OBSTACLES ARISING FROM FAITH AND MORALITY IN UNDERSTANDING THE QUR’AN

Yıl 2023, Cilt: 59 Sayı: 1, 13 - 56, 16.03.2023

Faruk Görgülü

Öz

The Noble Qur’an is the last divine book that has been revealed in order to be understood and to show the correct way to all humanity. It is also an easy-to-understand book that is in the nature of an advice and a guide for people. The ability to benefit from the guidance of the Qur’an, to adopt the universal values it reveals, and to apply the principles it brings depends on understanding, thinking, and reading its meaning as a foundation. In this context, many verses emphasize that the Qur’an should be understood and contemplated. However, some of the characteristics that some of the people possess both in terms of faith and morality have created a serious obstacle in their understanding of the Qur’an. In this context, attitudes such as disbelief, polytheism, and discord from the point of view of belief constitute some of the obstacles in front of understanding the Qur’an. Feelings such as arrogance, stubbornness, envy, and prejudice can be mentioned among the obstacles to understanding the Qur’an from a moral standpoint. In this article, based on the verses, the personal weaknesses that hinder the understanding and application of the Qur’an are emphasized and what kind of consequences they have in the world of individuals are examined.

Anahtar Kelimeler

The Qur’an, Tafsir, Understanding, Obstacle, Faith, Morality.

KUR’ÂN’IN ANLAŞILMASINDA İNANÇ VE AHLÂK KAYNAKLI ENGELLER

Öz

Kur’ân-ı Kerîm, anlaşılmak ve tüm insanlığa doğru yolu göstermek üzere indirilmiş son ilâhî kitaptır. O, öğüt alınması ve insanlara hidâyet rehberi olması için anlaşılması kolaylaştırılmış
bir kitaptır. Kur’ân’ın rehberliğinden istifade edilebilmesi, ortaya koyduğu evrensel değerlerin benimsenebilmesi ve getirdiği ilkelerin uygulanabilmesi anlayarak, düşünerek, manasına vakıf olarak okunmasına bağlıdır. Bu çerçevede pek çok âyet Kur’ân mesajının akledilmesi ve üzerinde düşünülmesi gerektiğine vurgu yapar. Allah’a ve peygambere iman eden, Kur’ân’ı anlamaya ve onun ilkelerini hem iç âleminde hem de gündelik hayatında uygulamaya çalışır. Ancak insanlardan bir kısmının gerek itikâdî gerekse ahlâkî açıdan taşıdıkları birtakım özellikler, onların Kur’ân’ı anlamalarının önünde ciddi bir engel oluşturmuştur. Bu bağlamda itikadî açıdan küfür, şirk, nifak gibi tutumlar, Kur’ân’ın anlaşılmasındaki engellerden bir kısmını meydana getirmektedir. Kibir, inat, haset, önyargı gibi duygular ise ahlâkî yönden Kur’ân’ın anlaşılmasının önündeki engeller arasında zikredilebilir. Bu çalışmada âyetlerden hareketle, Kur’ân’ın anlaşılmasına mâni teşkil eden kişisel zaaflardan ön plana çıkanlar üzerinde durulmakta ve bunların bireylerin dünyasında nasıl bir sonuç meydana getirdiği irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Tefsir, Anlama, Engel, İnanç, Ahlâk.

