Öz
V. İ. Rassadin does classify Tofalar, Soyot and Tuvan dialects spoken in Siberian region of Russian Federation, colloquial languages of Uighur Uryanhays and Tsatans living in Mongolia, Kökmonçak and dialects of Tsengel/Somon Tuvas as the group of Sayan Turkic languages in Uighur-Oghuz branch of East-Hun branch of Turkic language. In this paper, phonological, morphological and lexical features only appearing in Oghuz dialects of Turkic language are defined: Initial unvoiced consonants t and k are replaced with voiced ones d and g (e.g., don, doruğ, dağ, gel, gök, gan, gar etc.) thence different meanings appear as a result of glottalization of the vowel of initial syllable of a word: at ‘name’; a’t ‘horse’, kap ‘sack’; ka’p- ‘to catch by mouth’, öt ‘bile’; ö’t- ‘to be bitten (by snake or spider)’, ot ‘fire’; ot ‘grass’ etc. As a morphological parallelism element, a deverbal nominal formative (Tof. –ğlığ, Old Turkic –γlı and –ılı variant in Turkish and Azerbadjanian) is used in Oghuz and Sayan Turkic: Tof. diziğliğ, Tr. dizili, Az. yığılı, Old Turkic yazıγlıγ ‘resolved’ etc. It’s demonstrated that the most common linguistical parallelism takes place between Oghuz and Sayan Turkic in lexical domain: Tof., Tuv., duş-, Turkm. duş-, Az. tuş kel- ‘to come across with sb.’; Tof. Tuv. düün, Tr. dün, Gag. dün, Turkm. düyn, Az. dünәn etc. and it’s emphasized that those parallels in question have been used, by the influence of Oghuz, in Sayan Turkic languages since Old Turkic era
Anahtar Kelimeler
Öz
V. İ. Rassadin, Rusya Federasyonu’nun Sibirya bölgesinde kullanılan Tofalar, Soyot ve Tuva lehçelerini, Moğolistan’da yaşayan Uygur Uryanhayları ve Tsatanlarının konuşma dillerini, Kökmonçak ve Tsengel//Somon Tuvalarının diyalektlerini Türk dilinin Doğu-Hun kolunun Uygur-Oğuz dalı içerisinde Sayan Türk dilleri grubu olarak sınıflandırmaktadır. Makalede, bu dillerin Oğuz lehçelerinde de yer alan, ancak diğer Türk lehçelerinden farklı fonetik, morfolojik ve leksik özellikleri tespit edilir: Kelime başında tonsuz t ve k ünsüzleri yerinde zayıf telâffuz edilen d ve g sesleri yer alır: Don, daş, doruğ, dağ, gel, gök, gan, gar vb; Kelimenin ilk hecesindeki ünlünün gırtlaksallaşması sonucunda farklı anlamlar belirir: at ‘ad, isim’; a’t ‘at’; kap ‘çuval’; ka’p- ‘ağzınla tutmak’; öt ‘öd, safra’; ö’t- ‘sokulmak’; ot ‘ateş’; o’t ‘ot’ vb. Oğuz ve Sayan Türk lehçelerinde morfolojik paralellik olarak fiilden sıfat yapan ek (Tof. -ğlığ, Eski Türkç. -γlϊ, Türkiye ve Azerb. Türkçelerinde -ılı varyantları) kullanılır: Tof. diziğliğ, Türk. dizili, Azerb. yığılı, Eski Türkçe. jazϊγlϊγ ‘çözülmüş’ vb. Oğuz ve Sayan Türk lehçeleri arasındaki en yaygın dil paralellerinin leksik düzeyde olduğu gösterilir: Tof., Tuv. duş-, Türkm. duş-, Azerb. tuş kel- ‘karşılaşmak’; Tof., Tuv. düün, Türk. dün, Gagavuz. dün, Türkm. düyn, Azerb. dünәn vb. Söz konusu paralellerin Oğuzların etkisiyle Eski Türkçe döneminden beri Sayan Türk dillerinde kullanıldığı vurgulanmaktadır
Anahtar Kelimeler
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2013 Cilt: 12 Sayı: 12 |