Mazlum Bir Halkın Direnişinin Edebiyata Yansımaları (Filistin Özelinde) ve Muîn Tevfik Bseiso’nin el- Medînetu’l-Muhâsara adlı Şiirinin Tahlili

Yıl 2025, Cilt: 61 Sayı: 1, 391 - 416, 21.03.2025

Seyhan Özsoy

https://doi.org/10.61304/did.1541102

Öz

Filistinli edebiyatçılar, yirminci yüzyılda siyasi, sosyal, kültürel bir sarsıntıya maruz kaldıklarında kendilerini ifade edebilmek için yeni edebi üslup geliştirmişlerdir. Kendilerine yapılan saldırıları, zulümleri, tehditleri ve onlara karşı direnmeyi çeşitli yollarla ifade ettikleri bu edebiyata direniş edebiyatı denilmiştir. Mahmud Derviş, Gassan Kenefânî ve Muîn Tevfik Bseiso gibi önde gelen direniş edebiyatçıları, Filistin halkının 1948 yılından sonra yaşadıkları baskıdan kurtulmak için bilinçli bir kimlik oluşturmada önde gelen temsilcilerden olmuştur. Sadece Müslümanlar değil bazı Hıristiyan yazarların da direniş edebiyatına dair önemli eserleri bulunmaktadır. Çalışmada bu edebiyatta öne çıkan bazı kişiler ve direniş edebiyatına katkılarına yer verilmiş, Muîn Tevfik Bseiso’nun Gazze’deki durumu anlattığı el-Medînetu’l- Muhasara/Kuşatılmış Şehir adlı şiiri edebî yönden tahlil edilmiştir. Bu şiir muhammes olarak yazılmış olup altı bölümden oluşmaktadır. Şiirde şairin Gazze halkının içinde bulunduğu durumu teşbih, istiare, kinaye, intak ve iktibas gibi edebi sanatlarla tasvir ederek halkı mücahedeye teşvik ederken kullandığı üslup değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagati, Filistin, Gazze, Direniş Edebiyatı, Şiir Tahlili, el-Medînetu’l-Muhâsara

Reflections of the Resistance of an Oppressed People on Literature (the Case of Palestine) and an Analysis of Mu’in Tawfiq Bseiso’s Poem al-Madinah al-Muhasara

Öz

In the twentieth century, when Palestinian literati were subjected to political, social and cultural upheavals, they developed new literary styles to express themselves. This literature, in which they expressed the attacks, persecutions, threats and resistance against them in various ways, was called the literature of resistance. Prominent resistance writers such as Mahmoud Darwish, Ghassan Kenefani, and Mu’in Tawfiq Bseiso were the leading representatives of the Palestinian people in creating a conscious identity in order to escape the oppression they experienced after 1948. Not only Muslims, but also some Christian writers have produced important works of resistance literature. In this study, some of the prominent figures of this literature and their contributions to the literature of resurrection are included, and the poem al-Madinah al- Muhasara / The Besieged City, in which Mu’in Tawfiq Bseiso describes the situation in Gaza, is analyzed from a literary point of view. This poem is written as a muhammes and consists of six parts. In the poem, the style used by the poet in encouraging the people to struggle by describing the situation of the people of Gaza with literary arts such as metaphor, simile, allusion, allegory, intak and quotation is evaluated.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Palestine, Gaza, Resistance Literature, Poetry Analysis, al-Madinah al-Muhasara