Kaynakça

• Akpınar, Ali. “Kur’ân’a Göre Müslümanın Gönül Dünyası: Kalbin Eylemleri ve Sorumluluğu”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 6/15 (2005): 107- 121.
• Altıntaş, Ramazan. İslam Düşüncesinde İşlevsel Akıl. İstanbul: Pınar Yayınları, 2003.
• Bilgiz, Musa. “Kur’ân’ı Anlamaya Dair”. Tasavvur: Tekirdağ İlahiyat Dergisi 6/2 (2020), 611-655.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. Tâcü’l-luğa ve Sıhâhu’l-Arabiyye. thk. Ahmed Abdulğafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1407/1987.
• Coşkun, İbrahim. İslam Düşüncesinde İnkar Problemi. Konya: Tekin Kitabevi, ts.
• Cürcânî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Ali es-Seyyid eş-Şerîf. Kitâbü’t- Ta’rîfât. thk. Heyet. Beyrut: y.y. 1403/1983.
• Çağrıcı, Mustafa. “İnat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/264-265. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Çağrıcı, Mustafa. “Taassup”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/285-286. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Çalışkan, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: Ankara Okulu, 2017.
• Çınar, Aziz. İnkâr Bahaneleri. Ankara: DİB Yayınları, 2020.
• Demir, Şehmus. Kur’ân’ın Yeniden Yorumlanması: Batı’yla Münasebetin Kur’ân Yorumuna Yansımaları. İstanbul: İnsan Yayınları, 2002.
• Demir, Şehmus. Kur’ân’ın Temel Hedefi. İstanbul: Fecr Yayınları, 2016.
• Denizer, Nurullah. “Kur’ân’da Dinî Şüphe”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 46 (2017): 63-99.
• Erbaş, Muammer. “Kur’ân ve Sünnet Işığında Dinî Tefekküre Dair Bazı Kavramların Tahlili”. Diyanet İlmi Dergi 54/4 (2018): 13-40.
• Erbaş, Muammer. “Kur’ân’ın Mânâ Boyutu Işığında Kur’ân Okumanın Anlamı”. Marife: Bilimsel Birikim (Marife: Dini Araştırmalar Dergisi) 7/1 (2007): 7-42.
• Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed b. el-Herevî. Tehzîbu’l-luğa. thk.
• Muhammed Avd Mirʿab. 8 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2001.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd ed-Deylemî. Meâni’l-Kur’ân. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1983.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. İhyâ-u ulûmi’d-dîn. trc. Ahmed Serdaroğlu. 4 Cilt. İstanbul: Bedir Yayınevi, 2002.
• Gökçe, Mehmet Cüneyt. “Tahkikî İman Arayışında Hz. İbrâhîm Örneği”. Harran İlahiyat Dergisi 44 (Aralık, 2020): 265-287.
• Görgülü, Faruk. Ebü’l-Hasan el-Eş’arî ve Kur’ân’ı Yorumlama Yöntemi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2005.
• Güneş, Abdülbaki. Kur’ân’da İşlevsel Akla Verilen Değer. Van: Ahenk, 2003.
• Heyet. Hadislerle İslâm. 7 Cilt. Ankara: DİB Yayınları, 2. Basım, 2015.
• Heyet. Kur’ân Yolu Meâli. Ankara: DİB Yayınları, 2014.
• Heyet. Kur’ân Yolu: Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: DİB Yayınları, 6. Basım, 2017.
• İbn Manzûr, Ebû’l-Fadl Muhammed b. Mukerrem b. Alî. Lisân’l-ʿArab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1414/1993.
• Izutsu, Toshihiko. Kur’ân’da Dinî ve Ahlakî Kavramlar. çev. Selahattin Ayaz. İstanbul: Pınar Yayınları, 2. Basım, 1984.
• Izutsu, Toshihiko. Kur’ân’da Allah ve İnsan. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 1975.
• Kapar, Mehmet Ali. “Mahzûm (Benî Mahzûm)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/402-403. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Karagöz, İsmail. “Kur’ân’da Cehalet Kavramı”. Diyanet İlmi Dergi 38/3 (2002): 173-190.
• Karagöz, İsmail. Kur’ân’ın Temel Kavramları. Ankara: DİB Yayınları, 2021.
• Karagöz, İsmail. “Kur’ân’ı Anlama Faaliyetleri”. Journal of Analytic Divinity 5/1 (Nisan 2021), 11-43.
