Subject Headings (MESH) (https://www.nlm.nih.gov/mesh/MBrowser.html) adreslerinden seçilmeli ve uygunluğu kontrol edilmelidir.
  2. Tablolar, "Tablo I, II, III vb." olarak verilmeli, tablo numarası ve açıklayıcı başlık tablonun üst kısmında yer almalıdır.    Şekil, grafik ve fotoğraflar “Şekil 1, 2, 3 vb.” olarak sıralanmalı ve bilgisayar ortamında hazırlanmış olarak gönderilmelidir. Açıklayıcı başlık şekillerin altında yer almalıdır.
  3. Kaynaklar metinde geçiş sırasına göre sıralanmalı, ilgili yerlerde “üst simge” olarak belirtilmelidir. Kaynaklar, Amerikan       Ulusal Tıp Kütüphanesi (U.S. National Library of Medicine; http://www.nlm.nih.gov/) “Vancouver” sistemine göre yazılmalıdır. Örnekler:
    • Kitaplar; Tüm yazarların soyadları, adlarının baş harfleri, kitabın adı, baskısı, yayınlandığı yer, yayınlayan kitabevi, yayın yılı, sayfa numarası (başlangıç-bitiş).
    •     Örnek: Hatch DJ, Sumner E, Hellman J. The Surgical Neonate: Anaesthesia and Intensive Care, 3rd  edn. London: Edward Arnold, 1994:120-5.
    • Makale: Tüm yazarların soyadları, adlarının baş harfleri, makale adı, derginin Index Medicus’a göre kısaltılmış adı, yayın yılı, cilt numarası (sayı numarası) ve sayfa numarası (başlangıç-bitiş).
    • Anderson NJ, Abbott GD, Mogridge N, Allan RB, Maling TM, Wells E. Vesicoureteric reflux in the newborn: relationship to fetal renal pelvic diameter.Pediatr Nephrol. 1997;11:610-6.
    • Ulaşabileceği adres: http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext?ID=92013984&PLACEBO=IE.pdf
    •  Altı isimden fazla yazarı olan makaleler için ilk üç yazardan sonra “et al” ibaresi kullanılmalıdır.


  1. Kaynak verilmesi sırasında Türkiye kaynaklı çalışmalar, ulusal dergilerimizden ve Dicle Tıp Dergisi’nden atıf yapılmasına özen gösterilmelidir (www.atifdizini.com).
  2. Yazılar, yayın kurulunun uygun göreceği ve konu ile ilgili hakemler tarafından denetlenir. Denetleyiciler ve denetlenen isimler gizli tutulur.
  1. Yayın kurulu, yazarların bilgisine başvurmaksızın, yazıların bilimsel içeriği bozulmayacak şekilde her türlü değişiklik ve düzeltmeyi yapabilir.
  1. Yazar adından yapılan yayın/atıf taramalarında isim benzerlikleri, soyadı değişikliği, Türkçe harf içeren isimler, farklı yazımlar, kurum değişiklikleri gibi durumlar sorun oluşturabilmektedir. Bu nedenle araştırmacıların tanımlayıcı kimlik/numara (ID) edinmeleri önem taşımaktadır. ORCID, Open Researcher ve Contributor ID'nin kısaltmasıdır. ORCID, Uluslararası Standart Ad Tanımlayıcı (ISNI) olarak da bilinen ISO Standardı (ISO 27729) ile uyumlu 16 haneli bir numaralı bir URI'dir. http://orcid.org  adresinden bireysel ORCID için ücretsiz kayıt oluşturabilirsiniz. TÜBİTAK ULAKBİM ve YÖK arasındaki işbirliği ile yürütülen çalışmalar kapsamında, ORCID bilgisinin kullanılması karar verilmiştir. Bu bağlamda, makale yazarlarının uluslararası geçerliliği de bulunan "ORCID" bilgisine makalelerde yer verilmesi tavsiye edilmektedir. TR Dizin dergi değerlendirme kriterlerinin 2018 yılında güncellenmesiyle birlikte dergilerde ORCID bilgisine yer verilmesi kriter maddesi olarak eklenebilecektir.


- Yayın Etik Kuralları
Dicle Tıp Dergisi (ISSN: 1300-2945, eISSN: 1308-9889) tüm yazar ve hakemlerden bir makalenin başvurusu veya değerlendirmesi ile ilişkili herhangi bir çıkar çatışması olmadığının deklare edilmesini talep eder. Dicle Tıp Dergisi (ISSN: 1300-2945, eISSN: 1308-9889) International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE) (http://www.icmje.org) tarafından kabul edildiği gibi Uniform Requirements for Manuscripts Submitted to Biomedical Journals 2001’i benimsemiştir.

Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi ‘’ Dicle Tıp Dergisi ‘’ Yayın Etik Kurul Talebi

a) Dünya Tıp Birliği Helsinki Bildirgesinin son versiyonuna,

b) İyi Klinik Uygulamaları (Uluslararası ICH-GCP) kılavuzu ve bununla ilgili 2001/20/EC ve 2005/28/EC sayılı Avrupa Birliği direktiflerine,

c) Biyoloji ve Tıbbın uygulanması bakımından İnsan Hakları ve İnsan haysiyetinin korunması sözleşmesi, İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesinin onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanununa (9.12.2003 tarihli 25311 sayılı Resmi Gazete),

d) Hasta Hakları Yönetmeliğine (1.8.1998 tarihli 23420 sayılı Resmi Gazete),

e) 5237 sayılı Türk Ceza Kanununa,

f) 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununa (15.5.1987 tarihli 19461 sayılı Resmi Gazete),

g) 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununa (6.11.1981 tarihli 17506 sayılı Resmi Gazete)

h) Klinik Araştırmalar Hakkında Yönetmelik’e (19.08.2011 tarihli 28030 sayılı Resmi Gazete) dayalı olarak oluşturulmuş olan

Yerel Etik Kurullar ve Yönergeleri;

insanlar üzerinde, ilaç ve terkipleriyle yapılacak ilaç klinik araştırmaları, gözlemsel ilaç çalışmaları, gözlemsel tıbbi cihaz çalışmaları; tıbbi cihazlar,ileri tedavi tıbbi ürünleri, geleneksel bitkisel tıbbi ürünler, kozmetik hammadde veya ürünleri dahil insanlarda denenmesi söz konusu olabilecek diğer tüm madde ve ürünlerle yapılacak klinik araştırmalar; biyoyararlanım ve biyoeşdeğerlik (BY/BE) çalışmaları, biyobenzer ürünler için kıyaslanabilirlik çalışmaları, endüstriyel ileri tıbbi ürünlerle ve endüstriyel olmayan ileri tıbbi ürünlerle yapılacak araştırmalar; insanlar üzerinde yapılacak kök hücre nakli araştırmaları, organ ve doku nakli araştırmaları, cerrahi araştırmalar ve gen tedavisi araştırmaları kapsam dışı olmak kaydıyla (Bu çalışmalara diğer ilgili etik kurullardan onay alınmalıdır) :

İnsan ve insana ait Biyolojik Materyal Kullanımı İçin Etik kurul Kullanımında, Anket,mülakat, odak grup çalışması; yetişkin ve fetal kadavra çalışmaları; retrospektif arşiv taraması; kan,idrar, doku, genetik materyal ve radyolojik görüntü gibi koleksiyon materyaliyle veya rutin muayene, tetkik ve tedavi işlemleri sırasında elde edilmiş materyalle yapılacak araştırma; hücre (Ticari olarak sağlanan devamlı hücre kültürleri hariç) veya doku kültürü çalışması; gen tedavisi araştırması (tedavi amacı içermeyen), hemşirelik faaliyetlerini kapsayan araştırma, gıda katkı maddeleriyle yapılacak diyet çalışması, egzersiz gibi vücut fizyolojisi ile ilgili araştırma, antropometrik ölçüm çalışması ve yaşam alışkanlıklarının değerlendirilmesi gibi insana bir hekimin doğrudan müdahalesinin gerekmediği araştırma şeklindeki çalışmalar için, Üniversite Senatolarınca veya Kamu Hastanelerince kurulması onaylanan Etik Kurullarından onay alınmalıdır.

Çıkar çatışması beyanı

Çalışmaları ile ilgili taraf olabilecek kişisel ve tüm finansal ilişkilerin bildirilmesinden yazarlar sorumludur. Finansal ilişkiler (iş, danışmanlık, hisse sahibi, ücret, uzman ifade ödemesi gibi) çok kolay tespit edilebilir çıkar çatışmalarıdır ve derginin itibarını zayıflatması son derece olasıdır. Belirsizliği önlemek için, yazarlar gönderilen makalelerinde çıkar çatışması olup olmadığını açıkça belirtmelidirler.

Onam beyanı

İnsan katılımcıları üzerindeki analitik araştırmalar Metot kısmında katılımcının onam verdiğinin beyanını içermelidir. Tüm vakalarda katılımcı isminin korunmuş olması dergi politikasıdır. Deney hayvanları üzerindeki araştırmalar uygun kuruluşa ait etik komitesi tarafından onaylanmalı ve onay numarası Metot bölümünde belirtilmelidir.