Kaynakça

• Akşit, Eyup. “Mahmud Derviş’in Şiirinde Evreler I”. Mizanü’l-Hak: İslami İlimler Dergisi 3 (30 Aralık 2016), 13-36.
• Amireh, Amal. “Between Complicity and Subversion: Body Politics in Palestinian National Narrative”. South Atlantic Quarterly 102/4 (2003), 747-772.
• Arslan, Adnan. “İsrail’de Fiziki İşkenceye Alternatif Psikolojik İşkence ve Hileli Sorgu Yöntemleri Filistin Edebiyatında: Velîd el-Hüdelî’nin Setâiru’l-Ateme Romanı –Anlatım Tekniği ve İçerik Araştırması”. Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1 (2019), 20-28.
• Azzâm, Samîra. es-Sâ’atü ve’l-insân. Beyrut: Müessesetü’l-Ehliyye, 1956.
• Azzâm, Samîra. Eşyâün sağîratün. Beyrut: Daru’l-İlmi li’l-Melâyîn, 1954.
• Azzâm, Samira. ez-Zıllü’l-kebîr. Beyrut: Dâru’ş-Şarku’l-Cedîd, 1956.
• Bahar, Hayrettin. “Filistinli Şair Murîd el-Bergûsî ve Şiirlerinde Özgürlük Teması”. GAP Akademi Dergisi 2/3 (2023), 93-114.
• Baydas, Khalil Ibrahim. al-Warith: riwayah ıjtimaiyah gharamiyahb. Jerusalem: The Syrian Dar al-Aytam Printing Press, 1920.
• Benli̇̇, Ali̇̇. “Ahmed Hasan ez-Zeyyât ve Edebiyat Anlayışı”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49/49 (2016), 183. https://doi.org/10.15370/ muifd.22426.
• Bilge, Mustafa. “Abdullah b. Hüseyin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/108. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Bseiso, Mu’în Tevfik. “Divân”. الديوان . Erişim 17 Ağustos 2024. https://www. aldiwan.net/cat-poet-moeen-bseiso.
• Bseiso, Mu’în Tevfik. “el-Medînetü’l-Muhâsara”. ed-Dîvân. Erişim 17 Ağustos 2024. https://www.aldiwan.net/poem101843.html
• Can, Muhammet Berat. “Semiḥ el-Kâsim’in ‘Kudsü’l-ard’̣̣ İsimli Şiirinin Tahlili”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/24 (2023), 623-641.
• Cârim, Ali - Emîn, Mustafa. el-Belâgatü’l-vâzıha. Beyrut: Dâru’l-Meârif, 2006.
• Cürcânî, Ebû Bekr Abdülkâhir b. Abdirrahman b. Muhammed. Delâilü’l-i’câz. Kahire, 1384.
• Demirkent, Işın. “Kudüs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/329- 332. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Derviş, Mahmûd. Dîvânu Derviş Mahmûd. Beyrut: Dâru’l-Avde, 1994.
• Durmuş, İsmail. “Teşhis”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/565, 566. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Elizabeth, M. Holt. “Resistance Literature and Occupied Palestine in Cold War Beirut”. Journal of Palestine Studies 50/1 (2021).
• Fazlıoğlu, Şükran. “Mahmûd Dervîş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ek 3/177, 178. Ankara: TDV Yayınları, 2019.
• Fazlıoğlu, Şükran. “Zeyyât, Ahmed Hasan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/385, 386. TDV Yayınları, 2024.
• Harbi, Abdülaziz Bin Ali. el-Belâğatü’l müyessere. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2011. https://www.nadirkitap.com/el-belagatu-l-muyessere-dr-abdulaziz-bin-ali- el-harbi-kitap23879054.html
• Hüseynî, İshak Musa. Müzekkirâtü decâce. Kahire: Dâru’l-Meârif, 1942.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. Alemü’l-Kütüb, 2003.
• Kanafani, Ghassan. el-Edebu’l-Filistînî el-mukâvim tahte’l-ihtilâl 1938-1978. Beyrut: ed-Dirâsetü’l-Filistîniyyetü, 1968.
• Kanafani, Ghassan. Fi’l-adab as-sahyûni. Beyrut: Mu’assasat al-abhath al-’arabiyya, 1967.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’an Yolu Tefsiri. 5 Cilt. Ankara: DİB Yayınları, 2017.
• Karaman, M. Lutfullah. “Siyonizm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/329-335. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Kazvînî, Ebü’l-Meâlî Celâleddin. el-Îzâh fî ulûmi’l-belâğa. Beyrut: Dâru’l- Ceyl, 3. Basım, 739.
• Khalidi, Rashid. Palestinian ıdentity. New York: Columbia University Press, 1991.
• Korkmaz, Seyfullah. “Türklerin Gözünde Kudüs: Hüzün ve Elem”. Journal of Academic Social Sciences 61 (2017).
• Majadly, Haifa - Yılmaz, İbrahim. “Filistin Edebiyatında Kimlik Sorunu / The Problem of İdentity in Palestinian Literature”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi 46 (30 Aralık 2016), 145-157. https://doi.org/10.29288/ilted.304780
• Muslih, Muhammad Y. “The Origins of Palestinian Nationalism”. International Journal of Middle East Studies 693/694 (1991).
• Peteet, Julie. “The Writing on the Walls: The Graffiti of the Intifada”. Cultural Anthropology 11/2 (1996), 139-159.
• Rosovsky, Nitza. City of the great king jerusselam from David to the present. Londra: Harvard Üniversitesi, ts.
• Salam Mir. “Palestinian Literature: Occupation and Eksile”. Arab Studies Kuarterly 35/4 (2013), 110-129.
• Sekkâkî, Ebû Ya‘kûb. Miftâhu’l-ulûm. Beyrut: 2001.
• Suleiman, Yasir. “Palestine and the Palestinians in the Short Stories of Samira ’Azzâm”. Journal of Arabic Literature 22/2 (1991), 154-165.
• Suzan, Yahya. “Gassân Kenefânî’nin Ardu’l-Burtukâli’l-Hazîn Adlı Öyküsü”. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8/16 (2016), 476-492.
• Sübkî, Fâtine Muhammed. “Mo’in Bseisu in Shawqi Bahnam’s mirror : reading in the holy Book of Anger”. Mecelletu’t-Terbiye li’l-Ulûmi’l-İslâmiyye 2/31 (2022), 379-392.
• Tomar, Cengiz. “Kudüs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/329- 332. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Güncel Türkçe Sözlük. “intak”. Erişim 22 Eylül 2024. https://sozluk.gov.tr/?- kelime=intak
• Güncel Türkçe Sözlük. “mecazımürsel”. Erişim 22 Eylül 2024. https://sozluk. gov.tr/?kelime=mecazımürsel
• Güncel Türkçe Sözlük. “siyonizm”. Erişim 31 Ağustos 2024. https://sozluk. gov.tr/?kelime=siyonizm