Dijital Platformlarda Anneliğin Dönüşümü: Instagram Etiketlerine Yansıyan Anne Temsillerinin Tematik Analizi

Yıl 2025, Cilt: 61 Sayı: 4, 1491 - 1518, 26.12.2025

Esra Tuysuz , İhsan Çapcıoğlu

https://doi.org/10.61304/did.1776188

Öz

Bu çalışma, Instagram platformunda paylaşılan içerikler üzerinden dijital annelik temsillerini incelemektedir. Çalışmada 16-26 Mayıs 2025 tarihleri arasında #instagramanneleri, #müslümananne, #instamom, #muslimmoms, #ebeveyn ve #annelik etiketleriyle paylaşılan 660 gönderi metni tematik analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Bulgular, anneliğin yalnızca çocuk bakımına indirgenmeyip sağlık ve hijyen, pedagojik rehberlik, duygusal yakınlık, dinî-mânevî vurgu, topluluk ve dayanışma ile ticarî içerikler gibi temalarla yeniden üretildiğini ortaya koymaktadır. Instagram anneleri, yalnızca çocuk bakımıyla ilgili deneyimlerini değil aynı zamanda anneliği kutsallaştıran, pedagojik bilgiyle destekleyen ve ticarî girişimlerle bütünleştiren içerikler de üretmektedir. Özellikle dindar anneler, anneliği ibadetle özdeşleştiren söylemler geliştirmekte ve dua, âyet gibi mânevî motifleri içeriklerinde sıkça kullanmaktadır. Platformda takipçi kazanımı, görünürlük ve marka iş birlikleri ise anneliğin kamusal performansa dönüştüğünü göstermektedir. Çalışma, dijital mecralarda anneliğin yalnızca özel bir rol değil, kamusal, kültürel ve ekonomik bir kimliğe dönüştüğünü ortaya koymaktadır. Ayrıca, dijital annelikte seküler ve dinî söylemlerin bir arada var olabildiği, hatta hibrit bir annelik söyleminin oluştuğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi , Dijital Annelik , Sosyal Medya , Instagram , Temsiliyet.

The Transformation of Motherhood on Digital Platforms: A Thematic Analysis of Motherhood Representations in Instagram Hashtags

Öz

This study examines representations of digital motherhood through content shared on the Instagram platform. A total of 660 post captions shared between May 16 and May 26, 2025, using the hashtags #instagramanneleri, #müslümananne, #instamom, #muslimmoms, #ebeveyn, and #annelik were analyzed through thematic analysis. The findings indicate that motherhood is not framed solely in terms of childcare but is reconstructed through themes such as health and hygiene, pedagogical guidance, emotional intimacy, religious–spiritual emphasis, community and solidarity, and commercial content. Instagram mothers generate content that extends beyond personal childcare experiences, sacralizing motherhood, reinforcing it with pedagogical knowledge, and integrating it with commercial activities. In particular, religious mothers construct discourses that associate motherhood with worship and frequently employ spiritual motifs such as prayers and Qur’anic verses. Practices related to follower accumulation, visibility, and brand collaborations suggest that motherhood has increasingly become a form of public performance on the platform. Overall, the study demonstrates that motherhood in digital media has evolved from a primarily private role into a public, cultural, and economic identity. Furthermore, the findings reveal that secular and religious discourses coexist within digital motherhood, giving rise to hybrid forms of maternal representation.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion , Digital Motherhood , Social Media , Instagram , Representation