İntihal denetlemesi

Dicle Tıp Dergisi "Kör Hakemlik Değerlendirme Süreci"nden geçmiş her çalışmanın intihal denetiminden geçirilmesini zorunlu kılar. Bu kapsamda her çalışma intihal denetim sisteminden geçirilir. İntihal denetimi iThenticate yazılımları aracılığıyla gerçekleştirilir. Raporda yer alan hataların yazarlar tarafından düzeltilmesi istenebilir veya çalışma yazarlara iade edilebilir.

İnsan ve hayvan haklarının korunması

Deneysel, klinik ve ilaç araştırmaları için, insan ve hayvan haklarında uluslararası anlaşmalar ile uyarlı (Helsinki Deklarasyonu-1975, 2002’de revize edilmiş- http://www.wma.net/e/policy/b3.htm ve “Guide for the care and use of laboratory animals -www.nap.edu/catalog/5140.html) Etik Komite raporu ve hastaların bilgilendirilmiş olur formu gerekir.

Finansal Kaynak

Yazarlar Metot kısmında çalışmaları için herhangi bir finansal kaynak desteğini beyan etmelidir.

Risk değerlendirmesi

Yazarlar Metot kısmında kendi kuruluşları tarafından gerekli risk değerlendirme prosedürlerine uyumu beyan etmelidir.

Hakem değerlendirme süreci

Tüm makaleler uzman hakem değerlendirilmesi için gönderilir. Dergi çift-kör hakem değerlendirme sistemini kullanır, tüm makalelerin 2 veya 3 hakem (Editöryel Komite ve/veya harici danışman üyeleri) tarafından bağımsız değerlendirilmesi. Hakemler makalelerin kabulü, revizyonu veya reddi olarak önerilerde bulunacaktır. Belirli vakalarda, uzman hakemler (istatistikçi gibi) kullanılabilir, örneğin, çalışma dizaynını özellikleri, çalışmanın yürütülmesi, verilerin sunumu, istatistiksel analiz ve sonuçların gözden geçirilmesi.

Hakemler makalenin revize edilmesini belirtirse, yazarlar hakemler tarafından belirtilen sınırlar doğrultusunda makaleyi revize edeceklerdir. Nadiren, tekrar gönderilen makaleler ilave hakem değerlendirmesine maruz kalabilir. Revizyonlar tamamlanır ve sorumlu editör tarafından onaylanır onaylanmaz, iletişimde bulunan yazar makalenin yayın için kabul edildiği konusunda bilgilendirilir. Reddedilen makaleler için yazarlara dönülmez. Makalenin yayınlanması için kabul edildikten sonra geçen ortalama süre 6 aydır.

Telif hakkı

Orijinal materyalleri ile birlikte makaleler bu dergide görünmesinden önce verilerin herhangi bir bölümünün yayınlamamış olması, özetler hariç veya başka bir yerde yayınlanması için gönderilmemiş olması göz ününe alınarak kabul edilir. Yazarlar yayınlanması makaleleri kabul edildiği zaman Dicle Tıp Dergisi (ISSN: 1300-2945, eISSN: 1308-9889)’ne imzalı telif hakkını göndermelidir. Telif hakkı imza mektubu tüm yazarlar tarafından (veya iletişim yazarı) imzalanmalıdır ve bir kopyası sorumlu editöre gönderilir. Telif hakkının korunması işi hem yazarı hem de yayıncıyı ilgilendirir. Bununla beraber başka bir yerde yayınlanması telif hakkı ile yasaklanmış olmasına rağmen, materyaller yazar(lar) tarafından kullanılabilir:

Akademik amaçlar için (ders gibi);
Özel kullanım (kar amaçlı satış hariç);
Öğretim amaçları için;
Kullanıcılarına profesyonel destek için;
Ticari olmayan öğretimsel yayınlarda bir parçası olarak
Yazarların, kendilerinin en iyi bildiklerine göre, sunulan materyalin herhangi bir telif hakkı veya diğer mülkiyet hakkı veya faiz ihlal etmediğini garanti etmesi, veya yanlış, iftira veya diğer herhangi bir yasadışı durumu içeren bir beyan gereklidir. Yazar veya Dicle Tıp Dergisi (ISSN: 1300-2945, eISSN: 1308-9889)’inden farklı bir kimse tarafından sahip olunan veya telif hakkı olan bir kaynaktan alınan herhangi bir şekil, tablo veya geniş kapsamlı bir ekstre (50 kelime üzeri) yeniden oluşturulduğunda izin alınmalıdır.

Ücretsiz