TUVACADA BİR GRAMERLEŞME ÖRNEĞİ: DEERZİ

Yıl 2016, Cilt: 10 Sayı: 18, 187 - 198, 31.05.2016

Vildan Koçoğlu Gündoğdu

Öz

Bu çalışmanın konusunu Tuvacada de- fiilinden gelişen deerzi [de- (F) -er (SF) +zi (İYE)]’nin anlam ve işlevini değiştirmesiyle gramerleşmesi, yardımcı fiil olarak kullanılması oluşturmaktadır. Türkçenin tarihî devirlerinden bu yana metin sıklığı çok fazla olan bir fiil,de- fiilinin Tuvacada bağımsız bir sözlüksel birimken bazı morfemlerle (burada SF ve İYE) anlamsızlaşma (desemantication), kategorisizleşme (decategorialization), ses indirgemesi (erosion) gibi gramerleşme süreçlerini geçirerek gramatikal bir işaretçi durumuna gelmiştir. Bu makalede gramerleşme ile ilgili kısa bir bilgiden sonra deerzi’nin yapısı, anlamı, işlevleri ve bu yapının alternatif
kullanımları örneklerle gösterilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

gramerleşme, de- fiili, deerzi, tuvaca

Kaynakça

• JOHANSON, Lars (2013). “Selection of Subjunctors in Turkic Non-Finite Complement Clauses”, Bilig 67, s. 73-90.
• KARAHAN, Leyla (2004). Türkçede Söz Dizimi, Ankara: Akçağ.
• KORKMAZ, Zeynep (2003). Türkiye Türkçesi Gramer, (Şekil Bilgisi), Ankara: TDK Yayınları.
• KURŁOWİCZ, J. (1965). “The Evolution of Grammatical Categories”, Diogenes 51, s. 55-71.
• LEHNMANN, Christian (2002). Thoughts on Grammaticalization, Second, Revised Edition, München: Newcastle.
• ÖZMEN, Mehmet (2000). “Olmak Fiili ile Kurulan Birleşik Fiil Çekimleri Üzerine”, IV. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, C. 2, s. 1417-1426.