YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDE VE YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİM SETLERİNDE KALIP SÖZLER

Yıl 2020, Cilt: 14 Sayı: 27, 171 - 197, 30.11.2020

Semra Bayraktar

Öz

Gündelik iletişimde selamlaşma, kutlama, karşılama-uğurlama, teşekkür etme, övme, eleştirme, uyarma, ikna etme gibi belirli edimlerin ifadesinde sıklıkla kullanılan kalıp sözler yabancı dil öğretiminde önemli bir yere sahiptir. Temel seviyede, asgari düzeyde de olsa, ana dili konuşuruyla iletişim olanağı sağlayan kalıp sözler, ilerleyen aşamalarda kişinin ifade olanaklarını artırırken hızlı ve akıcı iletişimin gelişmesine yardımcı olur. Dolayısıyla kalıp sözler yabancı dil öğretiminin her aşamasında vardır. Bununla birlikte dildeki yoğunluğu, bağlamsal ve işlevsel çeşitliliği kalıp sözlerin hangi düzeylerde ve nasıl ele alınması gerektiği konusunda farklı uygulamalara neden olmaktadır. Bu çalışmada kitap setlerinden hareketle yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kalıp söz öğretimine yönelik nasıl bir yol izlendiği ve ne tür farklılıklar olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmamızda kalıp sözler; sosyal ilişkilerin düzenlenmesi, duyguların ifadesi, tutumların ifadesi ve söylemin düzenlemesi olmak üzere dört işlev çerçevesinde ele alınmış; İstanbul, İzmir ve Yedi İklim yabancılara Türkçe setlerinde bu işlevlere yönelik kalıp sözlerden hangilerine, hangi düzeylerde yer verildiği listelenerek Diller İçin Avrupa Ortak Öneriler Çerçevesi’ne göre değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kalıp söz, türkçe, öğretim

Kaynakça

• KARA, Mehmet, Muhammet Raşit Memiş (2015). “Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenenlerin Kalıp İfadeleri Kullanmadaki Düzeyleri”, İnternational Journal of Education and Teaching, s.1670- 1681.
• KULA, Onur Bilge (1996). “Dilin kültürelliği ya da kültürün dilselliği”, Bilim ve Ütopya, s.46-47.
• MARTI, Leyla (2014). “Türkçe Öğrenenler Açısından Kalıp Sözler ve İşlevleri”. Yabancılara Türkçe Öğretimi Politika Yöntem ve Beceriler ( Ed. D.Yaylı, Y. Bayyurt), Ankara: Anı Yayıncılık, s.105- 114.
• MYLES, Florence, Janice Hooper, Rosamond Mitchell (1998). “Rote or Rule? Exploring the Role of Formulaic Language in Classroom Foreign Language Learning”, Language Learning 43(3), s. 323-363.
• PAWLEY, Andrew (2009). “Grammarians’ languages versus humanists’ languages and the place of speech act formulas in models of linguistic competence”, Formulaic Language Volume 1: Distribution and historical change ( Ed. R.Corrigan, E.A.Moravcsik, H.Ouali, K.M. Wheatley), Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamin Publishing Co., s.3-26.
• SCHMITT, Norbert, Ronald Carter (2004).“Formulaic sequences in action: An introduction”, Formulaic Sequences Acquisition, Processing and Use (Ed. N. Schmitt), Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamin Publishing Co., s.1-22.