Kaynakça

• Aka, Lale Barçın. “Sosyal Medya ve Instagram Anneleri”. USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 7/17 (2025), 194-207.
• Aktan, Ercan - Kayış, Hasan Hüseyin. “Sosyal Medya ve Değişim: Bloglar Aracılığıyla Anneliğin Evrimi Üzerine Netnografik Bir Analiz”. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology 9/32 (15 Mayıs 2018), 39-54. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2018.2.003.x
• Aktaş, Gül. “Günümüz Toplumlarında Anneliğin Değişen Biçimlerini Sosyal Medya Kullanıcıları Üzerinden Değerlendirmek”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 36/2 (Aralık 2019), 253-271. https://doi.org/10.32600/huefd.441402
• Aydemir, Leyla - Şen, İleyda. “Kadın Takipçilerin Gözünden Instagram Annelerine Yönelik Bir Değerlendirme”. International Journal of Social and Humanities Sciences 4/1 (2020), 41-54.
• Başoğlu, Rabia. “Annelerin Sosyal Medya Kullanımı ve Instagramda Olan Popüler Anneler”. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi 7/1 (Bahar 2020), 857-873.
• Bostan, Esra v.dğr. “Gözetim Toplumu Bağlamında Sosyal Medya ve Instagram Anneleri”. Route Educational and Social Science Journal 4/7 (2017), 313-321.
• Braun, Virginia - Clarke, Victoria. “Using thematic analysis in psychology”. Journal of Qualitative Research in Education 3 (2006), 77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
• Bullingham, Liam - Vasconcelos, Ana C. “The presentation of self in the online world: Goffman and the study of online identities”. Journal of Information Science 39/1 (2013), 101-112. https://doi.org/10.1177/0165551512470051
• Canclini, Nestor Garcia. Hybrid Cultures. çev. Christopher L. Chiappari - Silvia Lopez. London: University of Minnesota Press, 1995.
• Engin Tufan, Kübra. Türkiye’de Sosyal Medya Kullanımı ve Popüler Instagram Annelerinin Etkileri Üzerine Odak Grup Araştırması. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Ergül, Gizem - Yıldız, Sıtkı. “Sosyal Medyada Sosyal Annelik: Instagram Anneliği”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 11 (Temmuz 2021), 611-627.
• Goffman, Erving. Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu. çev. Barış Cezar. İstanbul: Metis Yayınları, 3. Basım, 2014.
• Güngör, Ayten. “Sosyal Medyada Çocuk Hakları İhlali ve Çocuk İstismarı: Instagram Anneleri”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 54 (Yaz 2021), 1-24. https://doi.org/10.47998/ikad.836192
• Inglis, David - Thorpe, Christopher. Sosyal Teoriye Giriş. çev. İhsan Çapcıoğlu - Rüveyda Çınar. Ankara: Grafiker Yayınları, 2023.
• İşman, Aytekin v.dğr. “Sosyalleşmenin Dijitale Dönüşümü ve Dijital Benliğin Sunumu”. TRT Akademi 1/2 (Temmuz 2016), 608-619.
• Knauf, Helen - Schramme, Annamareike. “#mamanblogeuse and #mamablogger_de. A cross-country comparison on the concept of mothers and motherhood on Instagram”. Popular Communication 21/3-4 (2023), 232-246. https://doi.org/10.1080/15405702.2023.2280683
• Lupton, Deborah. “The use and value of digital media for information about pregnancy and early motherhood: a focus group study”. BMC Pregnancy and Childbirth 16/171 (2016), 1-10. https://doi.org/10.1186/s12884-016-0971-3
• Özkan, Hava - Uzun Özer, Betül. “Sosyal Medyada Annelik”. Turkish Journal Family Medicine and Primary CareC 16/1 (2022). https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1004604
• Öztürk, Mehmet Fatih - Talas, Mustafa. “Sosyal Medya ve Eğitim Etkileşimi”. Zeitschrift für die Welt der Türken-Journal of World of Turks 7/1 (2015), 101-120.
• Palalar Alkan, Deniz v.dğr. “Problematising Sharenting of Supermoms in a Neoliberal Context”. Gender Issues 42/1 (2025). https://doi.org/10.1007/s12147-024-09348-2
• Parsa, Alev Fatoş - Akmeşe, Zuhal. “Sosyal Medya ve Çocuk İstismarı: Instagram Anneleri Örneği”. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi 5/1 (2019), 163-191. https://doi.org/10.21798/kadem.2019153622
• Sine, Rengim - Parlak Yorgancı, Damla. “Yeni Medya ve Metalaşan Annelik: Instagram Anneliği Üzerine Bir Odak Grup Çalışması”. Route Educational and Social Science Journal 4/8 (2017), 399-412.
• Taşkıran, İzzet - Koç, Adem. “Sosyal medya dili yozlaştırıyor”. Anadolu Ajansı. 26 Eylül 2017. Erişim 28 Mayıs 2025. https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/sosyal-medya-dili-yozlastiriyor/919586#:~:text=%27Sosyal%20medya%20dili%20yozla%C5%9Ft%C4%B1r%C4%B1yor%27%20,Kimi%20zaman%20meydana
• Yavuz, Ayşe - Ürkmez, Seval. “Instagram Annelerinin Satın Alma Davranışı Üzerindeki Rolü”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 13/1 (Mart 2025), 189-218.
• Yazıcı, Zühtiye Nur. “E-Dünya’da Yeni Bir Rol: Dijital Annelik”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kadın ve Aile Araştırmaları Dergisi 1/2 (2021), 115-132.