• Karaman, Fatih. Kur’ân’a Göre İnsan İradesini Olumsuz Yönde Etkileyen Faktörler. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensititüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Kaya, Remzi. Kur’ân’da Dostluk İlişkileri. İstanbul: Ayışığı Kitapları, 2000.
• Köseoğlu, Bayram. Kur’ân-ı Kerîm’de İkna Yöntemleri. Ankara: Fecr Yayınları, 2021.
• Kurtubî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed. el-Câmi’ li-ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdûnî-İbrahim İtfeyyiş. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne. thk. Mecdî Bâsellûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426/2005.
• Mâverdî, Ebû’l-Hasen Alî b. Muhammed el-Basrî. en-Nüket ve’l-uyûn. thk. es- Seyyid b. Abdilmaksûd b. Abdirrahîm. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Muhâsibî, Ebû Abdullâh el-Hâris b. Esed. Fehmu’l-Kurʾân ve Meʿânîh. thk. Hüseyin el-Kuvvetlî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1398.
• Nesefî, Ebû’l-Berekât Abdullâh b. Ahmed. Medâriku’t-tenzîl ve hakâîku’t-te ʾvîl. thk. Yûsuf Alî Budeyvî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1419/1998.
• Nesefi, Ebu’l-Muîn Meymun b. Muhammed. Tebsıratü’l-edille fi usûli’d-dîn. Ankara: DİB Yayınları, 2003.
• Öztürk, Mahmut. “İman-İnkâr Ekseninde Duyu Organlarının İşlev(sizliğ)i”. 3. Uluslararası Gap Sosyal Bilimler Kongresi. 52-57. B.y.: İksad Yayınevi, ts.
• Öztürk, Mahmut. “Peygamberlerin Tebliğ Sürecinde Bazı Ortak Noktalar”. Harran İlahiyat Fakültesi Dergisi 46 (2021): 134-159.
• Pazarbaşı, Erdoğan. “Toplumsal Değişimin Kur’ânî Çerçevesi”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9 (2000): 381-401.
• Pişgin, Yasin. “Kur’ân’da Kalbin Akledişi: İman”. Kelâm Araştırmaları Dergisi 11/2 (2013): 113-127.
• Râğıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed. ez-Zerî’a ilâ mekârimi’ş-şerî’a. Kahire: Dârü’s-Sahve, 1985.
• Râğıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kâsım el-Huseyn b. Muhammed. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. thk. Safvân Adnân ed-Dâvûdî. Dımaşk: Dâru’ş-Şâmiyye, 1412.
• Râzî, Ebû Abdullah Fahrüddîn Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1420.
• Sarıçam, İbrahim. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: DİB Yayınları, 2017.
• Sinanoğlu, Mustafa. “Küfür”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/533-536. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Soysaldı, Mehmet. Kalbin Manevi Hastalıkları. Ankara: Bizim Büro, 2006.
• Şevkânî, Muhammed b. Alî b. Muhammed el-Yemenî. Fethu’l-kadîr. Dımaşk: y.y. 1414.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmilî. Câmi’u’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kahire: Dâru Hicr, 2001.
• Tehânevî, Muhammed b. A’la b. Ali el-Farukî. Keşşâfü ıstılahâti’l-fünûn. Dârülhilâfetilâliyye: İkdam Matbaası, 1317.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. es-Sünen. thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1998.
• Uludağ, Süleyman. “Kalb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/229-232. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. 12 Cilt. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
• Yılmaz, M. Faik. “Kur’ân’da Cehalet Kavramı”. Dinî Araştırmalar 5/15 (2003): 181-198.
• Zebîdî, Muhammed b. Muhammed b. Abdurrezzâk. Tâcü’l-arûs min cevâhiri’lkâmûs. thk. Heyet. 4 Cilt. b.y.: Dâru’l-Hidâye, ts.
• Zemahşeri, Cârullâh Ebû’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an hakâiki gavâmidi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvil fi vücûhi’t-te’vil (metin-çeviri). ed. Murat Sülün. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2018.